افغانستان کشور کوهی و دارای ارتفاعات نامتناظر می‌باشد. این تفاوت در خود انواع حیات بیولوژیکی را پرورش داده‌است؛ که تعداد این جانوران شناخت گردیده و تعداد تا هنوز کشف نگردیده‌است.[۱] پرندگان افغانستان گوشتخوار وغیر گوشتخوار شکاری و غیر شکاری می‌باشند که تا اکنون حدود ۵۰۰ نوع پرنده گوشتخوار و غیر گوشتخوار تشخیص گردیده‌است. پرندگان گوشتخوار چون باشهشاهین لاش خوار و عقاب می‌باشد. پرندگان غیر گوشتخوار پرندگانی هستند که آواز مقبول دارند یا از گوشت آن‌ها استفاده می‌شود. انواع که در افغانستان زیاده دررفت و آمد است عبارتند است از: مرغابی، کلنک سایبریائی، کوک زری، بودنه، کبک، کنری، گل سر، شانه سرک، تیهو، بودنه، لک لک، فاخته، قمری، بلبل، سی سی، کلنگ، سیاه سینه، کبوتر، زاغ، کرکس، قاز، جل، باز، هدهد، نیله زاغ، سائره، قره سینه، مرغابی، موسیچه، مینا، طوطی، جغد و… می‌باشد.[۲]
در جهان امروزی ۵۰ درصد پرندگان در تحت نام گنجشک شکلان یا گنجک سانان یا سبک بالان و ۵۰ درصد در جمله غیر گنجشک شکلان می‌آید. حدود ۳۸ خانواده یا ۲۵۳ گونه پرندگان افغانستان از جمله غیر گنجشک شکلان یا غیر سبک بالان می‌باشد. ۲۴۷ گونه یا ۳۵ فامیل درجمله گنجشک سانان شامل‌اند.
کشیم:در جهان ۲۰نوع اسفرود وجود دارد درافغانستان ۵ نوع آن زیست می‌نماید.
مرغ سقا: در جهان ۸ نوع مرغ سقا وجود دارد درافغانستان ۳ نوع آن وجود دارد.
باکلان: در جهان ۳۸ نوع باکلان وجود دارد درافغانستان ۳ نوع آن زیست می‌نماید.
حواصیل، بوتیمار و اگریت : درجهان ۶۱ نوع حواصیل ۸وجود دارد درافغانستان نوع آن زیست می‌نماید.
لک لک: در جهان ۱۹نوع لک لک وجود دارد در افغانستان ۲ نوع آن زیست می‌نماید.
کراس کج نول، و کفچه نول: درجهان ۲ نوع وجود دارد در افغانستان نوع آن زیست می‌نماید.
فلامینگ: درجهان ۶ نوع فلامینگ وجود دارد در افغانستان ۲ نوع آن زیست می‌نماید.
مرغابیغاز و قو: درجهان ۱۳۱ نوع مرغابی غاز و قو وجود دارد در افغانستان ۲۹ نوع نوع مرغابی غاز و قو زیست می‌نماید. از جمله ۲۲ نوع مرغابی ۷ نوع قاز ۲ نوع قو زیست می‌نمایند.
هما یا عقاب دریائی: در جهان یک نوع وجود دارد در افغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
عقاب کورکور و لاشخوار: در جهان ۲۳۳ نوع عقاب باز و لاشخوار وجود دارد درافغانستان ۳۰ نوع از این ۳ پرنده زیست می‌نماید.
عقابها: در افغانستان ۱۰ نوع آن زیست می‌نماید.
باز: در افغانستان ۱۵نوع باز زیست می‌نماید.
لاشخوار: در افغانستان نوع ۵ نوع لاشخوار زیست می‌نماید.
شاهین: در جهان ۶۲ نوع وجود دارد درافغانستان ۱۱ نوع آن زیست می‌نماید.
کبک و قرقاول: این دو پرنده در یک فامیل اند ولی پرنده نر قرقاول خیلی زیبا مانند طاوس می‌باشد. در جهان نوع ۱۵۶ وجود دارد درافغانستان ۱۳ نوع آن زیست می‌نماید.
بودنه یا بلدرچین: در جهان ۱۶ نوع وجود دارد درافغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
درنا: در جهان ۱۵ نوع وجود دارد در افغانستان ۳ نوع آن زیست می‌نماید.
یلوه، چنگر، چهارخو، طاوسک : در جهان ۱۴۳ نوع وجود دارد در افغانستان ۸ نوع آن زیست می‌نماید. شکل این پرنده‌ها به قره قش و مرغابی می‌ماند.
میش مرغ، بوستارد، زنگوله بال: در جهان ۲۶ نوع وجود دارد در افغانستان ۳ نوع آن زیست می‌نماید. این پرنده شکل مرغ ماکیان نصواری خالدار رنگ شبهت دارد.
Jacanas یا قره قش: در جهان ۸ نوع وجود دارد در افغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
باشلک بنگالی : در جهان ۲ نوع وجود دارد در افغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید. این حیوان به بلدرچین بزرگ که دارای منقار دراز باشد شباهت دارد.
صدف خوار: در جهان نوع ۱۱ وجود دارد درافغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید. این پرنده شباهت به کبوتر بزرگ ساه سفید که دارای منقار دراز برنگ سرخ و چشمان سرخ باشد. شاهت دارد.
