Os lagos de lava son grandes volumes de lava fundida, xeralmente basáltica, contidos nun orificio volcánico, nun cráter ou nunha ampla depresión. O termo úsase para describir tanto os lagos de lava que están total ou parcialmente fundidos como os que están solidificados (ás veces denominados "lagos de lava conxelados").
Formación
Os lagos de lava poden formarse de tres xeitos:[1]
a partir dun ou máis respiradoiros dun cráter que fai erupción suficiente lava para encher parcialmente o cráter; ou
cando a lava se derrama nun cráter ou nunha ampla depresión e enche parcialmente o cráter; ou
enriba dun novo orificio que fai erupción de lava continuamente durante un período de varias semanas ou máis e lentamente constrúe un cráter progresivamente máis alto que o terreo circundante.
Comportamentos
Os lagos de lava atópanse nunha variedade de sistemas volcánicos, que van desde o lago basáltico Erta Ale en Etiopía e o volcán andesita basáltica de Villarrica, Chile, ata o único lago de lava de fonolita lno Monte Erebus, Antártida. Observouse que os lagos de lava presentan unha serie de comportamentos. Durante a erupción de Mauna Ulu de 1969–1971 de Kīlauea, Hawaiʻi, observouse un lago de lava "en constante circulación, aparentemente en estado estacionario".[2] Pola contra, un lago de lava na erupción de Puʻu ʻŌʻō de 1983–1984 de Kilauea mostrou un comportamento cíclico cun período de 5–20 minutos; o gas "perforou a superficie" do lago, e a lava drenou rapidamente polo conduto antes do inicio dunha nova fase de actividade do lago.[3]
O comportamento observado está influenciado polos efectos combinados da presión dentro do depósito, a exsolución e a descompresión de burbullas de gas dentro do conduto e, potencialmente, a disolución de burbullas dentro do deposito de magma. Superposto a isto está o efecto das burbullas que soben a través do líquido, e a coalescencia das burbullas dentro do conduto. As interaccións destes efectos poden crear un lago de recirculación en estado estacionario ou un nivel do lago que periódicamente aumenta e despois descende.[4]
Exemplos notables
Os lagos de lava persistentes son un fenómeno raro. Só algúns volcáns albergaron lagos de lava persistentes ou case persistentes durante as últimas décadas:
Os lagos de lava do volcán Ambrym desapareceron tras unha gran erupción en decembro de 2018.[10]
Durante moitos anos, Kīlauea tivo dous lagos de lava persistentes: un na cavidade de ventilación Halemaʻumaʻu dentro da caldeira do cume, e outro dentro do cono Puʻu ʻŌʻō situado na fenda da zona leste do volcán.[11] En maio de 2018, estes dous lagos de lava desapareceron como resultado da aumento da actividade na zona da fenda leste de Kīlauea. O lago de lava de Halemaʻumaʻu regresou en decembro de 2020, despois da primeira erupción de Kīlauea en máis de dous anos.[12] O lago de lava solidificouse despois de que a erupción rematou en maio de 2021, pero volveu de novo cando a actividade eruptiva en Halemaʻumaʻu retomou o 29 de setembro de 2021. Despois da erupción de 2021, ocorreron outras tres o 5 de xaneiro. 2023; 7 de xuño de 2023 e 10 de setembro de 2023. A partir de xaneiro de 2024, Halemaʻumaʻu non está en erupción e o lago de lava xa non está activo.
O lago de lava de Nyiragongo adoita ser o máis grande e voluminoso da historia recente, alcanzando os 700 metros de ancho en 1982,[13] aínda que se cre que o volcán Masaya albergaba un lago de lava aínda máis grande no momento da conquista española, tendo 1.000 metros de ancho en 1670.[14] O lago de lava de Masaya volveu en xaneiro de 2016.[15]
Ademais dos mencionados lagos persistentes de lava, un certo número de aparicións de lagos de lava temporais (ás veces chamados pozas de lava ou estanques de lava, dependendo do seu tamaño e natureza[16]), tamén se observaron e figuran na seguinte táboa #Lista de volcáns que mostraron actividade pasada ou presente do lago de lava.
Lista de volcáns que mostraron actividade pasada ou actual do lago de lava
Volcán
Localización
Lagos de lava persistentes ou case persistentes durante as últimas décadas
Ambrym[17] (dous lagos de lava nos cráteres Benbow e Marum dende arredor de 1991;[18] tras un terremoto en decembro de 2018 ambos lagos están enterrados baixo cráteres colapsados)
Nyamuragira[35][36] (lago de lava situado dentro da caldeira do cumio, confirmado por primeira vez en 1921, drenado en 1938, e estanque de lava temporal no cono de Kituro no flanco SO, durante a erupción de 1948)
↑Swanson et al. (1979) "Ground deformation at Pu'u 'O'o. U.S. Geological Survey Chronological narrative of the 1969-71 Mauna Ulu eruption of Kilauea volcano". US Geological Survey Professional Paper 1056
↑Wolfe et al. (1988). "Geologic observations and chronology of eruptive events". US Geological Survey Professional Paper 1463
↑Witham and Llewellin (2006). "Stability of Lava Lakes". '+Journal of Volcanology and Geothermal Research vol. 158 p.321–332