O CASA C-101 Aviojet é un adestrador avanzado e avión de ataque lixeiro a reacción deseñado e fabricado pola compañía española Construcciones Aeronáuticas SA (CASA).
O C-101 desenvolveuse en resposta a un requisito do Exército do Aire de España, que precisaba substituír os anticuados Hispano Saeta. En 1975 CASA comezou a traballar no que se convertería no C-101. Ademais do seu propio equipo de deseño, CASA tivo xuda técnica da alemá Messerschmitt-Bölkow-Blohm (MBB) e da estadounidense Northrop. En xuño de 1977 o primeiro dos catro prototipos realizou o seu voo de estrea. O deseño asemallábase ao doutros adestradores a reacción da época, como o BAE Hawk e o Alpha Jet, aínda que cunha aerodinámica menos sofisticada, estando equipado cunha á recta. O rendemento do C-101 durante as probas de voo superou as precicións.
O 17 de marzo de 1980 os primeiros exemplares entraron en servizo co Exército do Aire de España, que sería o principal cliente do C-101. O modelo inicial tiña unha limitada capacidade de armamento, e a súa capacidade de ataque ampliouse posteriormente.[1] Varios exemplares exportáronse, sendo operados pola Forza Aérea de Chile, a Forza Aérea de Honduras e a Real Forza Aérea de Xordania. Un modelo mellorado, designado C-101DD, probouse pero non atopou clientes, polo que non entrou en produción. Ademais de ser usados como adestradores, úsase para realizar acrobacias. Neste último rol é utilizado polo equipo acrobático español Patrulla Águila. En 2022 o C-101 permanecía en servizo nas forzas aéreas de España e Chile.[2]
A principios da década de 2010 comezou a falarse da substitución do C-101. Finalmente en 2020 decidiuse que o C-101 sería substituído polo Pilatus PC-21[3] e o Airbus Future Jet Trainer.[4][5]
Deseño e desenvolvemento
Prototipo do C-101
O C-101 deseñouse en resposta a un requisito do Exército do Aire de España publicado en 1975, solicitando un novo adestrador a reacción para substituír a súa antiga frota de Hispano Aviación HA-200 e HA-220. Semellante á maioría dos reactores adestradores europeos contemporáneos, tamén ía ter unha capacidade de ataque limitada. Durante o ano 1972, Hispano Aviación fora absorbida pola compañía aérea española Construcciones Aeronáuticas SA (CASA), que se interesou polo requisito do adestrador.[6] En outubro de 1975 CASA foi adxudicataria dun contrato de desenvolvemento en función da súa presentación, requirindo a construción dun par de fuselaxes estáticas e catro prototipos capaces de voar con fins de proba cun custo de 1 297 millóns de pesetas.[7]
Para desenvolver a aeronave CASA solicitou asistencia técnica do estranxeiro. Tanto o conglomerado de fabricación alemán Messerschmitt-Bölkow-Blohm (MBB) como a empresa estadounidense de defensa Northrop optaron por participar na empresa; concretamente, os enxeñeiros de MBB traballaron no deseño da sección traseira da fuselaxe e da cola mentres que o equipo de Northrop foi responsable do deseño das ás e das entradas do motor do avión.[8][6] A partir destes esforzos, desenvolveuse un deseño relativamente convencional; segundo o autor de aviación John C. Fredriksen, os principios de sinxeleza e economía foron moi enfatizados polo deseño, evitando características de alto rendemento.[6]
Cuarto prototipo do C-101 en León
En canto á súa configuración básica, o C-101 é un monoplano de á baixa coas ás rectas. A cabina, que era relativamente espazosa entre os seus equivalentes, acomodaba unha tripulación de dous en configuración tándem; os asentos estaban socalcados para proporcionar ao instrutor na posición traseira unha maior visibilidade.[6] A fuselaxe proporcionaba un espazo interno considerable, permitindo a instalación de varios sistemas adicionais de aviación ou suplementarios para adaptarse aos requisitos futuros ou outras funcións secundarias.[6] Os papeis secundarios previstos incluían ataque a terra, escolta armada, recoñecemento fotográfico e como plataforma de contramedidas electrónicas (ECM).[7][9]
O avión tiña unha gran baía interna para armas situada debaixo da cabina traseira Isto permitía levar unha variedade de armamento máis ampla do que podían acomodar os soportes debaixo das ás; alternativamente, esta baía permitía o transporte doutros equipos, incluíndo cargas útiles de recoñecemento. Ademais do compartimento de armas, tanto armamento como outros equipos podían instalarse en seis soportes debaixo das ás.[6] O deseño produciuse de forma modular, o que facilita tanto as actividades de fabricación como de mantemento. Proporcionouselle un rango de autonomía considerable como resultado da esixencia inicial que requiría unha capacidade de autodespregue ás illas Canarias desde a península Ibérica.
O motor escollido para o avión foi o turboventiladorHoneywell TFE731-5-1J.[6] Esta unidade era en realidade un motor comercial que fora re-desenvolvido para uso militar. Incluso desde unha fase inicial de desenvolvemento, o TFE731 foi visto como un dos principais candidatos para a aeronave.[7] Segundo Fredriksen, proporcionaba un rendemento relativamente favorable e un alto nivel de economía de combustible entre os seus equivalentes.[6] En xeral, a aeronave proporcionaba características principalmente favorables mentres seguía sendo un adestrador accesible en comparación coa competencia internacional.[6]