چوب پا و نول خنجری: درجهان نوع ۹ وجود دارد درافغانستان ۲ نوع آن زیست می‌نماید. دارای بال سیاه جسم خورد پای خیلی دراز می‌باشد.
چاخ لقها: در جهان ۹ نوع وجود دارد در افغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
دودک و گلاریول: در جهان ۱۷ نوع وجود دارد در افغانستان ۳ نوع آن زیست می‌نماید. این پرنده به موسیچه که قد بلند و نول دراز داشته باشد شباهت دارد.
خروس کلی و سلیم (شانه سرک): در جهان ۶۶ نوع وجود دارد در افغانستان ۲۲ نوع آن زیست می‌نماید.
آبچلک، پاشلک وتیله دم: در جهان ۸۹ نوع وجود دارد در افغانستان ۲۷ نوع آن زیست می‌نماید.
پرستوها و کاکاپی (غچی کلان): در جهان ۵۵ نوع وجود دارد در افغانستان ۸ نوع آن زیست می‌نماید.
کاکاپی : پرنده بحری است. در جهان ۴۴ نوع وجود دارد در افغانستان ۸ نوع آن زیست می‌نماید.
باقرقره: در جهان ۱۶ نوع وجود دارد در افغانستان ۷ نوع آن زیست می‌نماید.
کبوتر و قمری: در جهان ۳۰۸ نوع وجود دارد در افغانستان ۱۱ نوع آن زیست می‌نماید.
طوطی: در جهان ۳۳۵ نوع وجود دارد در افغانستان ۳ نوع آن زیست می‌نماید.
کوکوی یا فاخته: در جهان ۱۳۸ نوع وجود دارد در افغانستان ۳ نوع آن زیست می‌نماید.
جغد یا بوم: در جهان ۱۹۵ نوع وجود دارد در افغانستان ۱۰ نوع آن زیست می‌نماید.
شبگرد: در جهان ۸۶ نوع وجود دارد در افغانستان ۴ نوع آن زیست می‌نماید.
غچی یا پرستو کوچک : در جهان ۹۸ نوع وجود دارد در افغانستان ۳ نوع آن زیست می‌نماید.
شاه ماهی خوار: در جهان ۹۳ نوع وجود دارد در افغانستان ۴ نوع آن زیست می‌نماید.
زنبور خوار: در جهان ۲۶ نوع وجود دارد در افغانستان ۳ نوع آن زیست می‌نماید.
سبزقباسانان: در جهان ۱۲ نوع وجود دارد در افغانستان ۲ نوع آن زیست می‌نماید.
هد هد: در جهان ۲ نوع وجود دارد در افغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
دارکوبها: در جهان ۲۱۸ نوع وجود دارد در افغانستان ۵ نوع آن زیست می‌نماید.
گنجشک سانان
چکاوک: درجهان ۹۱ نوع چکاوک وجود دارد درافغانستان ۱۶ نوع آن زیست می‌نماید.
چلچله :از فامیل پرستو یا غچی می‌باشد. درجهان ۷۰ نوع وجود دارد درافغانستان ۱۰ نوع آن زیست می‌نماید.
دم جمبانک‌ها و پپت: درجهان ۵۴ نوع وجود دارد درافغانستان ۱۵ نوع آن زیست می‌نماید.
عکک رنگهCuckoo-shrikes: درجهان نوع وجود دارد درافغانستان نوع آن زیست می‌نماید.
بلبل: درجهان ۱۳۰ نوع وجود دارد درافغانستان ۵ نوع آن زیست می‌نماید. از جمله بلبل نی نادراست.
گندشک طلائی : این پرنده کمیاب است. درجهان نوع ۷ وجود دارد درافغانستان ۱ نوع آن زیست می‌نماید.
بال لاکی: درجهان ۳ نوع وجود دارد درافغانستان ۱ نوع آن زیست می‌نماید.
میوه خورک: درجهان… نوع وجود دارد درافغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
غوطه زنک نصواری و سفید: درجهان ۵ نوع وجود دارد درافغانستان ۲ نوع آن زیست می‌نماید.
الیکائی: درجهان ۸۰ نوع وجود دارد درافغانستان ۱ نوع آن زیست می‌نماید.
صعوه ی: درجهان ۱۳ نوع وجود دارد درافغانستان ۵ نوع آن زیست می‌نماید.
طرقه و توکای : درجهان ۳۳۵ نوع وجود دارد درافغانستان۱۱ نوع آن زیست می‌نماید.
ملاگک : درجهان ۱۱۱ نوع وجود دارد درافغانستان ۴ نوع آن زیست می‌نماید.
چکاوک دنیای قدیم: درجهان ۲۹۱ نوع وجود دارد درافغانستان ۳۵ نوع آن زیست می‌نماید.
مگس خوار دنیای قدیم: درجهان ۲۷۴ نوع وجود دارد درافغانستان ۳۹ نوع آن زیست می‌نماید.
شاه مکس خوار: درجهان ۹۹ نوع وجود دارد درافغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
گندشک بابولر: درجهان ۲۷۰ نوع وجود دارد درافغانستان ۳ نوع آن زیست می‌نماید.
گندشک ریشو: درجهان ۲۰ نوع وجود دارد درافغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
چرخ ریسک دم دراز: درجهان ۹نوع وجود دارد درافغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
چرخ ریسک‌ها : درجهان ۵۹ نوع وجود دارد درافغانستان ۸ نوع آن زیست می‌نماید.
