An Phortaingéilis

An Phortaingéilis

português agus português
Cineál	teanga agus teanga bheo
Úsáid
Cainteoirí dúchais	221,000,000 (2019)
Dúchasach do	an Phortaingéil agus Na hAsóir
Stáit	an Phortaingéil, an Bhrasaíl, an Spáinn, Angóla, Rinn Verde, an Téaváin, Tíomór Thoir, Guine Bissau, Poblacht Mhósaimbíc agus São Tomé agus Príncipe
Aicmiú teangeolaíoch
teanga dhaonna teangacha Ind-Eorpacha teangacha Iodáilice teangacha Rómánsacha teangacha Rómánsacha Iartharacha teangacha Gall-Ibéaracha teangacha Ibéar-Rómánsacha teangacha Iar-Ibéaracha Galician-Portuguese ^(en)
Tréithe
Córas scríbhneoireachta	aibítir na Portaingéilise agus aibítir Laidineach
Institiúid caighdeánaithe	International Portuguese Language Institute ^(en) , Community of Portuguese Language Countries ^(en) , Brazilian Academy of Letters ^(en) agus Sciences Academy of Lisbon ^(en)
Staidéar ag	Portuguese studies ^(en)
Stair	history of Portuguese ^(en)
Cóid
ISO 639-1	pt
ISO 639-2	por
ISO 639-3	por
Glottolog	port1283
Linguasphere	51-AAA-a
Ethnologue	por
ASCL	2302
IETF	pt

Is í an Phortaingéilis teanga náisiúnta na Portaingéile, chomh maith le 5 dtír neamhspleách eile ar fud an domhain. Labhraíonn timpeall is 280 milliún duine ó dhúchas í ar fud an domhain, agus céad milliún eile mar dhara teanga nó mar theanga iasachta. Mar sin, tá sí ar theangacha móra an domhain, agus meastar go bhfuil sí ar an tséú teanga is líonmhaire cainteoirí.

Chuaigh an teanga ar fud an domhain nuair a bhunaigh na Portaingéalaigh a n-impireacht choilíneach. Inniu, tá sí ar an tseachtú teanga is líonmhaire cainteoirí. Is í an Phortaingéilis atá ó dhúchas ag duine as gach beirt i Meiriceá Theas, cé nach labhraítear ach in aon tír amháin í - an Bhrasaíl, ar ndóigh.

Cé go bhfuil dlúthghaol ag an bPortaingéilis leis an Spáinnis, rud atá le haithint ar an ngramadach ach go háirithe, tá fuaimeanna na teanga níos cosúla leis an bhFraincis agus leis an gCatalóinis, nó bíonn gutaí doiléire agus gutaí srónacha le cloisteáil sa Phortaingéilis.

Mar cheann de theangacha móra an domhain, is léir gur teanga mhór litríochta agus filíochta í freisin. Is é an cur síos a thug duine d'fhilí móra na Brasaíle ar a theanga dhúchais ná bláth deireanach Latium, chomh fiáin, chomh hálainn.

Stór focal

Fuair an Phortaingéilis an chuid is mó dá stór focal ón Laidin, ar ndóigh, ach thairis sin, tá focal Araibise, Bascaise, Ceilteacha agus Gearmáinice (ó na Viseagotaigh) ann.

Ar ndóigh, cloistear a lán focal ó na teangacha bundúchasacha sa Bhrasaíl. Bhí an-trádáil ag na Portaingéalaigh sa Chian-Oirthear, tráth, agus ba ansin a d'fhoghlaim siad an focal Sínise chá, tae. (Le fírinne, is ionann chá agus "tae" mar fhocail, ach tháinig siad ó chanúintí difriúla Sínise.)

Sa Bhrasaíl, bhí an teanga bhundúchasach Nheengatu nó lingua geral ("teanga ghinearálta") á labhairt go coitianta faoin tuath, fiú ag sliocht na nEorpach, agus is iomaí focal a tháinig ón teanga sin, go háirithe ainmneacha na n-ainmhithe, na n-éan agus na bplandaí. (Inniu, ní chloisfeá an lingua geral ach i gcorr-áit sa Bhrasaíl. Teanga Tupi-Guaraní í a bhfuil gaol aici le Guaráinis Pharagua.)

Gramadach

Is é an briathar an chuid is deacra de ghramadach na Portaingéilise, mar is dual do theanga Rómánsach.

Cá labhraítear Portaingéilis?

An Bhrasaíl

Is í Portaingéilis an t-aon teanga oifigiúil sa Bhrasaíl.

Angóla

Is teanga oifigiúil í an Phortaingéilis in Angóla.

Mósaimbíc

Is í an Phortaingéilis an t-aon teanga oifigiúil i Mósaimbíc. Bhí eolas ar an bPortaingéilis ag 50̥% den daonra sa bhliain 2007 ach ó dhúchas ag 3% (1998).

An Fhrainc

Tá 650,000 duine de shíolrach na Portaingéile ina gcónaí ann.^[1]

São Tomé agus Príncipe

Is í Portaingéilis an teanga oifigiúil i São Tomé agus Príncipe. Tá 98% den daonra ábalta í a labhairt.

Tíortha eile

An Astráil

I 2001 bhí Portaingéilis ina theanga dhúchais ag 23,688 duine san Astráil.

Ceanada

I 2011 bhí Portaingéilis ina theanga dhúchais ag 211,335 duine i gCeanada ( 219,275 duine i 2006).

Guine Bissau

Is í Portaingéilis an teanga oifigiúil i bPoblacht Guine Bissau, ó dúchas ag 11-14% den daonra.

An Ghuine Mheánchiorclach

Is teanga oifigiúil í an Phortaingéilis sa Ghuine Mheánchiorclach chomh maith leis an Spáinnis agus an Fhraincis.

Macau

Is teanga oifigiúil í an Phortaingéilis i Macau, ag 0.6% den daonra.

An Namaib

Cé nach bhfuil an Phortaingéilis oifigiúil sa Namaib, measadh i 2011 go raibh sí ina theanga dhúchais ag timpeall 100,000 (4-5% den daonra).

S.A.M.

De réir American Community Survey 2006-2010 bhí an Phortaingéilis á labhairt ag 684,493 duine i S.A.M.. Bhí thart ar 26.5% (181,437) na cainteoirí ina gcónaí i Massachusetts.

Tíomór Thoir 

Teanga oifigiúil i dTíomór Thoir. Measadh i 2012 go raibh 35% den daonra Tíomór Theas ábalta Portaingéilis a léamh, scríobh agus í a labhairt.

Tagairtí

1. "L'essentiel sur... les immigrés et les étrangers  | Insee". www.insee.fr. Dáta rochtana: 2021-03-13.

Is síol faoi theangacha é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.