سلول‌های پورکنژ

سلول پورکنژ
ترسیم سلول‌های پورکنژ کبوتر (A) توسط کاخال
جزئیات
مکان	مخچه
شکل	انشعابات دندریتی مسطح
کارکرد	نورون پرتابی بازدارنده
پیام‌رسان عصبی	GABA
اتصالات پیش‌سیناپسی	الیاف موازی و الیاف صعود کننده
اتصالات پس‌سیناپسی	هسته‌های عمیق مخچه‌ای
شناسه‌ها
MeSH	D011689
نورونیمز	365
شناسه نورولکس	sao471801888
TA98	A14.1.07.404
FMA	67969

سلول‌های پورکنژ^[۱][۲][۳] یا پی‌یاخته‌های پُرکینیه (به فرانسوی: Les neurones de Purkinje)، دسته ای از سلول‌های عصبی بازدارنده گابائرژیک (GABAergic) اند که درون مخچه قرار دارند.^[۴]

تسمیه

این یاخته‌ها را به نام کاشفشان، کالبدشناس اهل چک یان اوانگلیستا پورکینیِه چکی: [ˈpurkɪɲɛ] (شنیدن^ⓘ) نامگذاری کرده‌اند که اولین بار این سلول‌ها را در ۱۸۳۹ توصیف نمود.

آسیب‌شناسی

این پی‌یاخته‌ها برای تنظیم فعالیت حرکتی و کشند ماهیچه‌ای ضروری هستند. آتاکسی بعلت خرابی این سلولها رخ می دهد. آتاکسی گلوتن یک بیماری خودایمنی است که با مصرف گلوتن ایجاد می شود. مرگ پی‌یاخته‌های پُرکینیه در نتیجه قرار گرفتن در معرض گلوتن غیر قابل برگشت است. تشخیص زودهنگام و درمان با رژیم غذایی بدون گلوتن می تواند آتاکسی را بهبود بخشد و از پیشرفت آن جلوگیری کند.^{[۵] [۶]}

در بیماری آلزایمر، گاهی اوقات آسیب شناسی ستون فقرات و همچنین از دست دادن شاخه های دندریتیک پی‌یاخته‌های پُرکینیه دیده می شود.^[۷] پی‌یاخته‌های پُرکینیه همچنین می توانند توسط ویروس هاری آسیب ببینند زیرا از محل عفونت در محیط اطراف به سیستم عصبی مرکزی مهاجرت می کند.^[۸]

منابع

1. فیزیولوژی پزشکی گایتون-هال، علی حائری روحانی، حوری سپهری، زهرا قاسم‌زاده، علی راستگار فرج‌زاده. ج. ۲ جلد. انتشارات اندیشه رفیع. ۱۴۰۰. ص. ۹۰۶. شابک ۹۷۸-۶۲۲-۲۷۳-۰۰۱-۷.
2. بافت‌شناسی پایه جان کوئیرا، آنتونی ال.مشر، ترجمه غلامرضا حسن‌زاده، سیمین فاضلی‌پور، طاهره طلائی، رستم قربانی، مظفر خزاعی، تهمینه ملک و دیگران. ج. ۱ جلد. انتشارات ابن‌سینا، انتشارات گذر. ۱۴۰۱. ص. ۶۶۳. شابک ۹۷۸-۶۲۲-۷۶۶۴-۱۷-۱.
3. رویان‌شناسی پزشکی لانگمن، توماس و.سادلر، ترجمه مسلم بهادری، عباس شکور. انتشارات کپا. ۱۳۹۸. ص. ۵۰۴. شابک ۹۷۸-۶۲۲-۶۸۸۹-۱۱-۷.
4. Komuro, Y.; Kumada, T.; Ohno, N.; Foote, K. D.; Komuro, H. (2013-01-01), Rubenstein, John L. R.; Rakic, Pasko (eds.), "Chapter 15 - Migration in the Cerebellum", Cellular Migration and Formation of Neuronal Connections (به انگلیسی), Oxford: Academic Press, pp. 281–297, doi:10.1016/b978-0-12-397266-8.00030-2, ISBN 978-0-12-397266-8, retrieved 2020-11-18
5. Sapone A, Bai JC, Ciacci C, Dolinsek J, Green PH, Hadjivassiliou M, Kaukinen K, Rostami K, Sanders DS, Schumann M, Ullrich R, Villalta D, Volta U, Catassi C, Fasano A (2012). "Spectrum of gluten-related disorders: consensus on new nomenclature and classification". BMC Medicine (Review). 10: 13. doi:10.1186/1741-7015-10-13. PMC 3292448. PMID 22313950.
6. Hadjivassiliou M, Sanders DD, Aeschlimann DP (2015). "Gluten-related disorders: gluten ataxia". Dig Dis (Review). 33 (2): 264–8. doi:10.1159/000369509. PMID 25925933. S2CID 207673823.
7. Mavroudis, IA; Fotiou, DF; Adipepe, LF; Manani, MG; Njau, SD; Psaroulis, D; Costa, VG; Baloyannis, SJ (November 2010). "Morphological changes of the human purkinje cells and deposition of neuritic plaques and neurofibrillary tangles on the cerebellar cortex of Alzheimer's disease". American Journal of Alzheimer's Disease & Other Dementias. 25 (7): 585–91. doi:10.1177/1533317510382892. PMC 10845446. PMID 20870670. S2CID 30688657.
8. Fekadu, Makonnen (27 March 2009). "Rabies encephalitis, Negri bodies within the cytoplasm of cerebellar Purkinje cell neurons". CDC/Frontal Cortex Inc. Retrieved 21 June 2013. Note: not peer-reviewed.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Purkinje cell». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.

برای مطالعهٔ بیشتر

• Llinás R, Hess R (July 1976). "Tetrodotoxin-resistant dendritic spikes in avian Purkinje cells". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 73 (7): 2520–3. Bibcode:1976PNAS...73.2520L. doi:10.1073/pnas.73.7.2520. PMC 430632. PMID 1065905.
• Llinás R, Sugimori M (August 1980). "Electrophysiological properties of in vitro Purkinje cell somata in mammalian cerebellar slices". J. Physiol. 305: 171–95. doi:10.1113/jphysiol.1980.sp013357. PMC 1282966. PMID 7441552. Archived from the original on 13 April 2020. Retrieved 27 February 2021.
• Llinás RR, Sugimori M, Cherksey B (1989). "Voltage-dependent calcium conductances in mammalian neurons. The P channel". Ann. N. Y. Acad. Sci. 560 (1 Calcium Chann): 103–11. doi:10.1111/j.1749-6632.1989.tb24084.x. PMID 2545128.
• Forrest, Michael (October 2014). Biophysics and computations of the cerebellar Purkinje neuron. CreateSpace. ISBN 978-1-5024-5454-6.