کمرکلی کوچک یا ملخ خوار: درجهان ۲۴ نوع وجود دارد درافغانستان ۴ نوع آن زیست می‌نماید.
دیوار خزک: درافغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
درخت خیزک : درجهان ۶ نوع وجود دارد درافغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
تیره پشت بلوطی چرخ رسک: درجهان ۱۳ نوع وجود دارد درافغانستان ۳ نوع آن زیست می‌نماید.
شهد خوار و جولاخوار: درجهان۱۳۱ نوع وجود دارد درافغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
سارگیه چشم سفید : درجهان ۹۶ نوع وجود دارد درافغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
پری شاهرخ دنیای قدیم : درجهان نوع وجود دارد درافغانستان نوع آن زیست می‌نماید.
سنگ چشم پشت سرخ: درجهان ۳۱ نوع وجود دارد درافغانستان ۸ نوع آن زیست می‌نماید.
بوچانگاه: درجهان ۲۴ نوع وجود دارد درافغانستان ۲ نوع برنگ خاکستری و سیاه زیست می‌نماید.
کلاغ‌ها: درجهان ۱۳۰ نوع سیاه سفید و رنگه وجود دارد درافغانستان ۱۳ نوع آن زیست می‌نماید. این خانواده شامل انواع کلاغ، زاغ، زاغی، غراب و جیجاق می‌شود.
سار یا میناها: درجهان ۱۲۵ نوع وجود دارد درافغانستان ۵ نوع آن زیست می‌نماید.
فنج : درجهان ۱۴۱ نوع وجود دارد درافغانستان یک نوع آن زیست می‌نماید.
زردپره یا گل سر:از نوع گنجشکی است. درجهان ۲۷۵ نوع وجود دارد درافغانستان ۱۷ نوع آن زیست می‌نماید.
سهیره: درجهان ۱۳۷ نوع وجود دارد درافغانستان ۲۴ نوع آن زیست می‌نماید.
گنجشکان: درجهان ۳۵ نوع وجود دارد درافغانستان ۱۱ نوع آن زیست می‌نماید.
شرایط زیست پرندگان در افغانستان
شرایط زیست پرندگان در افغانستان طبیعی بوده در مناطق پرجمعیت پرندگان از طرف دولت ویا مردم جیره داده نمی‌شود. بالاثر بی بند باری دولت ومردم تعداد زیادی پرندگان به خارج قاچاق گردیده باقی‌مانده نسل آن در حال انقراض‌اند. از جمله قاچاق شاهین و باشه درین اواخر ازدیاد یافته‌است. این پرنده طور قاچاق به پاکستان برده شده سپس به کشورهای عربی بفروش می‌رسد.
پس از سال ۲۰۰۲ اداره بنام محیط زیست و حفاظت حیات وحش تأسیس گردید. فعلاً این اداره به همکاری WSPA، اداره همکاری آمریکا،WCS,USIDو IUCN برنامه حفاظت حیات وحش را آغاز نموده‌است؛ که تا فعلاً ۵۰ نوع جانداران در فهرست تحت حفاظت شامل گردیده‌اند. این ادارات یک تعداد گونه‌های جدید جاندار را شناخت نموده و در لیست محافظت جا داده‌اند. بلبل نی که یکی از نادرترین پرنده‌است پس ۱۳۹ سال در منطقه واخان دوباره به مشاهده رسیده‌است.[۴]
فهرست پرندگان افغانستان
شماره
نام پرنده
نام علمی
بزبان انگلیسی
الگو
راسته کشم سانان: Podicipediformes
فامیل مرغابی کشیم واسفرود: Podicipedidae
در جهان ۲۰ نوع اسفرود وجود دارد که ۵ نوع ان در افغانستان دیده شده‌است.
۱
کشم خورد
Tachybaptus ruficollis
Little Grebe
۲
کشسم گردن سرخ
Podiceps grisegena
Red-necked Grebe
۳
کشیم بزرگ
Podiceps cristatus
Great Crested Grebe
۴
کشیم تاجدار
Podiceps auritus
Slavonian Grebe
۵
کشیم گردن سیاه
Podiceps nigricollis
Black-necked Grebe
راسته: Pelecaniformes.
خانواده: Pelecanidae
در جهان ۸ نوع مرغ سقا وجود داردکه ۳ نوع آن در افغانستان زیست می‌نمایند. حیوان بزرگ ماهی خواربا منقار بزرگ و خریطه دار می‌باشد. این پرنده سخت مورد اذیت کشورهای آسیائی به‌خصوص افغانستان قرار دارد پرواز این پرنده کوتاه و به ارتفاع کم می‌باشد.
۷
قطان سفید بزرگ
Pelecanus onocrotalus
Great White Pelican
۸
قطان خال دار
Pelecanus philippensis
Spot-billed Pelican
۹
قطان پرپری یا سگ قطان
Pelecanus crispus
Dalmatian Pelican
راسته: Pelecaniformes.
فامیل: Phalacrocoracidae
پرنده‌است که در کنار ساحل پیدا می‌شود. در جهان ۳۸ نوع این پرنده وجود دارد که از جمله ۳ ان در افغانستان به مشاهده رسیده‌است. شکارچیان ماهی این پرنده را بمنظور شکار ماهی نگهداری می‌نمایند. در اروپا تعداد بیشتر از یک میلون این پرنده در حفاظت‌اند. برنگ‌های سیاه و سفید وجود دارد.
