مد ایتالیایی (انگلیسی: Italian Fashion)؛ ایتالیا یکی از کشورهای پیشرو در طراحی مد در کنار فرانسه و بریتانیا است. مد همیشه بخش مهمی از زندگی فرهنگی و جامعهٔ این کشور بوده است، ایتالیاییها به دلیل توجه خود به لباس شناخته شدهاند؛ «LA BELLA FIGURA» (یا «ظاهر خوب»)، اهمیت سنتی خود را حفظ کرده است.
مد ایتالیایی با کلیترین مفهوم «ساخت ایتالیا» مرتبط است، یک برند تجاری که بیانگر برتری خلاقیت و مهارت است. کالاهای لوکس ایتالیایی به دلیل کیفیت منسوجات و ظرافت و زیبایی در ساخت آنها مشهور هستند. بسیاری از برندهای لوکس فرانسوی، بریتانیایی و آمریکایی (مانند شنل، دیور، بالمین و خط اصلی رالف لورن) نیز به کارخانههای صنایع دستی ایتالیایی متکی هستند که در مناطق بسیار تخصصی در منطقۀ شهری ناپل و مرکز-شمال ایتالیا (توسکانی، مارکه، ونتو و پیهمونته) برای تولید قطعات پوشاک و اکسسوری (لوازمجانبی) خود قرار دارند.
تجمع غیرانتفاعی که توسعۀ مد ایتالیا را هماهنگ و ترویج میکند، اتاق ملی مد ایتالیا است که اکنون توسط کارلو کاپاسا رهبری میشود. این ائتلاف در سال ۱۹۵۸ میلادی در رم راهاندازی شد، اکنون در میلان مستقر است و نشاندهندۀ تمامی عالیترین ارزشهای فرهنگیِ مد ایتالیایی است. این انجمن سیاست حمایت سازمانی را با هدف دانش، ترویج و توسعۀ مد از طریق رویدادهای برجسته در ایتالیا و خارج از کشور دنبال کرده است. استعداد مد جوان و خلاق نیز در ایتالیا ترویج میشود، مانند مسابقۀ سالانۀ طراحان مد جوان آیتیاس (جایزۀ پشتیبانی استعدادهای بینالمللی) در تریسته.[۵]
خانههای مد ایتالیایی، طراحان و برندهای لوکس
نمونههایی از خانههای مد ایتالیایی که بر روی لباسهای مردانه و زنانه و همچنین اکسسوریها تمرکز دارند:[۶]
فندی (که قبلاً مدیریت پوشاکآمادهٔ زنانه توسط کارل لاگرفلد میشد و اکنون توسط کیم جونز مدیریت میشود و اکسسوریها و خطوط مردانه که توسط سیلویا ونتورینی فندی مدیریت میشود.)
لباسهای ورزشی لوکس و پوشاک خیابانی به گرایشهای مد عمومی تبدیل شدهاند و سبکهای گران و ارزان، رسمی و ورزشی را در یک ظاهر ترکیب میکنند و همچنین در این بخش ایتالیا، جدای از برندهای لوکس بزرگ که بر روی پوشاکآماده (یا سفارشیدوز) تمرکز دارند، خطوط یا آیتمهای سبک خیابانی خود را توسعه میدهند؛ برندهایی چون: گوچی، فندی، موسکینو و پرادا، یا برندهای برتر با میراث ورزشی قوی چون بیکمبرگس، دارای چند شرکت پیشرفتۀ متمرکز بر این سبک است، مانند: جیچیدیاس، آف-وایت که توسط ویرجیل ابلوآمریکایی تأسیس شد اما در میلان، استون آیلند مستقر است. در لباسهای ورزشی برخی از برجستهترین خانهها چون: دیادورا، فیلا و کاپا نیز حضور دارند.
