An Ruis

An Ruis

stàit neo-eisimeileach, secular state, dùthaich, transcontinental country, federation, successor state

Pàirt de	Post-Soviet states, European Union tax haven blacklist, Eastern Europe
Cur air cois	25 dhen Dùbhlachd 1991
Ainm oifigeil	Российская Федерация
Ainm dùthchasach	Россия, Российская Федерация
Ainm goirid	🇷🇺, Россия, Росія
Tar-sgrìobhadh IPA	rɐˈsʲijə
Cànan oifigeil	Ruisis
Laoidh	State Anthem of the Russian Federation
Culture	culture of Russia
Motto	Reveal your own Russia, Datgelwch eich Rwsia eich hun, Revela la teva pròpia Rússia
Mòr-roinn	An Roinn-Eòrpa
Dùthaich	An Ruis
Prìomh-bhaile	Moscobha
Roinn-tìde	UTC+02:00
Suidheachadh cruinn-eòlais	Eoràisia
Domhan-leud is -fhad	66°25′0″N 94°15′0″E
Coordinates of easternmost point	65°46′52″N 169°3′25″W
Coordinates of northernmost point	81°50′35″N 59°14′22″E
Coordinates of southernmost point	41°11′7″N 47°46′55″E
Coordinates of westernmost point	54°27′30″N 19°38′22″E
Puing as àirde	Mount Elbrus
Lowest point	Muir Caspach
Basic form of government	super-presidential republic
Oifis aig ceann-stàite	Ceann-suidhe na Ruise
Ceannard na stàite	Vladimir Putin
Oifis aig ceann an riaghaltais	Prìomh-mhinistear na Ruise
Ceannard an riaghaltais	Mikhail Mishustin
Executive body	Government of Russia
Legislative body	Federal Assembly of the Russian Federation
Highest judicial authority	Constitutional Court of Russia, Supreme Court of Russia
Central bank	Central Bank of Russia
Currency	Russian ruble
Driving side	right
Electrical plug type	Schuko, Europlug
Na bha roimhe	Poblachd Shòisealach Fheadarail Shobhiatach na Ruise
Na bh’ann roimhe	Poblachd Shòisealach Fheadarail Shobhiatach na Ruise, An t-Aonadh Sobhiatach
Cuspair eòlais	Russian studies
Làrach-lìn	http://gov.ru/
Hashtag	russia, Russland, Россия
Top-level Internet domain	.ru, .рф, .рус, .su
Main regulatory text	Constitution of Russia
Bratach	flag of Russia
Gearradh-arm	Coat of arms of Russia
Geography of topic	geography of Russia
Feart	not-free country
History of topic	history of Russia
List of monuments	Russian cultural heritage register
Official religion	non-denominational
Patron saint	Anndra Abstol
Separated from	An t-Aonadh Sobhiatach
Railway traffic side	right
Open data portal	Open Data Portal Russia
Economy of topic	economy of Russia
Demographics of topic	demographics of Russia
Official observer status in organisation	CERN, Organisation of Islamic Cooperation
Gregorian calendar start date	14 dhen Ghearran 1918
Mobile country code	250
Country calling code	+7
Trunk prefix	8
GS1 country code	460-469
Licence plate code	RUS
Maritime identification digits	273
Caractar Unicode	🇷🇺
Category for honorary citizens of entity	Category:Honorary citizens from Russia by city
Category for maps or plans	Category:Maps of Russia

'S e an dùthaich as motha san t-saoghal a tha san Ruis ^{[1][2][3][4][5]} neo Ruisia ^[6] (Beurla Russia ("Ruisia"); Ruiseis: Росси́я, eadar-litreachadh: Rossiya neo Rossija). 'S e "An Caidreachas Ruiseanach" gu h-oifigeil (Ruiseis: Росси́йская Федера́ция, eadar-litreachadh Rossiyskaya Federatsiya no Rossijskaja Federacija). 'S e Ruisis an cànan oifigeil, a bhruidhneas san dùthaich air fad. Cleachdar an Aibidil Cirilleach. Ach tha 27 cànanan oifigeil eile ann, tha sin a' crochadh air an roinn far a bheilear.

Eachdraidh

A-rèir beul-aithris chaidh an Ruis a stèidhicheadh ann an Kyiv leis na Lochlannaich anns an 9mh linn. Dh'fhàs an Ruis Crìostail anns an 10mh linn.

Lunn na Mongolaich, air an robh na Tartaraich, air an Ruis eadar 1237 is 1240. An dèidh sin, chaidh Mosgo am baile as cudromaiche le Ivan I na Ruise mar Phrionnsa Mòr. Fhuair Ivan III na Ruise buaidh air na Tartaraich aig Blàr na h-Ugra ann an 1480. Chaidh Ivan IV na Ruise na Ìmpire ann an 1547 is riaghlaich e le uabhas an dùthaich.