۱۱
ازمند بزرگ
Phalacrocorax carbo
Great Cormorant
۱۲
آزمند کوچک
Phalacrocorax niger
Little Cormorant
۱۳
آزمند کوتوله
Phalacrocorax pygmaeus
Pygmy Cormorant
راسته لک لک سانان: Ciconiiformes
فامیل: Ardeidae
فامیل Ardeidae دارای نوع بیترن‌ها، ایرونها، و اگریتها می‌باشد. ایرونها و اگریتها دارای اندازه متوسط و بزرگ می‌باشد. هکذا دارای منقار و گردن دراز مانند لک لک‌ها می‌باشند ولی بیترن‌ها دارای گردن کوتاه و منقار و جسامت کوچک دارند. پرنده کنار ساحل است. بعضی نوع ایرونها پرنده گان را نیز می‌خورند. در جهان ۶۱ نوع وجود دارد که ۸ نوع ان در افغانستان وجود دارد. این پرنده شباهت به کلنگ دارد.
لک لک‌ها دارای پا دراز و منقار دراز و آواز بلند می‌باشند در جهان ۱۹ نوع وجود دارد که دو نوع آن در افغانستان دیده شده‌است. بعضی انواع ان مهاجرت می‌نمایند.
این ۳نوع پرنده در میان پرهای خود مواد مخلق چربی را دارند بدین لحاظ در آب خوب شنا می‌نمایند. ۱۳۱گونه در جهان وجود دارد از جمله ۲۹ گونه آن در افغانستان وجود دارد.
شاهین سانان (Falcons)این گونه پرنده‌ها از عقاب باشه هاکس و باز فرق دارد زیرا شکار را به عوض پای با منقار می‌کشند. در جهان ۶۲ گونه ازین پرنده وجود دارد که از چمله ۱۱ نوع آن در افغانستان زیست دارند.
۸۸
دلیجه کوچک / شاهین کوچک
Falco naumanni
Lesser Kestrel
۸۹
دلیجه
Falco tinnunculus
Common Kestrel
۹۰
شاهین پاسرخ
Falco vespertinus
Red-footed Falcon
۹۱
شاهین آمور
Falco amurensis
Amur Falcon
۹۲
شاهین ترمتای
Falco columbarius
Merlin
۹۳
لیل (شاهین زیبا)
Falco subbuteo
Eurasian Hobby
۹۴
شاهین بلوچی
Falco jugger
Laggar Falcon
۹۵
شاهین چرخ یا بالابان
Falco cherrug
Saker Falcon
۹۶
شاهین کوچک
Falco rusticolus
Gyrfalcon
۹۷
بحری (شاهین)
Falco pelegrinoides
Barbary Falcon
۹۸
بحری
Falco peregrinus
Peregrine Falcon
راسته ماکیانسانان:Galliformes
خانواده: Phasianidae انواع کبک و قرقاول: پرنده گان این فامیل خیلی زیبا می‌باشد. قرقاول که بنام خراس جنگلی و صحرا یاد می‌شود خیلی زیبا می‌باشدو. انواع که در ین فامیل شامل اند شامل کبک، قرقاول، بلدرچین (بودنه)، کبک برفی، دراج مرغ، باقرقره، بوقلمون، تیهو، و طاووس است. در جهان ۱۵۶ گونه ازین نوع وجود دارد از جمله ۱۳ نوع آن در افغانستان حیات به‌سر می‌برند.
این پرندگان شباهت زیاد به بلدر چینان دارد. نر و ماده آن کدام تفاوت چهره ندارد. صرف جنس ماده روشنتر از نر است. پرنده نر بالای تخم نشسته و چوچه را به دنیا می‌آورد. در جهان ۱۶ گونه وجود دارد در افغانستان یکنوع این پرنده وجود دارد.
۱۱۱
جل
Turnix sylvatica
Small Buttonquail
= خانواده: Gruidae
کلنگ پرنده دراز پا و گردن می‌باشد. در اثنا پرواز پی هم نمی‌روند. کلنگ دارای رقص و دانس مخصوص‌اند. در اثنا پرواز قیل و قال می‌کند. در جهان ۱۵ نوع وجود دارد در افغانستان ۳ نوع آن زیست می‌نمایند.
۱۱۲
درنا یا کلنگ خاکستری
Anthropoides virgo
Demoiselle Crane
۱۱۳
کلنگ سایبریائی
Grus leucogeranus
Siberian Crane
۱۱۴
کلنگ معمولی
Grus grus
Common Crane
= خانواده: Rallidae
جنس:چنگر یلوه طاوسک می‌باشد. یک خانواده بزرگ بوده که دارای جسامت خورد و بزرگ می‌باشند. این پرندگانی باتلاقی در کنار دریا جهیل آب استاده و درمیان علفزار زندگی می‌نمایند. اغلب خود را از انظار مخفی می‌سازند و بیشتر صدایشان شنیده می‌شود تا اینکه دیده شوند. بال‌هائی کوتاه و گرد دارند، دمشان کوتاه‌است و اغلب آن را بالا نگه می‌دارند. پرواز آن‌ها معمولاً کوتاه مدت است و در این حالت پاها و پنجه‌های بلندشان آویزان قرار می‌گیرد. در این تیره چنگرها پرجثه‌ترند با سری نسبتاً کوچک و پنجه‌های بلند که متناسب با راه رفتن روی گیاهان آبزی است هنگام شنا اغلب سر خود را تکان می‌دهند. نر و ماده آن‌ها معمولاً همشکل است و بیشتر آن‌ها تکزی هستند. روی زمین یا در نیزارها آشیانه می‌سازند. از مواد مختلف حیوانی و گیاهی برای تغذیه استفاده می‌کنند. در جهان ۱۴۳ گونه وجود دارد از جمله ۸ نوع آن در افغانستان حیات به‌سر می‌برند.
