Cadela (molusco)

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Cadela (homónimos).

Cadela / Ameixa de can Scrobicularia plana
Valvas da cuncha de Scrobicularia plana
Clasificación científica
Reino: Animalia Filo: Mollusca Clase: Bivalvia Subclase: Heterodonta Orde: Veneroida Superfamilia: Tellinoidea Familia: Semelidae Xénero: Scrobicularia Schumacher, 1815 [1] Especie: S. plana
Nome binomial
Scrobicularia plana (da Costa, 1778)

Cunchas de S. plana.

A cadela ^[2][3] ou ameixa de can,^[2] Scrobicularia plana, (da Costa 1778), é unha especie de molusco bivalvo da orde dos veneroides e familia dos semélidos, único representante, segundo o SIIT, do xénro Scrobicularia,^[1] ou un dos dous que recoñece o WoRMS (a outra é Scrobicularia cottardi).^[4]

Morfoloxía

As principais características morfolóxicas desta especie son:^[2]

Ten unha cuncha fráxil, equivalva e case equilateral, de contorno ovalado, que polo xeral pasa dos 6,5 cm de diámetro (eixe maior), aínda que normalmente mide 4,5 cm.^[5]

A superficie externa da cuncha presenta numerosos sucos concéntricos e irregulares, con liñas de crecemento difíciles de determinar. A valva dereita ten dous dentes cardinais pequenos, e a esquerda só un.

A coloración externa é gris, parda clara ou crema, co perióstraco escuro. O interior da cuncha é branco ou amarelado e deixa ver as pegadas dos músculos adutores e o seo paleal.

Distribución e hábitat

Comunmente habita nas costas de fondos areosos ou fangosos e nos estuarios do norte de Europa, o Mediterráneo e África occidental, onde vive entrerrada ata os 30 ou 40 cm de profundidade.^[2]

Nalgunhas zonas chegou a ser moi abundante: nos anos 1930 rexistráronse concentracións de ata mais de 1 000 individuos por m² no estuario do río Tamar (suroeste de Inglaterra),^[6] e no do Gwyndraeth (País de Gales).^[7]

Taxonomía

O xénero Scrobicularia foi establecido en 1815 polo médico e naturalista alemán Schumacher, e comprende, para a maioría dos autores, unha soa especie, Scrobicularia plana, aínda que, como quedou dito, o WoRMS recoñece tamén outra, Scrobicularia cottardi (Payraudeau, 1826).^[4]

A especie Scrobicularia plana fora descrita en 1778 polo naturalista británico da Costa co nome de Trigonella plana, dentro do xénero Trigonella por el descrito o mesmo ano (e que hoxe se identifica con Mactra, Linnaeus, 1767). Ao longo dos tempos foi reclasificada en numerosos xéneros e especies:^[8]

• Amphidesma transversum Say, 1831
• Lavigno calcinella Récluz, 1845
• Lavigno reaumuriana Récluz, 1845
• Lavignonus deshayesii Récluz, 1869
• Lutricola compressa Blainville, 1824
• Mactra compressa Pulteney, 1799
• Mactra listeri Gmelin, 1791
• Mactra piperata Poiret, 1786
• Mya gaditana Gmelin, 1791
• Mya hispanica Philippi, 1836
• Mya orbiculata Spengler, 1793
• Scrobicularia arenaria Schumacher, 1817
• Scrobicularia calcarea Schumacher, 1815
• Syndosmya truncata Récluz, 1843
• Tellina rubiginosa Poli, 1791
• Trigonella listeriana Leach in Gray, 1852
• Trigonella plana da Costa, 1778 (nome orixinario)
• Venus dealbata Gmelin, 1791
• Venus gibbula Gmelin, 1791

Finalmente foi incluída no xénero Scrobicularia por Schumacher, e hoxe o seu nome válido é Scrobicularia plana, respectando a antigüidade da descrición de da Costa.

Tamén a clasificación da familia foi obxecto de discusión, xa que Scrobicularia plana estivo até hai pouco incluída na familia dos escroibicularíidos, Scrobiculariidae H. Adams & A. Adams, 1856, qiue hoxe se condidera un sinónimo de Semelidae.^[9]

Interese pesqueiro e comercial

Aínda que ser é un molusco comestible, posúe un sabor a pementa que non o fai agradable (en inglés, Peppery furrow shell). Mesmo a captura é problemática xa que a cuncha adoita romper ó intentar extraerla da area.^[2]

En Galicia

En Galicia é unha especie moi abundante, encontrándose en fondos de area lameira na zona intermareal, en costas protexidas, ou en lagoas litorais, en todo o país.^[5]

Ademais de por cadela e ameixa de can, coñécese popularmente polos nomes de cadela de frade e cadela de mar.^[2]

Notas

1. Scrobicularia Schumacher, 1815 no SIIT.
2. Ramonell, R. (1985), pp. 108-109.
3. Lahuerta e Vázquez (2000), p. 284.
4. Scrobicularia Schumacher, 1815 no WoRMS.
5. Rolán e Otero (1996), p. 246.
6. Spooner, G. M. & Moore, H. B. (1940): "The eology of the Tamar Estuary, VI. An account of the macrofauna of the intertidal muds". J. Mar. Biol. Ass. U.K. 24: 283-330.
7. Green, J. (1957): "The growth of Scrobicularia plana (Da Costa) in the Gwendraeth estuary". J. Mar. Biol. Ass. U.K. 36: 41-47.
8. Scrobicularia plana (da Costa, 1778) no WoRMS.
9. Scrobiculariidae H. Adams & A. Adams, 1856 no WoRMS.

Véxase tamén

Commons ten máis contidos multimedia sobre:  Cadela

Bibliografía

• Lahuerta Mouriño, Fernando e Francisco X. Vázquez Álvarez (2000): Vocabulario multilingüe de organismos acuáticos. Santiago: Xunta de Galicia. ISBN 84-453-2913-8.
• Ramonell, Rosa (1985): Guía dos mariscos de Galicia. Vigo: Editorial Galaxia, S. A. ISBN 84-7154-506-3.
• Ríos Panisse, M. C. (1977): Nomenclatura de la flora y fauna marítimas de Galicia. I Invertebrados y peces. Santiago: Universidad de Santiago de Compostela. ISBN 84-7191-008-X.
• Rolán, R. e Jorge Otero-Schmitt (1996): Guía dos moluscos de Galicia. Vigo: Editorial Galaxia. ISBN 84-8288-072-1.

Outros artigos

• Bivalvos
• Veneroides
• Semélidos
• Lista de bivalvos de Galicia

Ligazóns externas

• Vídeo de Scroblicularia plana alimentándose en ARKive.