Henry Joseph Monck Mason

Henry Joseph Monck Mason

Beathaisnéis
Breith	15 Iúil 1778 Contae Chill Mhantáin
Bás	14 Aibreán 1858 79 bliana d'aois Bré
Gníomhaíocht
Gairm	teangeolaí, údar
Teaghlach
Céile	Anne Langrishe (1816–luach anaithnid)
Páiste	Jane Monck-Mason
Siblín	William Monck Mason

an leabharlann, Coláiste na Tríonóide

Leabharlannaí, abhcóide agus ball sinsearach d'Eaglais na hÉireann ba ea Henry Joseph Monck Mason (15 Iúil 1778 – 14 Aibreán 1858). Bhí Monck Mason le háireamh ar cheannairí na gluaiseachta sa 19ú haois a d’fhéach le heolas ar na Scrioptúir a leathadh i measc phobal na Gaeilge sa chéad leath den 19ú haois.^[1]

Saol

Monck Mason fostaithe mar phríomhleabharlannaí in Ósta an Rí

Cuireadh oideachas ar Monck Mason i gCúil an tSúdaire agus i gColáiste na Tríonóide. Bhí sé thar a bheith tugtha don léann agus bronnadh bonn óir air i TCD in 1798. Rinne abhcóide de in 1800 ach níor chleacht an cheird sin riamh. Mar sin féin, d'fhreastail sé mar scrúdaitheoir cúirte go dtí timpeall 1810-1812.

In 1812 d’iarr Coimisinéirí na dTaifead Poiblí air dréachtchlár de na lámhscríbhinní i gColáiste na Tríonóide a ullmhú. Mar chuid den obair sin, d’fhostaigh sé Éadbhard Ó Raghallaigh chun cur síos ar na cinn Ghaeilge.^[2]

D'éirigh sé ina leabharlannaí in Ósta an Rí timpeall 1814.^[3] Ceapadh mar phríomhleabharlannaí sa bhliain 1815.^[4]

Toghadh ina bhall d’Acadamh Ríoga na hÉireann é sa bhliain 1812

Bhronn TCD LL.B. and LL.D air in 1817.

Bíoblóireacht

Sa bhliain 1818, bhunaigh Monck Mason an Irish Society for Promoting the Education of the Native Irish through the Medium of Their Own Language i mBaile Átha Cliath. Bhí sé mar aidhm ag an Society scrioptúr reiligiúnach a chur ar fáil i nGaeilge. Ach ní aidhm acadúil a bhí i gceist leis an tionscnamh sin, áfach... spreag an tionscnamh chun go gcuirfí ar a gcumas do dhaoine a bheith in ann an Bíobla Gaeilge a léamh. Feachtas a bhí ann ag iarraidh daoine a iompú i dtreo an chreidimh Protastúnach.

In 1830 d’fhoilsigh an Scoiety Bíobla agus Tiomna Nua a chuir Éadbhard Ó Raghallaigh in eagar faoi mhaoirseacht Monck Mason.^[5]

Cathaoir na Gaeilge, TCD

Ba é ba mhó faoi deara gur bunaíodh cathaoir na Gaeilge i gColáiste na Tríonóide sa bhliain 1838.^[6] Ach ní raibh aidhm acadúil i gceist ag an am sin; bhí na mic léinn oilte chun seanmóirí a thabhairt trí mheán na Gaeilge agus ar an gcaoi sin daoine arbh í an Ghaeilge a dteanga dhúchais a mhealladh le hiompú ina bProtastúnaigh agus freastal ar a gcuid riachtanas spioradálta.

In 1844, bhunaigh an Irish Society péire scoláireacht i gcuimhne William Bedell (1571-1642) agus Monck Mason taobh thiar den tionscnamh.

Féach freisin

• Irish Society for Promoting the Education of the Native Irish through the Medium of Their Own Language (1818)

Tagairtí

1. "MASON, Henry Joseph Monck (1778–1858)" (ga). ainm.ie. Dáta rochtana: 2019-07-05.
2. Foilsíodh an staidéar i bhfad níos déanaí (1829-1913). "[https://www.amazon.fr/Catalogue-Manuscripts-Library-Trinity-College/dp/1360693750 Catalogue of the Irish Manuscripts in the Library of Trinity College, Dublin - AbeBooks - Abbott, Thomas Kingsmill ; Gwynn, Edward John 1360693726 ISBN 9781360693729:]" (en). www.abebooks.fr. Dáta rochtana: 2021-07-05.
3. "Mason, Henry Joseph Monck | Dictionary of Irish Biography". www.dib.ie. Dáta rochtana: 2021-07-05.
4. Proinsias Ó Drisceoil. "An Irish Society agus Obair na Bíoblóireachta". An Linn Bhuí, lgh. 183-216. 
5. Fergus Ó Fearghaíl - An Bíobla Gaeilge in Éirinn. Irisleabhar Mhá Nuad, (2015 lch 41-87). "Irisleabhar Mhá Nuad" (ga). www.irisleabhar.ie. Dáta rochtana: 2021-07-04.
6. Cathal Ó Háinle (TCD) (2015). "Beagán de Stair na Roinne agus léachtóirí ó 1838 i leith". Dáta rochtana: 2021.