این پرندگان دارای پاهای بزرگ و ناخون‌های قوی می‌باشند. گردن و پاهایشان دراز است و بال‌های پهنی دارند. منقارشان کلفت و نسبتاً پهن است از پرندگان دنیای قدیم‌اند. پرندگانی هستند خشک‌زی که بیشتر در جای خشک و دشت‌های پر علف و زمین‌های زراعتی زندگی می‌کنند. آرام و با گردنی کشیده راه می‌روند، اغلب خود را از انظار مخفی می‌سازند و به محض احساس خطر صدا می‌کنند یا به سرعت می‌دوند و کمتر پرواز می‌کنند. در زمان تولید نسل به تهنائی زندگی می‌نمایند در غیر به‌طور دسته جمعی دیده می‌شوند. نر و ماده آن‌ها همشکل نمی‌باشند. در روی زمین آشیانه می‌سازند و همه چیز را می‌خورند. در جهان ۸ گونه از این پرندگان وجود دارد که ۳ نوع آن در افغانستان زندگی می‌نمایند.
خانواده سلیمیان شامل سلیم، سلیم کوهی، و خروس کولی. می‌باشد. دارای جسامت کوچک یا متوسط بدن پهن گردن کوتاه، ضخیم قدامت و بال دراز دارند. در سراسر جهان یافت می‌شود عمدتاً در زیستگاه‌های نزدیک به آب یافت می‌شود، هر چند موارد استثنا هم وجود دارد. ۶۶ گونه در سراسر جهان و ۱۲ گونه آن در افغانستان زیست می‌نماید.
پرندگانی هستند آبچر با پاهای نسبتاً بلند یا خیلی بلند، بال‌های دراز که معمولاً نوک تیز و زاویه‌دار است و منقار دراز و باریک که ممکن است راست یا خمیده باشد. پر و بال آن‌ها اغلب در تابستان و زمستان متفاوت است. نوار بالی و طرح دمگاه و دم در تشخیص آن‌ها اهمیت زیادی دارد.
بیشتر آن‌ها مهاجرند و تابستان‌ها را در سواحل جنوب منطقه زادوولد خود می‌گذرانند نسبتاً اجتماعی هستند و بعضی از آن‌ها گله‌های بزرگ تشکیل می‌دهند. نر و ماده آن‌ها همشکل است. معمولاً روی زمین آشیانه می‌سازند. جوجه آن‌ها پوشیده از کرک‌پر است و بعد از خروج از تخم قادر به فعالیت می‌باشد. غذایشان شامل مواد مختلف حیوانی و بعضی مواد گیاهی است. ۸۹نوع آن در جهان وجود دارد از جمله ۲۷ نوع ان در افغانستان یافت می‌شود.
خانواده کاکاپی، مرغان دریائی، ماهی خورک، مرغ نوروزی: Laridae
این خانواده دارای جسامت متوسط ویا بزرگ‌اند. رنگ این پرندگان معمولاً خاکستری یا سفید، که اغلب درای نشانه‌های سیاه و سفید بر روی سر یا بال می‌باشند. آن‌ها چاق و چله، منقار دراز و پاها پرده دار می‌باشند. ۵۵ گونه آن‌ها در سراسر جهان زیست می‌نماید ۸ گونه در افغانستان وجود دارد.
گروه پرندگان دریائی درای جسامت متوسط و بزرگ می‌باشند. به‌طور کلی آبزی می‌باشند. رنگ پرهای این‌ها طور معمول خاکستری یا سفید بوده اغلب نشانه‌های سیاه و سفید بر روی سر خود دارند. اکثر این خانواده شکار ماهی را می‌نمایند اما برخی از حشرات سطح آب شیرین تغذیه می‌نمایند. به‌طور کلی طول عمر اینگونه پرندگان بیش از ۲۵ تا ۳۰ سال میبشد. در سراسر جهان ۴۴ گونه وجود دارد که ۸ گونه آن در افغانستان وجود دارد.
۱۸۲
پرستو دریایی نوک کاکایی (پرستو دریایی نو ک کلفت)
Sterna nilotica
Gull-billed Tern
۱۸۳
پرستو دریایی خزر
Sterna caspia
Caspian Tern
۱۸۴
پرستو دریایی رودخانه زی
Sterna aurantia
River Tern
۱۸۵
پرستوی دریایی معمولی
Sterna hirundo
Common Tern
۱۸۶
پرستو دریایی کوچک
Sterna albifrons
Little Tern
۱۸۷
پرستوی. دریائی گونه. سفید
Chlidonias hybridus
Whiskered Tern
۱۸۸
پرستوی دریایی بال سفید
Chlidonias leucopterus
White-winged Tern
۱۸۹
پرستو دریایی سیاه،
Chlidonias niger
Black Tern
خانواده کوکریان: Pteroclidae
باقرقره دارای بدن کوچک سر و گردن آن کبوتر مانند اما محکم فشرده‌است. آن‌ها به مدت طولانی می‌توانند پرواز نمایند. پرنده گله پرواز پاهای آن‌ها از انگشتان پر شده‌است. ۱۶ گونه در سراسر جهان و ۷ گونه آن در افغانستان زیست می‌نمایند.
