محمد عارف (زادهٔ ۱ مهر ۱۳۴۰ در کازرون) - دانشیار دانشگاه و انسان‌شناس، نویسنده، کارگردان، ، عضو هیات‌علمی دانشگاه. پژوهشگر برگزیده هنر دانشگاههای ایران و نامزد دریافت قلم طلایی سینمایی بین‌المللی با فیلمنامه "روز تولد تو" است.[۱][۲]
محمد عارف تاکنون هشت کتاب شاخص در زمینه انسان‌شناسی هنر نوشته است. کتاب کمیجان، سرزمین شگفت انگیز ،تات‌ها و مادها نیز در دانشگاههای ایران مورد توجه پژوهشگران انسان‌شناس و دپارتمان‌های تئاتر و سینمای مستند قرار گرفته و چاپ چهارم آن نیز به پایان رسیده است. عارف در زمینه انسان‌شناسی از پژوهشگران میدانی متکی بر نظریه‌های انسان‌شناسی پروفسور برانیسلاو مالینوفسکی است. دیدگاه ایشان به انسان‌شناسی لزوما جنبه‌های فرهنگی و هنری است و روش شناختی ایشان غالبا توصیفی تحلیلی ژرفانگرانه و یافته‌های ایشان بر مبنای تجریه و تحلیل محتوای کیفی منتشر گردیده است. کتاب‌های کمیجان و درخت گیان دو نمونه شاخص مطالعات میدانی در اقوام ترک زبان و تات‌ها و مادها و ارمن هاست که هر دو در زمینه قوم شناسی( اتنالوژی) از اهمیت ویژه ای برخوردار گردیده‌اند. باران و بوران از دیگر کتاب‌های منتج از مطالعات میدانی مبتنی بر مصاحبه و مشاهده مشارکتی دکتر محمد عارف در سال‌های جنگ تحمیلی عراق بر ایران است که توانسته به چاپ پنجم برسد و در میان رزمندگان و اهل هنر جایگاهی ویژه بیابد. باران و بوران با ژانر طنز و کمدی‌های موقعیت نگاشته شده‌است و انتشارات سلمان نیز آن را منتشر گردانده است. کتاب شور شیرین و جریره نیز دو کتاب دیگر محمد عارف در زمینه نمایش و متکی بر کهن الگوهای ایران باستان است که دراماتیزه شده و مورد توجه کارگردانان قرار گرفته‌است. نمایشنامه پشت درهای خاکی یکی دیگر از نمایشنامه‌های چاپ شده دکتر محمد عارف است که بالغ بر هیجده جایزه نخست جشنواره‌های تئاتر ایران را بخ خود اختصاص داده است. خاک خنده ریز از دیگر کتب عارف به‌شمار می آید که این نیز به طنز در جبهه‌ها پرداخته و در سال 1382 برنده جایزه نقدی و تقدیرنامه کتاب سال دفاع مقدس ایران گردیده است. شب واقعه نیز تریلوژی عارف توسط انتشارات امیرکبیر است که به چاپ سوم رسیده و غالبا در تمام شهرهای ایران توسط کارگردانانی از جمله توحید معصومی و محمدرضا پشنگیان اجرا شده‌است. این نمایش به کارگردانی دکتر محمد نجاری به عنوان نمایش برگزیده جشنواره سراسری تئاتر دینی کانون های فرهنگی هنری مساجد برگزیده شد. تله تئاتر شب واقعه توسط توحید معصومی کارگردانی شده و طی سال‌های 1385 تاکنون در تمام شبکه‌های داخلی و خارجی ایران و مستند پخش گردیده است. عارف در واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی به تدریس دروس فیلمنامه و نمایشنامه نویسی مشغول است.