تعدادی از طراحان ایتالیایی برخی از برندهای مهم مد در خارج از ایتالیا را هدایت میکنند (یا رهبری کردهاند). ریکاردو تیشی تا سال ۲۰۱۷ میلادی به مدت دوازده سال برای خانۀ لوکس فرانسوی ژیوانشی کار میکرد و از سال ۲۰۱۸ تا سال ۲۰۲۲ میلادی به عنوان مدیر خلاق بریتانیایی بربری انتخاب شد، ماریا گراتسیا کیوری پس از همکاری در ولنتینو به همراه پیر پائولو پیچیولی، اکنون اولین مدیر خلاق زن در تاریخ دیور است، برند فرانسوی مد روشاس، چند سالی توسط الساندرو دلآکوا مدیریت شده بود؛ و اکنون توسط الساندرو ویجیلانته مدیریت میشود. مارکو کولاگروسی پس از چند سال که تحت مدیریت فائوستو پولییزی بود، سرپرستی اونگارو را به دست گرفت. نیکولا فورمیکتی مدیر هنری موگلر بود. نینو چروتی خانۀ مد خود را در پاریس تأسیس کرد. اصلیترین پوشاکآمادهٔجامباتیستا والی و خطوط مد برتر در پاریس واقع شده است، و استفانو پیلاتی تقریباً هشت سال طراح اصلی سن لوران بود.
مد در ایتالیا از سدهٔ یازدهم میلادی آغاز به تبدیل شدن به شیکترین مد در اروپا نمود و شهرهای قدرتمند آن زمان مانند ونیز، میلان، فلورانس، ناپل، ویچنزا و رم شروع به تولید روپوش، جواهرات، منسوجات، کفش، پارچه، زیورآلات و پوشاک استادانه کردند.[۸] مد ایتالیایی در دوران رنسانس به اوج خود رسید. همانطور که ایتالیا بهطور گسترده به عنوان مهد و زادگاه رنسانس شناخته میشود،[۹][۱۰] هنر، موسیقی، آموزش، امور مالی و فلسفه شکوفا شدند و همراه با آن، طرحهای مد ایتالیایی به ویژه آنهایی که مدیچیها در فلورانس میپوشیدند بسیار محبوب شدند.[۱۱] مدهای کاترین د مدیچی، ملکهٔ فرانسه یکی از شیکترین مدهای اروپا محسوب میشدند.
مد ایتالیا تحت سلطۀ میلان، رم، و تا حدودی فلورانس است که دو مورد اول در ۳۰ پایتخت مد برتر جهان قرار دارند.[۱۴] با این وجود، شهرهای متعدد دیگری نیز وجود دارند که نقش مهمی در مد ایتالیایی دارند.
فلورانس توسط برخی به عنوان زادگاه و اولین مرکز صنعت مد مدرن (پس از جنگ جهانی دوم) در ایتالیا در نظر گرفته میشود. «سوئائه» (به فرانسوی: Soirées) (به معنی: مهمانیهای عصرانه) فلورانسی در اوایل دهۀ ۱۹۵۰ میلادی که توسط جووانی باتیستا جورجینی سازماندهی شد، رویدادهایی بودند که در آن چندین طراح مشهور ایتالیایی در نمایشهای گروهی شرکت کردند و ابتدا توجه بینالمللی را به خود جلب نمودند.[۱۶] فلورانس از سال ۱۹۲۸ میلادی به عنوان خانۀ شرکت مد ایتالیایی سالواتوره فراگامو خدمت کرده است. جانفرانکو لوتی، گوچی، روبرتو کاوالی، ارمانو شروینو، استفانو ریچی، پاتریتسیا پپه، انریکو کووری و امیلیو پوچی نیز تأسیس شدند و بسیاری از آنها هنوز در فلورانس مستقر هستند. دیگر بازیگران اصلی صنعت مد مانند پرادا و شنل دفاتر و فروشگاههای بزرگی در فلورانس یا حومۀ آن دارند. اصلیترین خیابان خرید مجلل فلورانس خیابان تورنابونی است، جایی که خانههای مد لوکس و برچسبهای جواهرات، مانند: آرمانی و بولگاری، بوتیکهای زیبای خود را دارند. خیابان پاریونه و خیابان روما (به معنی: رم) نیز خیابانهای دیگری هستند که به دلیل فروشگاههای مد گران قیمت خود، به خوبی شناخته شدهاند.[۱۷]
رم بهطور گسترده به عنوان پایتخت مد جهانی شناخته میشود. اگرچه به اندازۀ میلان مهم نیست، اما رم چهارمین مرکز مهم جهان برای مد در جهان است، طبق گزارش رصد جهانی زبان در سال ۲۰۰۹ میلادی پس از میلان، نیویورک و پاریس، و شکست لندن.[۱۸] خانههای مد لوکس ایتالیایی و زنجیرههای جواهرات، مانند: ولنتینو، بولگاری، فندی، لائورا بیاجوتی، گاتینونی و بریونی، فقط مشتی نمونۀ خروار از نامهایی هستند که دفتر مرکزی آنها در این شهر هستند یا در آن تأسیس شدهاند. همچنین، سایر برندهای مهم مانند شنل، پرادا، دولچه اِ گابانا، آرمانی و ورساچه دارای بوتیکهای لوکس در رم هستند، عمدتاً در امتداد خیابان کوندوتی معتبر و مجلل. هفتۀ مد رم یک نمایشگاه مهم جهانی است.