این خانواده شامل کوکو رودنرها و انیس می‌باشد. با کبوتر و بلبل شباهت دارند. در جهان ۱۳۸ نوع وجود دارد از جمله ۳ گونه آن در افغانستان دیده می‌شود.
۲۱۱
کوکوی تاجدار (ابلق)
Clamator jacobinus
Pied Cuckoo
۲۱۲
کوکو
Cuculus canorus
Common Cuckoo
۲۱۳
کوکو کوچک
Cuculus poliocephalus
Lesser Cuckoo
-
راسته جغد: Strigiformes.
خانواده جغدها:Strigidae
دارای جسامتهای خورد تا بزرگ می‌باشند. چشمان بزرگ دارند که حدقه آن خورد و بزرگ می‌شوند بنام دسک می‌گویند. در جهان ۱۹۵ نوع وجود دارد از جمله۱۰ گونه آن در افغانستان دیده می‌شود.
پرنده مهاجر تابستان در مناطق آسیا و زمستان در آفریقا به‌سر می‌برد. در زمین تخم می‌گزارند. جسامت متوسط بال دراز پای کوتاه وکم گردش می‌کنند. در جهان ۸۶ نوع وجود دارد از جمله۴ گونه آن در افغانستان دیده می‌شود.
۲۲۴
شبگرد معمولی
Caprimulgus europaeus
Eurasian Nightjar
۲۲۵
شبگرد مصری
Caprimulgus aegyptius
Egyptian Nightjar
۲۲۶
شبگرد بلوچی
Caprimulgus mahrattensis
Sykes's Nightjar
۲۲۷
شبگرد هندی
Caprimulgus asiaticus
Indian Nightjar
راسته پرستو سانان: Apodiformes..
خانواده پرستو:Apodidae
پرنده گان کوچک‌اند. دارای پا کوتاه‌اند. در جهان ۹۸ نوع ازین پرنده وجود دار ۳ نوع آن در افغانستان زندگی می‌کنند.
پرندگانی هستند کلاغ مانند و خوشرنگ با منقاری قوی، گردن کوتاه و پاهای نیرومند می‌باشد. پرواز نمایشی آن‌ها شامل چرخش‌ها و معلق زدن‌های جالب است. اغلب بدون حرکت در جاهای بلند می‌نشینند، و از آنجا برای شکار حشره‌ها، مارمولک‌ها و دیگر حیوانات کوچک بسوی زمین پرواز می‌کنند. پرواز تنها را خوش دارند. نرو و مادهٔ آن‌ها هم شکل است و در سوراخ‌ها آشیانه می‌سازند. ۱۲ نوع این پرنده در جهان وجود دارد از جمله۲ نوع آن در افغانستان زیست می‌نمایند.
هُدهُد یا شانه‌بسَر یا مرغ سلیمان نام یکی از پرندگان از خانواده هدهدیان است. زیستگاه این پرنده بیشتر در آسیا، اروپا و آفریقای شمالی است. این پرنده دارای سر بزرگ و از چهار رنگ یعنی آبی سیاه سفید نارنجی ساخته شده‌است. در جهان دو نوع وجود دارد از جمله یکنوع آن در افغانستان وجود دارد.
دارکوبها پرندگانی هستند با منقاری قوی و نوک تیز اند که با آن تنه درختان را سوراخ می‌کنند. زبان آن‌ها خیلی دراز است و پاهای قویی دارند که دو انگشت آن در جلو و دو انگشت در عقب قرار دارد. دم آن‌ها محکم است و هنگام بالا رفتن از درخت از آن به عنوان تکیه‌گاه استفاده می‌کنند. پرندگانی تکزی هستند؛ پروازی پرتوان و موجی دارند، نر و ماده آن‌ها همشکل نیست. بیشتر نرهایک قسمت روی سرشان رنگ سرخ دارند. در سوراخ‌هایی که در تنه درخت ایجاد می‌کنند آشیانه می‌سازند. از حشرات، میوه‌ها و مغز دانه‌ها و شیره درختان تغذیه می‌کنند. در جهان ۲۱۸ نوع وجود دارد از جمله ۵ نوع آن در افغانستان وجود دارد.
۳۵ فامیل ۲۴۷ گونه پرندگان راسته گنجشک سانان در افغانستان زیست می‌نمایند. پرندگان این راسته عمدتاً پرندگان کوچک و متوسط هستند و به رنگ‌های مختلف می‌باشند و از مواد گیاهی و حشرات تغذیه می‌کنند. اکثر این پرنده گان دارای آواز مقبول می‌باشند.
اغلب به صورت گله‌های کوچک دیده می‌شود، از میوه‌ها تغذیه می‌کنند. در جهان ۲۱۸ نوع وجود دارد از جمله ۵ نوع آن در افغانستان وجود دارد. دارای رنگ خاکستری دور چشمان این گونه پرندگان رنگ سیاه دارند.
۲۹۵
میوه خور یا میوه خور خاکستری
Hypocolius ampelinus
Hypocolius
خانواده زرده پره یا غوطه زنک یا زردچه: Cinclidae
یک گروه از پرندگان وسیع اند که زیستگاه آن شامل محیط‌های آبی در آمریکا، اروپا، و آسیا. می‌باشد. در سراسر جهان ۵ گونه وجود دارد از جمله ۲ گونه آن در افغانستان وجود دارد.