Riaghlaich na Romanovaich eadar 1613 nuair a chaidh Mìcheil Romanov a thaghadh mar Ìmpire is 1917. Stèidhich Peadar Mòr na Ruise Sankt Peterburg is ath-thogail e an eaglais, an t-seirbheis catharra, an t-arm is a' chabhlachd. Shabaidich an Ruis anns a' cho-bhanntachd an aghaidh Napoleon is na h-aonar an aghaidh Breatainne agus an Ìmpire Otomanach ann an Cogadh a' Chrimea, agus an aghaidh na Seapaine ann an 1904–1905. An dèidh sin bha rèabhlaid ann an 1905 is stèidhich Nikolai II pàrlamaid, an Duma, agus bun-reachd.

Bha an Ruis na pàirt dhen Aonadh Sobhiat eadar an rèabhlaid ann an 1917 anns an deach an stàit na phoblachd, agus 1991.^[7]

Cruinn-eòlas

Tha an cuid as motha na dùthcha na laighe ann an Àisia, ach tha pàirt ann, a tha ceangailte leis an Roinn-Eòrpa.

Bhuannaich an Ruis na ranntairean a chaidh nan Eastònia agus An Laitbhe bhon Suain ann an 1721. Eadar 1772 is 1814 cheannsaich an Ruis Crimea, an Ucràin, A' Chairtbheil, A' Bhealaruis is Moldàibhia, agus meadhan Àisia ann an 1864/1865.^[7] Cheannaich na Stàitean Aonaichte Alasca ann an 1867.^[8] Chaill an Ruis Eastònia, an Laithbhe is Liotuàinia anns an rèabhlaid is chaidh na ranntairean eile nam poblachdan mar phàirt dhen Aonadh Sobhiat.^[7]

Tha mòran aibhnichean ann an Ruis. Tha lochan mòra ann cuideachd:

• Loch Baikal
• Loch Ladoga
• Loch Onega

Seo liosta nam bailtean as motha na Ruise:^[9]

• Mosgo
• Sankt Peterburg
• Novosibirsk
• Yekaterinburg
• Nizhny Novgorod
• Samara
• Omsk
• Kazan
• Khabarovsk
• Rostov na Donu
• Ufa
• Chelyabinsk

Tha 83 roinnean no cuspairean feadarail anns an Ruis, no 85 a rèir na Ruise fhèin air sgàth 's gu bheil an Ruis a' cunntadh Crimea is Sevastopol.^[10]

