Is cineál iompair phoiblí ardtoillte é córas meariompair,[2] ar a dtugtar mearchóras iarnróid, iarnród trom, nó meitreo freisin, a thógtar go ginearálta i gceantair uirbeacha. Tugtar iarnród faoi thalamh nó fobhealach ar chóras meariompair a ritheann go príomha faoi thalamh.[3][4][5][6] Baintear úsáid as traenacha, cinn leictreacha de ghnáth, i gcórais mheariompair, in áit busanna nó tramanna. Ritheann na traenacha ar a gceart slí féin, agus nach féidir le coisithe ná le feithiclí iad a úsáid.[7]
Sa lá atá inniu ann, soláthraítear seirbhísí meariompair ar línte sainithe idir stáisiúin a úsáideann traenacha leictreacha ar ráillí iarnróid de ghnáth. I gcásanna áirithe, úsáidtear boinn rubair threoraithe, traenacha ardaithe le maighnéadas, nó traenacha aonráille. De ghnáth, bíonn ardáin arda sna stáisiúin, gan céimeanna taobh istigh de na traenacha, rud a éilíonn traenacha saincheaptha chun bearnaí idir an traein agus an t-ardán a laghdú. Go hiondúil, déantar comhtháthú idir an córas meariompair agus córais iompair phoiblí eile, agus is minic a oibríonn na húdaráis iompair phoiblí chéanna iad.
Stair
Ba é an Metropolitan Railway i Londain an chéad chóras meariompair ar domhan. D'oscail sé in 1863, agus bhain sé úsáid as traenacha gaile ag an am sin. Is cuid den London Underground é anois.[8]
Sa bhliain 1868, osclaíodh iarnród ardaithe i gCathair Nua-Eabhrac darb ainm an "West Side and Yonkers Patent Railway"; d'úsáid sé innill ghaile chun na traenacha a tharraingt ar cháblaí.
Ollchathracha
Sa lá atá inniu ann, tá níos mó córas meariompair sa tSín ná in aon tír eile — 40 córas ar fad[9] a ritheann ar níos mó ná 4500 km ráillí.[10][11][12] Is é Meitreo Shang-hai an córas meariompair is faide ar domhan.[13]
Is é Subway Chathair Nua-Eabhrac an córas is mó ó thaobh líon stáisiún sna Stáit Aontaithe (472 stáisiún san iomlán)[14] agus is é Meitreo Pháras agus an RER[1] an córas is mó ó thaobh líon stáisiún ar domhan (os cionn 550).
Is iad Meitreo Shang-hai, córas meariompair Thóiceo, Meitreo Shúl, an líne RER A i bPáras agus Meitreo Mhoscó na córais is gnóthaí ó thaobh líon paisinéirí.