الیکایی عمدتاً کوچک و کم رنگ، آهنگ صدای آن بلند است. این پرندگان دارای بال‌های کوتاه نازک سر پاین دارند. گونه‌های مختلفی دم خود را راست نگه می‌دارند. همه آن‌ها حشره خوار هستند. در سراسر جهان ۸۰ گونه وجود دارد از جمله ۱ گونه که در افغانستان زیست می‌نمایند. یک گونه آن از پرندگان دنیای جدید است.
دارای منقار باریک و نوک تیز می‌باشند. پروازشان قوی و سریع ولی کوتاه مدت است و آرام و کم‌پید هستند. در اثنا راه گشتن دم وبال خود را به لرزه درمی‌آورند. دارای پرواز سریع و کوتاه مدت می‌باشند. در سراسر جهان ۱۳ گونه وجود دارد از جمله ۵ گونه که در افغانستان زیست می‌نمایند..
پرنده کوچک و گنجشک مانند است. منقاری باریک یا نسبتاً باریک دارند. پاهای آن‌ها قوی غالباً رنگارنگ و با قامتی نسبتاً راست می‌باشند در بین آن‌ها بهترین پرندگان آواز خوان وجود دارد
این خانواده دارای گونه‌های زیاد و نسبتاً نا متجانسی‌ست و شامل چک‌ها، دم سرخ‌ها، بلبل‌ها و توکاها می‌باشد. در جهان ۳۳۵ نوع وجود دارد از جمله ۱۱نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید.
پرنده گان اند که در حنوب زندگی می‌نمایند. پرندگان دنیای قدیم می‌باشند. داری رنگ نصواری ویا خاکستری بوده در میان علفزار دیده می‌شود. در جهان ۱۱۱ نوع وجود دارد از جمله ۴نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید.
۳۱۵
سسک دم چتری
Cisticola juncidis
Zitting Cisticola
۳۱۶
سسک جنبان
Scotocerca inquieta
Streaked Scrub Warbler
۳۱۷
پرینیا خط دار
Prinia criniger
Striated Prinia
۳۱۸
پرینیا سبزه زار
Prinia gracilis
Graceful Prinia
خانواده سسک جنگلی دنیای قدیم: Sylviidae پرنده گان کوچک حشره خواراند. منقار باریک دارند. پر و بالشان به سرعت فرسایش پیدا می‌کند و بر اثر تغییر رنگ تشخیص آن‌ها دشوارتر می‌شود. صدا و رفتارشان وسیله مهمی برای شناخت آن‌ها در طبیعت است. معمولاً در بین بوته‌های کوتاه، روی زمین یا در نزدیکی زمین یا در نیزارها تخم می‌گذارند. از حشرات، عنکبوتها و حلزون‌ها تغذیه می‌کنند. ۲۹۱ گونه در سراسر جهان وجود دارد و ۳۵ گونه آن در افغانستان زیست می‌نماید.
پرندگانی کوچک و بیشتر درخت زی‌اند. منقاری کج با قاعده پهن دارند. اغلب با بدنی راست در جاهای بلند می‌نشینند و از آنجا به دنبال حشرات به پرواز در می. آیند و پس از شکار آن‌ها در هوا یا روی زمین معمولاً به همان نقطه اول بازمی‌گردند. تک زی‌اند. به جز از مگس گیر خالدارمتباقی نر و ماده آن‌ها همشکل نیست. در سوراخ‌ها، یا روی درخت‌ها لانه می‌سازند و از حشرات و عنکبوتها تغذیه می‌کنند
در جهان ۹۹ نوع وجود دارد از جمله ۱ نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید
۳۹۳
مگس خوار مقبول آسیای
Terpsiphone paradisi
Asian Paradise Flycatcher
خانواده:Timaliidae
در جهان ۲۷۰ نوع وجود دارد از جمله ۳نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید
۳۹۴
مگس خوار آرام
Garrulax lineatus
Streaked Laughingthrush
۳۹۵
مگس خوار خال خالی
Garrulax variegatus
Variegated Laughingthrush
۳۹۶
لیکو
Turdoides caudatus
Common Babbler
خانواده:Paradoxornithidae
در جهان ۲۰ نوع وجود دارد از جمله ۱نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید
۳۹۷
چرخ ریسک نیزار
Panurus biarmicus
Bearded Reedling
خانواده چرخریسک دمدراز:Aegithalidae
در جهان ۹ نوع وجود دارد از جمله ۱ نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید
۳۹۸
تت کومه سفید
Aegithalos leucogenys
White-cheeked Tit
-
خانواده چرخ ریسک:Paridae
در جهان ۵۹ نوع وجود دارد از جمله ۸ نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید
۳۹۹
تت سینه زرد
Cyanistes flavipectus
Yellow-breasted Tit
-
۴۰۰
تت ویلو
Poecile montana
Willow Tit
۴۰۱
تیت سیاه سینه
Periparus rufonuchalis
Black-breasted Tit
۴۰۲
تیت کاکل سیاه
Periparus melanolophus
Black-crested Tit
۴۰۳
چرخریسک بزرگ
Parus major
Great Tit
۴۰۴
تت ترکستانی
Parus bokharensis
Turkestan Tit
۴۰۵
تیت آبی
Cyanistes caeruleus
Blue Tit
۴۰۶
تیت لاجوردی
Cyanistes cyanus
Azure Tit
خانواده کمر کلی:Sittidae
پرندگان کوچک‌اند. سر بزرگ، منقاری قوی، پاهای کوتاه با پنجه‌های بلند و بال‌های نسبتاً بلند و نوک‌تیز دارند. تکزی هستند. پروازی موجی دارند. نر و ماده آن‌ها همشکل است. در سوراخ‌ها لانه می‌سازند. از حشرات و دانه‌ها تغذیه می‌کنند.
