منوچهر سوم شروان

منوچهر سوم شروان
منوچهر سوم شروان‌شاه
سلطنت	۴۹۹–۵۳۹ جلالی
پیشین	فریدون نخست شروان
جانشین	فریدون دوم شروان
زاده	شماخی
درگذشته	۵۳۹ جلالی باکو
شهبانو	تامار، دختر داویت چهارم، پادشاه گرجستان
فرزند(ان)	فریدون دوم، اخستان نخست
دودمان	کسرانیان
پدر	فریدون نخست شروان

منوچهر سوم نوزدهمین شاه شروان و از دودمان کسرانیان بود. تاریخ به تخت نشستن او را دهم نوروز ۴۹۹ جلالی نوشته اند.^[۱] پس از مرگ ملک‌شاه سلجوقی بر سر جانشینی هر از گاه میان سلجوقیان نبردهایی درمی‌گرفت. شروان و اران میان فرماندهان سلجوقی دست‌به‌دست می‌شد. هم‌زمان تلاش برای رهایی از دست سلجوقیان، گرجستان و شروان را به هم نزدیک کرد. منوچهر دختر داویت چهارم، پادشاه گرجستان را به همسری گرفت. داویت از خراج پرداختن به سلجوقیان سرباززد و تفلیس را از دست ایشان بیرون آورد. پس از آن بر شکی و گنجه و کبلک تاخت و آن‌ها را نیز تصرف کرد. اما سرانجام محمود دوم شروان را گشود و شماخی را تسخیر کرد. مردم دربند هم که از هجوم گرجیان آسیب دیده بودند، محمود را به شهر شان فراخواندند. گرجیان پس‌نشستند و شروانیان شکست خوردند و سلطان سلجوقی پس از آن که چندی در شروان ماند، به سوی همدان رفت.^[۲] پس از منوچهر پسران ش، فریدون و پس از او اخستان و شاهنشاه و فرخزاد بر جای او نشستند.

نام

فلکی شروانی نام منوچهر را در دیوان ش با لقب‌های شروان‌شاه، خاقان اکبر، فخردین، ابوالهیجا و خاقان بزرگ آورده و او را فرزند فریدون شهید دانسته است و فریدون را از تبار فریبز و کسران.

شه شروان منوچهر بن افریدون که هست او را

قدر میدان قضا مرکب فلک جوشن زحل مغفر

هم‌او در مدح خواهر منوچهر می‌گوید:

میوه شاخ فریبرز ملک		سر به باغ ملک آبا دیده ام
گوهر کان فریدون شهید		بر فراز تاج دارا دیده ام

همین ادعا نشان از این دارد، که شروان‌شاهان تبار شان را به ساسانیان می‌رساندند.

پانویس

1. امرداد
2. اران از دوران باستان تا آغاز عهد مغول، عنایت‌الله رضا، ص ۵۲۶

منابع

• مینورسکی، ولادیمیر فئودورویچ (۱۳۸۷). شاهان شروان و امیران دربند. تهران: کتاب مرجع. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۹۰۱۷۳-۸-۶.
• رضا، عنایت‌الله (۱۳۹۶). اران از دوران باستان تا آغاز عهد مغول. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه. شابک ۹۶۴-۳۶۱-۰۴۶-۲.
• کیهانی‌زاده، نوشیروان (فروردین ۱۳۹۹). «روزی که منوچهر دوم شاهِ شِروان شد». امرداد.