منصوره ثابت‌زاده (متولد 1345 خورشیدی) پژوهشگر ایرانی در حوزهٔ ادبیات و موسیقی و رقص و بازی‌های آئینی اقوام ایرانی است.
زندگی‌نامه
ثابت‌زاده متولد تهران[۲] نویسنده، پژوهشگر ادبیات فارسی، موسیقی و رقص‌های اقوام ایرانی، دارای دکترای رشته زبان و ادبیات فارسی از واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران است. وی ازسال ۱۳۵۸ تحقیق در مبانی حرکتی و رقص‌های اقوام ایرانی را آغاز کرد و به آموختن موسیقی سنتی ایران نزد استادان بنام پرداخت و شیوه سنتورنوازی به سبک قدما (ردیف میرزا عبداله) و ردیف آوازی (روایت عبداله دوامی) و دوره‌های رساله‌شناسی و شناخت موسیقی قدیم ایران را به مدت ۱۵ سال نزد مجید کیانی فرا گرفت و ردیف آوازی به شیوهٔ عبدالله دوامی و سبک و سیاق آوازی قدما را از علی‌اکبر مجیدی شاگرد برتر عبدالله دوامی و نورالدین رضوی سروستانی (روایت برومند) و محسن کرامتی (روایت طاهرزاده و سایر شیوه‌های قدما) آموخت و دانش آوازی خود را در محضر مجید کیانی با سنتور بازآموزی و تکمیل کرد. وی تئوری موسیقی غربی و آواز کلاسیک را زیر نظر پل زیتسوئل در ایالات متحده آمریکا فراگرفت.[۲] و با کورئوگرافی و ثبت و طراحی و حرکات موزون نمایشی نزد پروفسور ? نورجانف تئاترشناس، و نسا کورکاوا (تاجیکستان)، آمینه دیلبازیوا (جمهوری آذربایجان)، گنزالس (اسپانیا) و گلاکز (ایالات متحده آمریکا) آشنا شد.
ثابت‌زاده علاوه بر پژوهش موسیقی‌های جشنی و حرکتی نواحی ایران به بررسی رقص‌های ملل اطراف ایران نیز پرداخت. پژوهش وی در موسیقی شش مقام و سایر موسیقی‌های فارسی زبانان ماوراءالنهر با عنوان پژوهشی در موسیقی تاجیکستان برندهٔ جایزهٔ ملی پژوهش سال ۱۳۷۸ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران شد.[۲][۳]
وی در سالهای ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ به‌عنوان پژوهشگر نمونه دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب برگزیده شد.
تدریس وی در رشته موسیقی از اوایل دهه هفتاد در دانشگاه‌های تهران، هنر، سوره، آزاد و موسسات هنری آزاد آغازشد درحالی که با سمت عضو هیئت علمی در دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب به تدریس زبان و ادبیات فارسی مشغول بود و اینک مدیریت این گروه را برعهده دارد.[۴] او همچنین ریاست کانون پژوهش و نویسندگان موسیقی در خانه موسیقی را سال ها به عهده داشته و در پژوهش و ساخت برنامه‌های معرفی موسیقی نواحی ایران نظیر برنامه موسیقی ترقه و روز نوروز شرکت داشته‌است.[۴] در حال حاضر وی به پژوهش و تدوین نخستین فرهنگنامه موسیقی‌های جشنی و رقصی اقوام ایرانی مشغول است.
کتاب ها و سی دی های او از انتشارات معتبر و مهم ایرانی همانند انتشارات ماهور منتشر شده است.
او از پرو هشگران بزرگ موسیقی محلی و ملی ایران است.
دیدگاه
ثابت‌زاده اصالت‌های فرهنگی را در پژوهش‌هایش جستجو می‌کند و در خصوص حرکت‌شناسی و رقص اقوام ایرانی و مناطق همجوار آن تحقیقات گسترده‌ای کرده‌است. سی دی‌های پژوهشی وی شامل آنالیز و طبقه‌بندی موسیقی‌های رقصی استان‌های لرستان و کردستان، شمال خراسان (کرمانجی)، شرق خراسان (تربت جام)، ترکمن، بختیاری و قشقایی و کرمان است که در سال ۱۳۸۲ مؤسسه ماهور آن‌ها را انتشار داده‌است.[۵] وی از منتقدان موسیقی رسانه‌ای است که آن را فاقد اصالت می‌داند.[۶] وی همچنین وضعیت موسیقی مذهبی ایران را مورد نقد قرار داده‌است و تأثیر گرفتن آن از موسیقی پاپ را در تضاد با موسیقی مذهبی اصیل دانسته‌است.[۷]
آثار
ثابت‌زاده چند کتاب[۸] و بیش از پنجاه مقاله نوشته‌است، از جمله مقاله‌هایی در پرتال جامع علوم انسانی که عموماً مربوط به موسیقی یا تأثیر موسیقی در زبان و ادبیات فارسی هستند.[۹] وی همچنین دو مدخل «بوسلیک» و «بیات ترک» را برای دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و نیز مدخل رقص در ایران را در دانشنامه مردم ایران نوشته‌است.[۱۰]
کتاب‌ها و آثار هنری
- رساله موسیقی نجم الدین کوکبی و سیف غزنوی (تصحیح نسخه خطی). انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. ۱۳۸۲.
- بحور و اوزان اشعار فارسی. نشر زوار. ۱۳۸۸. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۰۱-۳۷۰-۶
- تصاویر موسیقایی در شعر پارسی. نشر زوار. ۱۳۸۹. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۰۱-۴۲۲-۲
- فرهنگ عروضی اشعار رودکی. نشر زوار. ۱۳۸۹. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۰۱-۴۱۰-۹
- موسیقی تاجیکستان: بررسی شش مقام و موسیقی‌های فارسی‌زبانان ماوراءالنهر. نشر زوار. ۱۳۹۵. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۴۰۱-۴۰۹-۳
- پژوهش موسیقی‌های رقصی اقوام ایرانی
- موسیقی رقص‌های کردستان، شرق خراسان (تربت جام)، کرمان، مازندران، لرستان، بختیاری، شمال خراسان (کرمانجی) ترکمنی…
- پژوهش موسیقی‌های ایل بختیاری است در ۴ حوزه شمالی، مرکزی، جنوبی، و غربی زاگرس نشینان لر بختیاری
- آوازها، ترانه‌ها، شاهنامه خوانی، گاگریو و موسیقی سوگ و تعزیه، رپرتوارنی شبانی، رپرتوارسرنا و دهل، لالایی‌ها، کار…
منابع
