بِیْتْ‌خوانی، نوعی شعرخوانی فردی یا گروهی است که در مجالس عروسی و ختنه‌سوران، با آهنگی متناسب با موسیقی مقامی هر منطقه خوانده می‌شود. بیت در این اصطلاح به معنی شعر به‌طور عام و شعر شاد به‌طور خاص است. بیت خوانی گاهی با همراهی ساز اجرا می‌شود و گاه با مدح امامان شیعه همراه است. نوعی بیت خوانی در عزای حسینی نیز در بعضی نواحی مثل استان بوشهر وجود دارد.[۱]
این‌گونه شعرها در نقاط مختلف ایران نامهای متفاوتی دارند. بیشتر این اشعار قالب تک‌بیت، دوبیتی و رباعی دارند و معمولاً از زبان خواهر و مادر عروس خوانده می‌شوند و اغلب در مجالس زنانه خوانده می‌شوند. این اشعار متناسب با مراحل متفاوت عروسی مانند خواستگاری، حنابندان، عقدکنان، حجله‌بندان، جهیزبران و عروس‌کشان است. مضمون این‌گونه بیتها در سرتاسر ایران بیشتر ستایش عروس و داماد و خانواده‌های آنها، و نیز آرزوی زندگی خوب، شاد و سعادتمند آنها است.
در بوشهر بیت‌خوانی به همراه نواختن ساز «نی‌جفتی» یا «نی‌انبان» خوانده می‌شود و در پایان هر بیت زنان کِل می‌زنند.[۲]
نمونه شعرهای بیت‌خوانی
| عروس حنا می‌بنده چار دَس و پاش می‌بنده | | اگر حنا نباشه دل به خدا می‌بنده |
| ما که رفتیم باغ و صحرا بشکونیم صد گُرزِ تر | | گُرزِ تَر حجله ببندیم تا بریزه خوشه زر |
| یک حمومی سیت بسازم چهل ستین چهل پنجره | | توش بشینه رود جونیم با طلسم سلسله |
| آسمون پر ستاره ماه و توش جیلون زده | | زیر چتر خانم عروس مروارید غلتون زده |
| اسب سوز زین قلمکار سُلسش دور گردنش | | خوش بحال کُکا جونیم و سواری کردنش |
| خُم بیارم نی به نیچت خُم ببندم حجلته | | چلچراغی دس بگیرم تا بیارم زینته |
| یک حُمومی سیت بسازم چون حُموم کازرون | | آبشِ کرمون بیارن، سنگشِ مازندرون |
منابع
- ↑ http://www.ettehadkhabar.ir/fa/posts/65789
- ↑ https://www.cgie.org.ir/fa/article/239456/بیت-خوانی
پیوند به بیرون
- نمونه‌ای از بیت‌خوانی و سرورخوانی محلّی بوشهری: [۱]
