Bongastate of Buwenga wie in stins dy't beëasten de buorren fan Ferwert stie. It is no in wenhûs.
De oarspronklike stins komt út de midsiuwen. In let-midsiuwske kelder is bewarre bleaun. Bongastate wie it wenplak fan ien of mear yn de 16e iuw útstoarne famyljes Bonga of Buwinga.
De filiaasje fan de Holwerter Bonga's en Buwinga's is net dúdlik. Yn de midden fan de 15e iuw skynt dêr Syds Buwyngha wenne te hawwen. Syn soan Syole troude mei in dochter fan Romcke Donia alias Jelmera út Hallum. Yn 1473/1474 spande dy him yn om de rjochten en goed fan de Jelmera's op It Amelân te krijen.
Yn 1491 tekene Hessell Bonga tegearre mei Worp Haynya foar de gemeente fan Holwert it ferdrach mei Grins. Yn 1511 wie Syds Buwinga eigener en brûker fan 70 pûnsmiet lân yn Holwert. Hy wie Geldersgesind en dêrom kamen twa findels Saksysk gesinde Ljouwerters nei Holwert. Se stutsen it doarp yn de brân en syn goed waard ferlern ferklearre.
Foar twa fan syn froulju leit yn de tsjerke in grêfstien. Yn 1543 trede Sydts Bunga op fanwege syn soan Hessel Bunga, prebendaris te Holwert.
Johan Bonga
Yn de jierren 1560-1567 wie Johan Bonga grytman fan Westdongeradiel. It skynt dat er op Bonga wenne hat. Yn 1560 sluet hy mei Eltzie Jaersma, sweager fan de ferstoarne grytman Saecke Rinia in akkoart oer it grytmanskip, dêr't by de Jaersma's en Rinia's yn ruil foar harren ôfstân fan de gritenij ûndermear gebrûksrjocht yn Bongafenne krigen. Johan tekene yn 1566 it Ferbûn fan de Eallju en moast dêrom yn 1667 nei Emden flechte foar de wrake fan Alva. Yn 1568 stried er mei Lodewijk en Adolf by Heiligerlee mei in findel soldaten dy't er út eigen bûse betelle. Yn dat jier skreau er in brief nei Brussel, dêr't hy yn frege oft er werom komme mocht yn Fryslân. Dat waard fansels neat en dêrom waard er mar wettergeus. Syn namme waard dêrom yn 1569 yn Ljouwert “aangeslagen” en al syn besit waard ferlern ferklearre. Hy bleau de Spanjerts bestriden oant er úteinlik by in oanfal op Grins by Aduardersyl ferwûne rekke. Hy ferstoar oan dy ferwûning en is yn de Aldehouster tsjerke yn Ljouwert begroeven. Meidat er gjin bern hie, fererve Bongastate bûten de famylje, fia syn frou Sitke Riencks Aylva fan Ginnum op har twadde man Doecke fan Aysma.
Eigeners/bewenners
?Syds Buwyngha, stoarn nei 1473. Soan:
?Syole Sydzen Buwyngha, troud mei Jetsck Romckesdr Donia alias Jelmera út Hallum.
Hessell Bonga te Holwert, 1491.
Syds Buwinga, eigener yn 1511. Hy troude (1) Auck Stania, (2) Reynts Roerda.
Sydts Bunga, 1543 te Holwert, hie in soan Hessel Bunga, prebendaris.
Johan Bonga, 1560-1567 grytman fan Westdongeradiel, troud mei Sitke Riencks Aylva fan Ginnum, dy't wertroude mei Doecke Aysma. Soan:
