تقارن در علم بلورشناسی عبارت است از تکرار و انطباق اجزای نظیر در یک کریستال بر روی یک‌دیگر.این عمل باعث تکرار و انطباق موتیف‌های تقارن می‌گردد.
انواع تقارن در بلور عبارت است از:
- تقارن دورانی
- تقارن انعکاسی آینه‌ای(سطحی)
- تقارن انعکاسی مرکزی
- تقارن دروانی و انعکاسی مرکزی (معکوس)
- تقارزن دورانی و انعکاسی آینه‌ای
تقارن نوع اول
منظور از محور دوران محوری فرضی است که از مرکز کریستال گذشته و موتیف‌های تقارن کریستال پس از دوران زاویه‌ای معین چندین بار پیاپی تکرار می‌گردند.
اگر a زاویه‌ای باشد که هر کریستال بر اثر دوران حول محورش طی می‌کند تا به حالت مشابه قبلی خود برسد آنگاه برحسب میزان a براساس اینکه در هر گردش ۳۶۰ چند بار این زاویه گنجانده شده محورهای درجه یک،۲و...خواهیم داشت.
به این نوع تقارن تقارن نوع اول می‌گویند.
در بلورها محورهای درجه پنج و درجه ۶ به بالا وجود ندارد.چرا که نمی‌توان سطحی را با پنج ظلعی مفروش کرد و قسمت‌هایی خالی می‌ماند
تقارن انعکاسی آینه‌ای (سطحی)
عمل سطح تقارن مانندیک آینه مسطح منعکس کردن موتیف‌های تقارن می‌باشد.به عبارت دیگر سطح تقارن هر شکلی را به دوبخش هم‌شکل و مساوی تقسیم می‌کند.
تعداد سطوح تقارن در بلورها متفاوت بوده و در برخی از آنها حتی به نه عدد هم می‌رسد.
محورهای درجه سه و بالاتر را محورهای اصلی نامیده و سطوح تقارن عمود بر آنها را نیز سطوح تقارن اصلی می‌نامند.
تقارن انعکاسی مرکزی(مرکز تقارن)
هرگاه نقاط مختلف جزئی از بلوری را به مرکز آن وصل نموده و به اندازه خود امتداد دهیم در صورتی که به نقطه مشابهی برسیم این بلور دارای مرکز تقارن یا تقارن انعکاسی مرکزی است.
تقارن نوع دوم
در تقارن نوع دوم تاثیر تقارن دورانی با اعمال تقارن انعکاسی سطحی یا مرکزی ترکیب شده‌است.
منابع
- بلورشناسی و تفرق آزمایشگاه، منوچهر حکیم