شهرهای دیگر
اگرچه میلان، رم و فلورانس معمولاً به عنوان شهرهای پیشرو در مد ایتالیا در نظر گرفته میشوند، شهرهای دیگری مانند ونیز، ویچنزا، پراتو، تورین، ناپل و بولونیا نیز مراکز مهم طراحی و صنعت لباس ایتالیایی هستند. ونیز، به عنوان مثال، موطن خانۀ مد ایتالیایی روبرتا دی کامرینو است که در سال ۱۹۴۵ میلادی تأسیس شد. این برند به خاطر کیفهایدستی خود مشهور است و به ویژه با ساخت کیف ایت مرتبط است، نوعی کیفدستی که که به دلیل نماد وضعیت آن قابل تشخیص است.[۱۹] برندهایی مانند: مکس مارا و رنگهای متحد بنتون، علیرغم اینکه برندهای ایتالیایی بزرگی هستند، ولی در میلان، رم یا فلورانس مستقر نیستند، اما دفتر مرکزی اولی در رجو امیلیا،[۲۰] و دومی در پونتسانو ونتو است. دفتر مرکزی هلدینگ ایتالیایی اوتیبی که توسط رنتسو روسو، صاحب برندهای مختلف پوشاکآماده مانند دیزل و همچنین خانههای مدی مانند مارنی، لیبل هلندی ویکتور اُ رولف و میسون مارژیلای بلژیکی نگهداری میشود، در حومۀ شهر نزدیک ویچنزا در منطقۀ ونتو قرار دارد. دفتر مرکزی شرکتهای ایتالیایی چزاره پاچوتی و همچنین تودس متعلق به تاجر، دیگو دلا واله (که کفشهای لوکس، انواع کالاهای چرمی و همچنین لباسهایی با برچسبهای خود تودس، روژه ویویه، هوگان، فی و برند اسکیاپارلی تولید میکند.)، سانتونی و بونتونی در منطقۀ مارکه واقع شدهاند، یک منطقۀ تولیدی بسیار مهم برای کفش و قطعات چرمی در سواحل دریای آدریاتیک. خانههای مد فابیانا فیلیپی و موطن برونلو کوچینلی در منطقۀ اومبریا هستند و برندهای لوکس کیتون و آرمونت اِ بلاینه در ناپل تأسیس شدهاند[۲۱][۲۲][۲۳] که همچنین یکی دیگر از مناطق برجستۀ کشور برای تولید پوشاک و اکسسوری (به ویژه کفش و کالاهای چرمی بهطور کلی در اطراف منطقۀ سولوفرا) است.
هفتۀ مد میلان دو بار در سال پس از هفتۀ مد لندن و پیش از هفتۀ مد پاریس برگزار میشود. این هفته به عنوان سومین، از چهار هفتۀ مهم و بینالمللی جهانیِ مد پوشاکآماده در طول تقویمِ به اصطلاح ماه مد برنامهریزی شده است. تاریخها توسط اتاق ملی مد ایتالیا تعیین میشود. برخی از مکانهایی که نمایشهای مد برگزار میشود عبارتند از: کاخ سلطنتی میلان، کاخ سربلونی، پاویون ویسکونتی، اسپاتسیو دله کاوالریتسه در موزۀ لئوناردو داوینچی و بسیاری دیگر.[۲۴] از دیگر پلتفرمهای برجسته برای مجموعههای مردانه و پروژههای جدید در صنعت مد، پیتی ایماجینه در فلورانس واقع در فورتتسا دا باسو است، که دو بار در سال برگزار میشود.[۲۵]