در جهان ۲۴ نوع وجود دارد از جمله ۴ نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید
۴۰۷
کمر کلی جنگلی
Sitta europaea
Eurasian Nuthatch
۴۰۸
کمر کلی کشمیری
Sitta cashmirensis
Kashmir Nuthatch
۴۰۹
کمر کلی روی سفید
Sitta leucopsis
White-cheeked Nuthatch
۴۱۰
کمر کولی بزرگ
Sitta tephronota
Persian Nuthatch
خانواده:Tichodromidae
یکنوع این خانواده در افغانستان زیست می‌نماید
۴۱۱
دیوار خیزک
Tichodroma muraria
Wallcreeper
خانواده خانواده دارخزک:Certhiidae
در جهان ۶ نوع وجود دارد از جمله یک نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید
۴۱۲
درخت خیزک همالیایی
Certhia himalayana
Bar-tailed Treecreeper
خانواده چرخ ریسک پشت بلوطی:Remizidae
در جهان ۱۳ نوع وجود دارد از جمله ۳ نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید
۴۱۳
چرخ ریسک پشت بلوطی
Remiz pendulinus
Eurasian Penduline Tit
۴۱۴
تیت سر سیاه
Remiz macronyx
Black-headed Penduline Tit
۴۱۵
تیت تاج سفید
Remiz coronatus
White-crowned Penduline Tit
خانواده عسل خورک:Nectariniidae
در جهان ۱۳۱ نوع وجود دارد از جمله یک نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید
۴۱۶
شهد خوار بنفش
Cinnyris asiaticus
Purple Sunbird
خانواده سسک چشم سفید هندی:Zosteropidae
در جهان ۹۶ نوع وجود دارد از جمله ۱ نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید
۴۱۷
سسک چشم سفید معمولی
Zosterops palpebrosus
Oriental White-eye
خانواده پری شاهرخ:Oriolidae
در جهان ۲۹ نوع وجود دارد از جمله یک نوع آن در افغانستان زیست می‌نماید
2.jpg)
_-_20070322.jpg)
.jpg)
.jpg)
_at_Sylvan_Heights.jpg)
.jpg)
_I_IMG_0911.jpg)
_RWD3.jpg)
_RWD2.jpg)
.jpg)
.jpg)
_Harrier.jpg)
_in_Kawal_WS,_AP_W_IMG_2222.jpg)
.jpg)
-1.JPG)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_in_a_Nelumbo_nucifera_(Indian_Lotus)_pond_W_IMG_8779.jpg)
_I_IMG_8638.jpg)
_I2_IMG_9477.jpg)
_in_Kolleru,_AP_W_IMG_4108.jpg)
_(11).jpg)
.jpg)
.jpg)
_at_Bharatpur_I_IMG_5552.jpg)
-_In_Breeding_plumage_at_Bharatpur_I_IMG_5533.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_(1).jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_Gilgit-Baltistan,_Pakistan.jpg)
.jpg)
_in_Kolkata_I_IMG_9762.jpg)
.jpg)
_pair_-2pc.jpg)
-_During_Foreplay_at_Hodal_I_Picture_0034.jpg)
_with_a_catterpillar_W_IMG_4009.jpg)
-_Pair_in_Foreplay_at_Bharatpur_I_IMG_5472.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_I_IMG_6732.jpg)
_at_Sultanpur_I_Picture_118.jpg)
.jpg)
_-_Flickr_-_Lip_Kee_(1).jpg)
_W_IMG_0540.jpg)
.jpg)
_I_IMG_7332.jpg)
_feeding_at_Kapok_(Ceiba_pentandra)_at_Kolkata_I_IMG_2535.jpg)
_I-_Kolkata_IMG_5046.jpg)
_in_Kolkata_Im_IMG_0496.jpg)
_on_Vilaiti_Siris_(Samanea_saman)_in_Kolkata_W_IMG_4659.jpg)
.jpg)
at_Sindhrot_near_Vadodara,_Gujrat_Pix_175.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_in_Hyderabad,_AP_W_IMG_1441.jpg)
.jpg)
-2.jpg)
_in_Kawal,_AP_W_IMG_2031.jpg)
_I_IMG_7102.jpg)
-_Male_at_Bharatpur_I_IMG_5768.jpg)
_male,_non-breeding.jpg)
_in_Hodal,_Haryana_W_IMG_6317.jpg)
.jpg)
.jpg)
-_Male_(Breeding)_on_Kapok_(Ceiba_pentandra)_in_Kolkata_I_IMG_1893.jpg)
,_male_at_Secunderabad_W_IMG_6714.jpg)
.jpg)
_at_Sultanpur_I_Picture_052.jpg)
_in_Delhi_W2_Pix_051.jpg)
.jpg)
_IMG_7702_(1)..JPG)
_on_Kapok_(Ceiba_pentandra)_in_Kolkata_W_IMG_4297.jpg)
_near_Hyderabad_W_IMG_7786.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_I_IMG_7362.jpg)
_I_IMG_6779-crop.jpg)
_at_Bharatpur_I_IMG_5262.jpg)
