این مقاله نیازمند تمیزکاری است. لطفاً تا جای امکان آنرا از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید، سپس این برچسب را بردارید. محتویات این مقاله ممکن است غیر قابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد.
ناصرالدین پروین (زادهٔ ۱۳۲۴ در تهران) پژوهشگر تاریخ و فرهنگ معاصر و روزنامه‌نگاری ایرانی است.
زندگی
پروین دانش‌آموختهٔ رشته روزنامه‌نگاری دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران است (رشته یی که چندی بعد حذف شد).
پروین در سالهای دانشجویی لیسانس که به سال 1349 خ خاتمه یافت، رییس روابط عمومی کشتیرانی ملی آریا (کشتیرانی جمهوری اسلامی بعدی) و همکار تلویزیون ملی ایران بود. پس از فارغ‌التحصیلی، به استخدام سازمان تلویزیون ملی (که بعدها رادیو هم بدان افزوده شد) درآمد و سمتهای مختلفی همچون سردبیری اخبار داخلی و مسئولیت رادیو تلویزیون خراسان را برعهده داشت. سرانجام، عضو هیئت علمی مدرسه عالی رادیو تلویزیون و سینما (دانشکده صدا و سیمای بعدی) شد و به تدریس (جامعه شناسی ارتباطی، خبر تلویزیونی، تاریخ فرهنگ ایران) پرداخت.
پروین، چهار سال پیش از انقلاب ایران، به قصد ادامه تحصیل به پاریس رفت و در آن جا دکترای علوم ارتباطی (Sciences de l’information et de la communication) را از دانشگاه پاریس ۲ و مدرک مشابهی در زمینه جامعه شناسی سیاسی از دانشگاه پاریس ۱۰ گرفت. رساله علوم ارتباطی وی، درباره «پیشینه روزنامه نگاری نوشتارهای در بیرون از ایران» بود. پس از انقلاب، با وجود تعطیلی دانشگاه‌ها، در مدرسه عالی رادیو تلویزیون (دانشکده صدا و سیمای بعدی) فعال بود و تدریس می‌کرد؛ اما افزایش موج پاک سازیهای کادرهای قدیمی، از این شغل نیز محروم گشت. اندکی بعد، به ژنو (سوییس) رفت و در آن جا با یاری مالی یکی از بستگانش «بنیاد فرهنگی محوی» را که نخستین بنیاد برونمرزی ایرانیان مقیم خارج بود تأسیس کرد که پس از 14 سال به انگیزه دشواریهای مالی تعطیل شد. از کارهای عمده او در این موسسه، برگزاری هزارمین سال سرایش شاهنامه در دانشگاه کلن و هشتصدمین زادسال نظامی گنجه یی در دانشگاه لندن بود.
پس از تعطیل بنیاد یاد شده، وی همکاری‌هایش را با دانشگاه‌های سوییس روماند و همچنین آرشیو کانتون وُ (Vaud) افزایش داد. در همه این سالها، پژوهش دامنه دارش درباره تاریخ روزنامه نگاری فارسی ادامه داشت و برای دستیابی به اصل روزنامه‌ها و مدارک جنبی، به سراسر ایران، افغانستان، هندوستان، پاکستان، روسیه، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، ترکیه، عراق، فرانسه، بریتانیا، آلمان و ایالات متحده آمریکا سفرکرد. این سفرها و هزینه‌ها را جز مبلغ یکهزار فرانک سوییس، از حقوق ماهانه خود تأمین کرده و از هیچ موسسه یا بنیادی یاری مالی نگرفته است.
پروین در مسیر پژوهش خود، با دایرة المعارف ها و نشریه‌های علمی داخل ایران و بیرون از کشور نیز همکاریهای گسترده داشته است.
نوشته‌ها
(جز سروده‌ها، پاسخ‌ها و اظهار نظرها، رساله‌های چاپ نشده دانشگاهی، متن سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و اثرهای چاپ نشده دیگر... به کتابهای در دست انتشار اشاره خواهد شد)
اثرهای مستقل چاپی
- تاریخ روزنامه نگاری ایرانیان و دیگر پارسی نویسان. تهران، مرکز نشردانشگاهی، ج 1: 1377، ج 2: 1379(تجدید نظر این دوجلدو بقیه در دست انتشار است).
- نگاهی به ایرانیان و دیگر اقوام آسیایی شوروی، پاریس 1983(با نام: ن. پورنظام خراسانی).
- مجله یی فرهنگی- سیاسی با عنوان رهنمود که امتیاز و سردبیری وی به سال 1380 در تهران به چاپ می‌رسید.
