حریز بن عثمان حمصی

حریز بن عثمان الحمصی (۱۶۳ ق/۷۷۹ م) از محدثان شامی مشهور و از نواصب است.

زندگی نامه

نام کامل او حریز بن عثمان بن جبر بن ابی احمر بن اسعد الرحبی المشرقی الحمصی که کنیه مشهور او ابو عثمان است.^[۱] او در زمان خلافت عباسی وارد بغداد شده‌است.^[۲]

جایگاه او در علم حدیث

بخاری، ابن ماجه، ابو داوود، و ترمذی از او حدیث نقل کرده‌اند. وی از طرف بسیاری از علماء رجال توثیق شده مانند احمد ابن حنبل،^[۳] یحیی بن سعید قطان،^[۴] ذهبی،^[۵] و ابن حجر عسقلانی.^[۶] وی همچنین توسط تمامی از علمای رجال شیعی و بسیاری از علمای رجال اهل سنت تضعیف و حتی تکفیر شده است.

شهرت در ناصبی بودن

ناصبی بودن او بسیار مشهور است. حریز هر روز صبح، و هر شب علی بن ابی‌طالب را ۷۰ بار لعن می‌کرده^[۷] و از مسجد بیرون نمی‌رفت مگر آن که علی بن ابی‌طالب را هفتاد بار لعن کرده باشد.^[۸] اسماعیل بن عیاش نقل می‌کند: «او با حریز از مصر تا مکه هم سفر بوده و او مدام علی را سب و لعن می‌کرده^[۹]». حریز حتی تعدادی از احادیث در مورد فضیلت علی بن ابی‌طالب را تحریف کرده،^{[نیازمند منبع]}مانند تحریف حدیث منزلت «انت منی بمنزلة هارون من موسی» که به نظر او عبارت صحیح این است: «انت منی بمنزلة قارون من موسی».^[۹] کینۀ او نسبت به علی بن ابی طالب به جهت کشتن پدران و قوم او توسط سپاه علی بن ابی‌طالب در جنگ صفین بوده‌است.^[۱۰]

نظر دانشمندان معاصر

تعدادی از دانشمندان معاصر از میان اهل سنت به توثیق حریز بن عثمان اعتراض و انتقاد کرده‌اند. دکتر بشار عواد معروف مصحح کتاب تهذیب الکمال مزی، تاریخ اسلام ذهبی، ذیل شرح حال حریز می‌نویسد که «چه طور می‌شود که ناصبی ثقه باشد؟ و چه طور می‌شود کسی که [نسبت به امام علی (ع)] بغض دارد ثقه باشد؟» و در انتهای بحث می‌نویسد: «احتجاج به احادیث حریز صحیح نیست.»^[۱۱] به نظر محمد بن عقیل محقق معاصر اندونزیایی علت اعتماد و روایت کردن از او تعصب به باطل می‌باشد.^[۱۲] عبد العزیز غماری یکی از محققین برجسته مراکشی می‌نویسد که توثیق کردن افرادی مانند حریز و تضعیف کردن اهل بیت مانند امام جعفر صادق جزء کفریات می‌باشد.^[۱۳]

پانویس

1. ابن حجر، تهذیب، ۲۰۷؛ ذهبی، ۱۰/ .۱۲
2. ابن حجر، تهذیب، ۲۰۷
3. ذهبی، سیر، ۷/ ۸۰؛ ابن حجر، تذهیب، ۲/ ۲۰۸
4. ابن حجر، تذهیب، ۲/ ۲۰۹
5. میزان، ۴۷۵
6. مقدمة فتح، ۳۹۳
7. ابن حبان، ۱/ ۲۶۸؛ ابن حجر، تذهیب، ۲/ ۲۱۰
8. ابن حجر، تذهیب، ۲ /۲۱۰
9. همان‌جا
10. همان‌جا؛ ذهبی، سیر، ۷/ ۶۶؛ مزی، ۱۰/ ۱۲۲
11. مزی، ۵/ ۵۷۹
12. ابن عقیل، ۱۱۱
13. غماری، ۵

منابع

• ابن حبان، المجروحین من المحدیث و الضعفاء و المتروکین، به کوشش محمود إبراهیم زاید، بی تا

• ابن حجر عسقلانی، احمد، مقدمة فتح الباری، دار احیاء التراث العربی، بیروت ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م

• همو، تهذیب التهذیب، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م؛

• ابن عقیل، محمد، العتب الجمیل، منشورات هیئة البحوث الاسلامی، اندونزی، ۱۳۹۲ق/ ۱۹۷۱م؛

• امینی، احمد، الغدیر، دار الکتاب العربی، بیروت لبنان ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م؛

• خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، به کوشش مصطفی عبد القادر عطا، دار الکتب العلمیة، بیروت ۱۴۲۷ق/ ۱۹۹۷م؛

• ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الإسلام، به کوشش عمر عبد السلام تدمری، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م؛

• همو، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، به کوشش علی محمد البجاوی، بیروت، بی تا؛

• زرکلی، خیر الدین، الأعلام، دار العلم للملایین، بیروت ۱۹۸۰م؛

• سمعانی، عبد الکریم، الأنساب، به کوشش عبدالله عمر البارودی، دار الجنان للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م؛

• غماری، عبد العزیز، الباحث عن علل الطعن فی الحارث، مطبعة الشرق، بی تا؛

• مزی، جمال الدین، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، که کوشش بشار عواد معروف، مؤسسة الرسالة، بیروت، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۲م

پیوند به بیرون

• حریز بن عثمان حمصی