	Ainm	Prìomh-bhaile	Seòrsa
	Amurskaya oblast	Amur	Roinn
	Arkhangelskaya oblast	Arkhangelsk	Roinn
	Astrakhanskaya oblast	Astrakhan	Roinn
	Belgorodskaya oblast	Belgorod	Roinn
	Bryanska oblast	Bryansk	Roinn
	Chelyabinskaya oblast	Chelyabinsk	Roinn
	Irkutskaya oblast	Irkutsk	Roinn
	Ivanovskaya oblast	Ivanovo	Roinn
	Kaliningradskaya oblast	Kaliningrad	Roinn
	Kaluzhskaya oblast	Kaluga	Roinn
	Kemerovskaya oblast	Kemerovo	Roinn
	Kirovskaya oblast	Kirov	Roinn
	Kostromskaya oblast	Kostroma	Roinn
	Kurganskaya oblast	Kurgan	Roinn
	Kurskaya oblast	Kursk	Roinn
	Leningradskaya oblast	gu mi-oifigeil, Sankt Peterburg	Roinn
	Lipetskaya oblast	Lipetsk	Roinn
	Magadanskaya oblast	Magadan	Roinn
	Moskovskaya oblast	Gu mi-oifigeil, Mosgo	Roinn
	Murmanskaya oblast	Murmansk	Roinn
	Nizhegorodskaya oblast	Nizhniy Novgorod	Roinn
	Novgorodskaya oblast	Veliky Novgorod	Roinn
	Novosibirskaya oblast	Novosibirsk	Roinn
	Omskaya oblast	Omsk	Roinn
	Orenburgskaya oblast	Orenburg	Roinn
	Orlovskaya oblast	Oryol	Roinn
	Penzenskaya oblast	Penza	Roinn
	Rostovskaya oblast	Rostov na Donu	Roinn
	Ryazanskaya oblast	Ryazan	Roinn
	Sakhalinsskaya oblast	Yuzhno-Sakhalinsk	Roinn
	Samarskaya oblast	Samara	Roinn
	Saratovskaya oblast	Saratov	Roinn
	Smolenskaya oblast	Smolensk	Roinn
	Sverdlovskaya oblast	Yekaterinburg	Roinn
	Tambovskaya oblast	Tambov	Roinn
	Tomskaya oblast	Tomsk	Roinn
	Tulskaya oblast	Tula	Roinn
	Tverskaya oblast	Tver	Roinn
	Tyumenskaya oblast	Tyumen	Roinn
	Ulyanovskaya oblast	Ulyanovsk	Roinn
	Vladimirskaya oblast	Vladimir	Roinn
	Volgogradskaya oblast	Volgograd	Roinn
	Vologdskaya oblast	Vologda	Roinn
	Voronezhskaya oblast	Voronezh	Roinn
	Yaroslavskaya oblast	Yaroslavl	Roinn
	Adygea	Maykop	Poblachd
	Altai	Gorno-Altaysk	Poblachd
	Bashkortostan	Ufa	Poblachd
	Buryatia	Ulan-Ude	Poblachd
	Chechnya	Grozny	Poblachd
	Chuvashia	Cheboksary	Poblachd
	Dagestan	Makhachkala	Poblachd
	Ingushetia	Magas	Poblachd
	Kabardino-Bakaria	Nal'chik	Poblachd
	Kalmykia	Elista	Poblachd
	Karachay-Cherkessia	Cherkessk	Poblachd
	Karelia	Petrozavodsk	Poblachd
	Khakassia	Abakan	Poblachd
	Komi	Syktyvkar	Poblachd
	Mari-El	Yoshkar-Ola	Poblachd
	Mordoviya	Saransk	Poblachd
	Sakha	Yakutsk	Poblachd
	Osàidea a Tuath	Vladikavkaz	Poblachd
	Tatarstan	Kazan	Poblachd
	Tuva	Kyzyl	Poblachd
	Udmurtiya	Izhevsk	Poblachd
	Ranntair Altayskiy	Barnaul	Ranntair
	Ranntair Kamchatskiy	Petropavlovsk- Kamchatskiy	Ranntair
	Ranntair Khabarovskiy	Khabarovsk	Ranntair
	Ranntair Krasnoyarskiy	Krasnoyarsk	Ranntair
	Ranntair Permskiy	Perm'	Ranntair
	Ranntair Primorskiy	Vladivostok	Ranntair
	Ranntair Stavropolsky	Stavropol'	Ranntair
	Ranntair Zabaykal'skiy	Chita	Ranntair
	Okrug fèin-riaghlaidh Chukotsky	Anadyr'	Okrug fèin-riaghlaidh
	Okrug fèin-riaghlaidh Khanty-Mantsiysky	Khanty-Mantsiysk	Okrug fèin-riaghlaidh
	Okrug fèin-riaghlaidh Nenetskiy	Nar'yan-Mar	Okrug fèin-riaghlaidh
	Okrug fèin-riaghlaidh Yamalo-Nenetskiy	Salekhard	Okrug fèin-riaghlaidh
	Mosgo	Mosgo	Baile
	Sankt Peterburg	Sankt Peterburg	Baile
	Oblast fèin-riaghlaidh Iùdhach	Birobidzhan	Oblast fèin-riaghlaidh

Daoine ainmeil

• Nikita Hruŝëv
• Valery Leontiev
• Iosif Stalin
• Fyodor Dostoyevsky
• Vladimir Lenin
• Vladimir Putin
• Leon Trotsky
• Mikhail Gorbachev
• Mikhail Bakunin
• Lev Tolstoj
• Aleksandr Solzhenitsyn
• Alexei Navalny

Faic cuideachd

• Blàr Stalingrad
• CB Kuban Krasnodar

Iomraidhean

1. Am Faclair Beag
2. Map-balla an t-Saoghail, Stòrlann Nàiseanta (2003), ISBN 0007692714
3. Dùthchannan ag SMO
4. An Tuil: Anthology of 20th-century Scottish Gaelic Verse, duilleag 390.
5. Atlas Sgoile Oxford le Stòrlann Nàiseanta, Oxford University Press (2010)
6. Feuch Facal, Gairm (1995), ISBN 1871901391
7. “Russia profile - timeline”. BBC. Air a thogail 17mh dhen Chèitean 2022.
8. “Purchase of Alaska, 1867”. Roinn na Stàite, Riaghaltas nan Stàitean Aonaichte. Air a thogail 25mh dhen Chèitean 2022.
9. Mongabay
10. “Administrative Divisions of Russia”. Riaghaltas na Rìoghachd Aonaichte. Air a thogail 26mh dhen Chèitean 2022.

Ceanglaichean a-mach

• Eaconomaidh anns an Ruis