- نصرت الدوله و میلسپو؛ پایان مأموریت آمریکاییها در ایران (مجموعه اسناد نصرت الدوله فیروز). تهران، اساطیر، 1381
- جمال زاده: خاطره، برداشت. اسناد، تهران، جهان کتاب، 1394
- من از دیرباز ایرانیم، تهران، سمرقند، 1394
- دلمشغولی های بهار، تهران، انتشارات جهان کتاب، 1396
- سیرت فروغی، تهران، ماهریس، 1397
- تاریخچه تحلیلی روزنامه نگاری فارسی در کشورهای عربی زبان و اقلیم کردستان (روزنامه، مجله، برنامه رادیویی)، تهران، ندای تاریخ، 1397
- آسیای میانه؛ تحول سیاسی- فرهنگی و روزنامه نگاری به زبان فارسی (1320-1289 خورشیدی)، تهران، انتشارات شیرازه کتاب ما، 1398
- پرسه در تاریخ روزنامه نگاری، تهران، ماهریس، 1398
- پژوهش‌های آرشیوی Nassereddin PARVIN برای آرشیو کانتون و (سوییس)
Archives Cantonales Vaudoises :
1988 : Police des Etrangers (Entre deux guerres) & Service de l’agriculture
2000 : Parti Libéral vaudois : Répertoire sommaire (1890-1999)
در انتظار چاپ:تاریخ روزنامه نگاری در قلمرو زبان فارسی (5 جلد)؛
تاریخچه تصویر خبری
مقاله در مجله‌ها
آینده
- روزنامه‌های به زبان فرانسه در ایران، آینده. 15(1368)
ایرانشهر امروز
- علی زاده، پاسدار پارسیگویی در آسیای میانه، ایرانشهر امروز، ش 1، اردی بهشت- خرداد 1395
- جنگ اول جهانی وارگان های فارسی انگلیسی‌ها در عراق، ایرانشهر امروز، ش 2، تیر- مرداد 1395
- المُنصِف و جریدة ابی نظاره و التّوَدُد، ایرانشهر امروز، ش 4، شهریور- مهر 1395
ایران نامه (آمریکا وکانادا)
- نگاهی به منابع تاریخ روزنامه نگاری ایرانی و فارسی، ایران نامه (آمریکا)، ش 4 سال 9، بهار و تابستان 1377؛
- پیآیندنگاری های ماندگار افشار، ایران نامه (کانادا)، ش 1 سال 27
باران (استکلهلم)
- نقش محمود طرزی در بیداری زنان افغانستان: سراج الاخبار و ارشاد النسوان، باران، ش 20-21، پاییز و زمستان 1378؛
- دو یادداشت درباره بیرونی و فرخی [یزدی]، گزارش، ش 129، آذر 1380؛
- از دده قورقود مجهول الهویه تا گلستان ارم عباسقلی باکویی، گزارش، ش 130، دی 1380؛
- پنج مقوله، گزارش، ش 134، فروردین 1381؛
- افغان افغانی یا افغانستانی؟، گزارش، ش 134، فروردین 1381؛
مجله ایران شناسی (چاپ آمریکا)
- خدمات مطبوعاتی استاد صفا، سال 3(1370 که در جاهای دیگر آن را نقل کرده‌اند)؛
- صوراسرافیل اروپا و سروش اسلامبول، سال 3(1370)؛
- روزنامه مقدس حبل المتین، سال 5 (1372)؛
- اختر اسلامبول، سال 7 (1374)؛
- درباره کاربرد زبان محاوره در روزنامه‌ها و معرفی روزنامه شرافت، سال 8(1375)؛
- جمالزاده روزنامه نگار، سال 9(1376)؛
- نخستین روزنامه‌های افغانستان، سال 9(1376)(تجدید چاپ در پل فیروزه چاپ تهران)؛
- چهار یادداشت درباره استاد نازنینمان ذبیح الله صفا؛ ایرج میرزا؛ کتاب سیروس غنی و رساله دکترای مهرانگیز دولتشاهی، سال 11 (1378)؛
- روزنامه ایران نو، سال 13 (1380)؛
- سرگذشت نسیم شمال، سال 14 (1381)؛
- هشتاد کیلومتر جمهوری در کشور شاهنشاهی، سال 14 (1381)؛
- خاطرات تاج السلطنه؛ چند دلیل دیگر برساختگی بودن آن، سال 16 (1383)؛
- مشیرالدوله و روزنامه‌ها، سال 20(1387)؛
- روزنامه‌های سید ضیا، سال 19(1389)؛
- شفق سرخ، سال 22(1386)؛
- روزنامه اقدام، سال 22(1389)؛
- ایرج افشار و بوم و بر ایرج فریدون، سال 23، 1390؛
- ناظر شرعیات و ممیزی شرعی 1301-1307، سال 24(1391)؛