- 1- کمیجان سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها.[۳][۴]
- نویسنده در این کتاب به بررسی آیین و رسوم سنتی شهرستان کمیجان می‌پردازد[۵] و «تئاتر» و «فرهنگ عامه» این شهر را از دید «انسان‌شناسی آیینی» مورد بررسی قرار داده‌است.[۶]
- 2- باران و بوران[۷][۸][۹]
- این کتاب، مجموعه‌ای شامل ۲۵ متن طنزآمیز است که به لهجهٔ کازرونی نوشته شده‌است. داستان‌های این کتاب مربوط‌به زمان جنگ ایران و عراق است.[۱۰]
- 3- درخت گیان . آیین‌های نمایشی بومی قوم ارمن در ارمنستان.[۱۱]
- نویسنده در کتاب درخت گیان به مطالعه و بررسی آیین و رسوم قوم ارمن از هزارهٔ سوم میلاد تا کنون می‌پردازد.[۱۲]
- 4- کتاب شور شیرین. نمایشنامه. انتشارات نویسنده. سال 1382
- 5- کتاب جریره. نمایشنامه. انتشارات نویسنده سال 1382
- 6- کتاب خاک خنده ریز[۱۳]
- 7- کتاب شب واقعه. تریلوژی نمایشنامه ای. انتشارات امیرکبیر تهران. چاپ سوم[۱۴][۱۵]
- 8- کتاب حبیب: انسان‌شناسی دفاع مقدس[۱۶]
- این کتاب از انتشارات طهوری منتشر شد. موضوع اصلی کتاب تحلیل یکی از شخصیت‌های دفاع مقدس با استفاده از نظریه‌های کارکردگرایی و نظریه تفسیرگرایی نمادین کلیفورد گیرتز بوده‌است.[۱۷]
آثار
کتاب ها:
- 1- کمیجان سرزمین شگفت‌انگیز تات‌ها و مادها.
- نویسنده در این کتاب به بررسی آیین و رسوم سنتی شهرستان کمیجان می‌پردازد[۵] و «تئاتر» و «فرهنگ عامه» این شهر را از دید «انسان‌شناسی آیینی» مورد بررسی قرار داده‌است.[۶]
- 2- باران و بوران[۷][۸][۹]
- این کتاب، مجموعه‌ای شامل ۲۵ متن طنزآمیز است که به لهجهٔ کازرونی نوشته شده‌است. داستان‌های این کتاب مربوط‌به زمان جنگ ایران و عراق است.[۱۰]
- 3- درخت گیان . آیین‌های نمایشی بومی قوم ارمن در ارمنستان.[۱۱]
- نویسنده در کتاب درخت گیان به مطالعه و بررسی آیین و رسوم قوم ارمن از هزارهٔ سوم میلاد تا کنون می‌پردازد.[۱۲]
- 4- کتاب شور شیرین. نمایشنامه. انتشارات نویسنده. سال 1382
- 5- کتاب جریره. نمایشنامه. انتشارات نویسنده سال 1382
- 6- کتاب خاک خنده ریز[۱۳]
- 7- کتاب شب واقعه. تریلوژی نمایشنامه ای. انتشارات امیرکبیر تهران. چاپ سوم[۱۴][۱۵] دکتر
- 8- کتاب حبیب: انسان‌شناسی دفاع مقدس[۱۶]
- این کتاب از انتشارات طهوری منتشر شد. موضوع اصلی کتاب تحلیل یکی از شخصیت‌های دفاع مقدس با استفاده از نظریه‌های کارکردگرایی و نظریه تفسیرگرایی نمادین کلیفورد گیرتز بوده‌است.[۱۷]
مقالات:
تا کنون هفتاد و یک مقاله
فعالیت‌ها
جوایز و افتخارات
محمد عارف جوایز متعددی را از جشنواره‌های مختلفی دریافت کرده‌است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- دریافت کننده تندیس برجسته پژوهشگر برتر هنر و معماری دانشگاههای ایران. به امضا وزیر علوم ایران. تالار دانشگاه شهید بهشتی. 1391[۲۱]
- دریافت کننده نشان افتخار یک عمر تلاش هنری از معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران. 1392
- دریافت کننده تندیس بلورین مقام اول پژوهش‌گری برتر هنر و معماری دانشگاههای آزاد اسلامی کشور. (۱۳۹۱)[۲۲][۲۳]
- دریافت کننده تندیس بلورین جایزهٔ دوم نمایشنامه‌نویسی دینی استادان دانشگاههای کشور، نام اثر: شب واقعه (۱۳۷۹)
- دریافت هجده جایزه اول نمایشنامه‌نویسی در جشنوارهٔ تئاتر دانشگاه‌ها و استان‌های کشور (۱۳۷۲ تا ۱۳۸۳)[۲۴]
- باران و بوران کتاب تألیفی برتر استان مرکزی[۲۵][۲۶]
منابع
