Eleni (ou Helena) de Etiopía, morta en abril de 1522, foi a muller do emperador Zara Yaqob Etiopía. Despeñou un papel significativo no goberno de Etiopía durante a súa vida, actuando como rexente ou asesora dalgúns emperadores; un testemuño disto é o manuscrito Bruce 88 que expón que estivera no pazo de tres ilustres emperadores: Zara Yaqob; o seu fillo doutra muller, Baeda Maryam I, e Na'od.[1]
Filla do rei de Hadiya, converteuse ao cristianismo cando casou con Zara Yaqob. Malia que o historiador portugués Baltazar Téllez escribiu que non tivo fillos, nalgúns manuscritos de O preste Xoán das Indias de Francisco Álvares, un parente varón de Lebna Dengel que fuxiu de Amba Geshen é mencionado como o seu fillo, segundo o tradutor, mais non o texto orixinal[2]
Coa súa propia nai Tsion Mogasa morta, o emperador Baeda Maryam deu a Eleni o título de Raíña Nai. Probou ser un membro eficaz da familia real; Paul B. Henze comenta que "foi practicamente co-monarca" durante o reinado daquel.[3] Cando Eskender sucedeu o seu pai o emperador Baeda Maryam I, ao principio a emperatriz Eleni foi expulsada do poder polo Bitwoded Amda Mikael. Con todo, arredor de 1486 participou dun golpe de estado que levou á deposicón e execución do Bitwoded, e a raíña Eleni despois desempeñou un papel importante no goberno do emperador, a cal continuou no reinado do emperador Na'od.
O Abuna Marqos contou a Álvares que cando morreu o emperador Na'od en combate "el e a raíña Eleni fixeron rei [Lebna Dengel], porque tiñan todos os grandes homes nas súas mans". Isto demostra o poder que tiña Eleni.[4] Así mesmo Eleni, entendendo a ameaza crecente que Etiopía afrontaba desde a crecente influencia otomá na rexión, co consello de Pero da Covilhã, enviou Mateus (tamén coñecido como Mateu o armenio) como embaixador ao rei de Portugal e ao papa, un feito que os portugueses só entenderon despois de chegaren a Etiopía, e que complicou a misión de Rodrigo da Lima ao emperador etíope.[5] Eleni serviu como a rexente principal pola minoría de idade de Lebna Dengel, xunto coa nai deste, a emperatriz viúva Na'od Mogassa, e Ras Degelhan de Gojjam, o parente varón maior do emperador.
Álvares tamén observa que Eleni posuía extensas propiedades na provincia de Gojjam.[6] Outros dicían que "era consumada en todo: diante de Deus por practicar rectitude e ter unha forte fe, por pregar e recibir a comuñón; en termos mundanos, era consumada en preparar comida [para a mesa real], en coñecer libros, en coñecer a lei, e en entender os asuntos de estado. Por estas calidades, o rei amaba moito a nosa raíña
Eleni. Considerábaa como a súa propia nai'.[7]
A data da morte de Eleni é enteiramente segura; Henze expón que morreu de idade avanzada, na década de 1520, mais Beckingham e Huntingford sosteñen que a evidencia no relato de Álvares proporciona bastante información para datar a súa morte en abril de 1522.[8][9] A pesar da incerteza, Álvares aclara que morreu mentres el estaba en Etiopía, engadindo que a súa morte foi causa de gran pena para os seus súbditos:
- Había un gran rumor e charla na corte sobre a morte da raíña Eleni. Dicían que xa que morrera todos eles morreran, grandes e pequenos, e que mentres vivira, todos viviran e foran defendidos e protexidos; e que ela era o pai e a nai de todos.[10]
Referencias
- ↑ Beckingham and Huntingford, translators, The Prester John of the Indies by Francisco Alvarez (Cambridge: Hakluyt Society, 1961), p. 14 n.3
- ↑ Francisco Alvarez, Prester John, p. 245
- ↑ Paul B. Henze, Layers of Time, A History of Ethiopia (New York: Palgrave, 2000), p. 75
- ↑ Alvarez, Prester John, p. 243
- ↑ Beckingham and Huntingford, translators, Prester John, p.307; paraphrasing the account of Gaspar Correa.
- ↑ Alvarez, Prester John, pp. 425, 458.
- ↑ Jules Perruchon 1893, Les chroniques de Zar’a Yâ‘eqôb et de Ba’eda Mâryâm.
- ↑ Henze, Layers, p. 86 n.8
- ↑ Beckingham and Huntingford discuss the evidence on p. 425 n.1 of their translation.
- ↑ Alvarez, Prester John, p. 434.
.svg){kind=small}