- نخستین روزنامه‌های چپگرای ایران، سال 25(1392)؛
- طوفان فرخی، سال 26(1394)
مجله شعر
- دانشکده: مجله‌ای که در یک انجمن ادبی متولد شد، مجله شعر، پاییز 1388؛
معارف
- اخبارات روزنامه‌های دستنویس فارسی هند، معارف. ش 11(1373)؛
نامه فرهنگستان زبان و ادب
- پدر هند نوین و زبان فارسی: تحفة الموحدین و روزنامه مرآت الاخبار رام موهن رأی، شبه قاره، ویژه نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ش 1، فروردین 1392(تکرار در: آیینه هند، ش 56، بهمن- اسفند 1392)؛
- گارسن دو تاسی: ایران شناس، هندشناس، اسلام شناس.، شبه قاره، ویژه نامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ش 4، بهار و تابستان 1394
نیمروز (لندن)
- روز نوروز و روزگار بهار، نیمروز (لندن)، ش 55، 3 فروردین 1369
مقاله در یاد نامه‌ها، همایش‌ها و مقاله نامه‌ها
- بهار و روزنامه نگاری زمانه او. بهار، پنجاه سال بعد، به کوشش علی میرانصاری، تهران، موسسه تحقیقات و علوم انسانی، 1383، صص 17-63
- کتابفروشی، روزنامه نگاری، روزنامه فروشی. کتابفروشی به خواستاری ایرج افشار با همکاری عبدالحسین آذرنگ و دیگران، تهران، شهاب ثاقب، 1383، صص 179-192
- پیش از باباشمل. گزیده‌ای از هفته نامه باباشمل، رشت، سمرقند، 1384
- چند خاطره از آن دانشی مرد فروتن. ارج نامه ذبیح الله صفا، به کوشش سید علی آل داود، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، 1389، صص 81-86
- تاریخچه تحلیلی روزنامه نگاری فارسی در سرزمین عراق. مجموعه مقالات اولین همایش بین المللی میراث مشترک ایران و عراق، قم، 1393
- تأدیب الرجال پاسخ به تأیب النسوان زن ستیز. گلزار خاموش، تهران، نشر رسانش، 1379، صص 171- 174
- در جست و جوی پیوندهایی با کرمان و کرمانیان. شاعر تاریخ نگار [یادنامه باستانی پاریزی]، تهران، علم، 1394
- روزنامه نگاری فارسی. تاریخ جامع ایران، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، 1394
دانشنامه‌های فارسی
دانشنامه جهان اسلام
حفظ الصحه، دانش (دو مقاله)، سخن.
دانشنامه زبان و ادب فارسی
روزنامه نگاری [درقلمرو زبان فارسی]، صوراسرافیل، قانون (دو مقاله)، کاظم زاده ایرانشهر، نوبهار.
دانشنامه زبان و ا دب فارسی در شبه قاره
روزنامه‌های فارسی در شبه قاره، زبدة الاخبار، شمس الاخبار.
دانشنامه مطبوعات
اطلاعات (روزنامه و موسسه)، انقلاب اسلامی (روزنامه)، اکو دو پرس
دایرة المعارف بزرگ اسلامی
انجمن اصفهان، تبریز (روزنامه نگاری)، چنته پابرهنه، حبل المتین، حشرات الارض، حکمت، حیات، دارالامان، سیر روزنامه نگاری در ایران.
فرهنگ آثار
رستخیز (بغداد و کرمانشاه)؛ رعد، روزگار نو؛ روزنامه دولت علیه ایران؛ روزنامه رسمی دولت ایران؛ روزنامه ملت سنیه ایران؛ روشنفکر؛ ره آورد؛ رهبر دانش (چاپ سمرقند)؛ ریاضیات عالی؛ زبان آزاد؛ زبان زنان؛ ژاندارمری؛ ژورنال دو تهران, سالنامه ایران؛ سالنامه کابل؛ سالنامه کشور ایران؛ ستاره ایران؛ ستاره سرخ (آلمان)؛ سخن؛ سراج الاخبار (کابل)؛ سروش (اسلامبول)؛ سیاست؛ سیاست اسلامی؛ شرافت (عامیانه نویس)؛ شرف و شرافت، شرق و برق؛ شمس (اسلامبول)؛ شعله انقلاب (سمرقند)؛ شفق سرخ؛ شکوفه؛ صدف؛ صنایع آلمان و شرق (برلین)؛ صوراسرافیل (تهران و سوییس)؛ صنایع آلمان و شرق؛ عالم نسوان؛ علم و هنر؛ فردوسی؛ فرهنگ و زندگی؛ قانون (لندن و تهران).
