ارسلان‌تپه

ارسلان‌تپه

Melid/Arslantepe
موقعیت در ترکیه
موقعیت	ترکیه
منطقه	استان ملطیه
مختصات	۳۸°۲۲′۵۵″ شمالی ۳۸°۲۱′۴۰″ شرقی
نوع	سکونت‌گاه
اطلاعات بیشتر
وضعیت	ویرانه
سایت میراث جهانی یونسکو
نام رسمی	Arslantepe Mound
معیار	فرهنگی: (iii)
تاریخ ثبت	2021 (44th کمیته میراث جهانی یونسکو)
شماره ثبت	1622
Area	۴٫۸۵ هکتار (۱۲٫۰ جریب فرنگی)
Buffer zone	۷۴٫۰۷ هکتار (۱۸۳٫۰ جریب فرنگی)

مجسمه شیری از دوران نئوهیتی (۷۰۰–۱۱۰۰ پیش از میلاد) که در ورودی ارسلان‌تپه قرار دارد.

نقش برجستهٔ افشانش به تیواز و آرما، موزهٔ تمدن‌های آناتولی در آنکارا.

ملید (زبان هیتی: Malidiya^[۱] یا احتمالا Midduwa؛^[۲] زبان اکدی: Meliddu؛^[۳] زبان اورارتویی: Melitea؛ لاتین: Melitene) شهری باستانی در کوهستان‌های توروس و بر رود توهمه (که به فرات علیا می‌ریزد) بود که باستان‌شناسان آن را در محوطه باستانی ارسلان‌تپه (انگلیسی: Arslantepe) در نزدیکی ملطیه ترکیه کاوش کرده‌اند.^[۴]

در ۲۶ ژوئیه ۲۰۲۱ یونسکو این محوطه را در فهرست میراث جهانی‌اش ثبت کرد.

تاریخ

اواخر مس‌سنگی

نخستین سکونت‌ها در ارسلان‌تپه در اواخر دوران مس‌سنگی صورت گرفت. آنچه از لایهٔ چهارم ارسلان‌تپه مانده شامل ساختمانی از خشت خام است که دیوارهایی تزئین‌شده داشت و کاربرد آن نامعلوم است.^[۵] همچنین دگیرمن‌تپه در ۲۴ کیلومتری شرق ارسلان‌تپه یکی از قدیمی‌ترین شواهد ذوب مس را دارا است.^[۶]

اوایل عصر برنز

تا اواخر دوره اوروک توسعهٔ ارسلان‌تپه به حدی رسیده بود که مجموعه‌ای بزرگ معبد و کاخ را شامل باشد. از نظر فرهنگی، ملید جزئی از «میانرودان شمالی» محسوب می‌شد و نقش مستعمره‌ای تجاری در راستای فرات را داشت که تأمین مواد خام برای سومر (میانرودان سفلی) را بر عهده داشت.^[۷]

در حدود ۳۰۰۰ پیش از میلاد، آتش‌سوزی و تخریب گسترده‌ای در منطقه روی داد و پس از آن آثاری از سفال‌های تمدن کورا–آراکس (که فرهنگی دامدار متمرکز در قفقاز بود) در ارسلان‌تپه دیده‌می‌شود.^[۸][۹]

اواخر عصر برنز

در اواخر عصر برنز، ارسلان‌تپه به مرکز اداری منطقه در پادشاهی ایسوا تبدیل شد. این محوطه در این دوره استحکامات دفاعی بسیاری داشت که احتمالاً به دلایل تهدید هیتی‌ها از غرب باشد. در این زمان ارسلان تپه تحت تأثیر فرهنگی هوری‌ها، میتانی‌ها و هیتی‌ها بود.

در حدود ۱۳۵۰ پ.م. شوپ‌پیلولیومای یکم شاه هیتی‌ها این منطقه را در جنگ با توشراتا شاه میتانی‌ها تصرف کرد و آن را به مقر عملیاتش علیه میتانی (که به تسخیر پایتخت این فرهنگ یعنی واشیوکامی انجامید) استفاده کرد.

عصر آهن

پس از سقوط امپراتوری هیتی‌ها، از قرون ۱۲ تا ۷ پیش از میلاد، این شهر به مرکز دولت مستقل سوری-هیتی به نام کامانو تبدیل شد. در این دوره کاخ و مجسمه‌هایی از فرمانروایان و شیرهایی برپا شدند. درگیری این دولت با شاه آشوری تیگلات-پیلسر یکم (۱۱۱۵–۱۰۷۷ پ. م) باعث شد این دولت مجبور به پرداخت خراج به آشور شود. این شهر به توسعه و آبادی خود ادامه داد تا اینکه شاه آشوری سارگون دوم (۷۲۲–۷۰۵ پ. م) آن را فتح کرد. همزمان کیمری‌ها و سکاها به آناتولی یورش آوردند و شهر رو به زوال گذارد.

شمشیرهای نخستین

نخستین شمشیر‌های یافت شده در اوایل عصر برنز، نه شمشیر و خنجری هستند که مارسلا فرانگپین^[الف] در دهه ۱۹۸۰ در ارسلان‌تپه کاوش کرده‌است. این شمشیرها از آلیاژ مس و آرسنیک ساخته‌شده‌اند و سه‌تای آن‌ها با نقره تزئین شده‌اند. این اسلحه‌ها ۴۵ تا ۶۰ سانتی‌متر طول دارند.^{[۱۰][۱۱][۱۲]}

یادداشت

1. Marcella Frangipane

منابع

1. "Melid." Reallexikon der Assyriologie. Accessed 12 Dec 2010.
2. KBo V 8 IV 18. Op. cit. Puhvel, Jaan. Trends in Linguistics: Hittite Etymological Dictionary: Vol. 6: Words Beginning with M. Walter de Gruyter, 2004. Accessed 12 Dec 2010.
3. Hawkins, John D. Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions. Vol. 1: Inscriptions of the Iron Age. Walter de Gruyter, 2000.
4. Historical Dictionary of the Hittites, pp. 185-186
5. Frangipane Marcella. The Late Chalcolithic IEB I sequence at Arslantepe. Chronological and cultural remarks from a frontier site. In: Chronologies des pays du Caucase et de l’Euphrate aux IVe-IIIe millénaires. From the Euphrates to the Caucasus: Chronologies for the 4th-3rd millennium B.C. Vom Euphrat in den Kaukasus: Vergleichende Chronologie des 4. und 3. Jahrtausends v. Chr. Actes du Colloque d’Istanbul, 16-19 décembre 1998. Istanbul: Institut Français d'Études Anatoliennes-Georges Dumézil, pp. 439-471, 2000
6. "TAY-Site Age Details". www.tayproject.org.
7. Frangipane Marcella. A 4th-millennium temple/palace complex at Arslantepe-Malatya. North-South relations and the formation of early state societies in the Northern regions of Greater Mesopotamia.. In: Paléorient, vol. 23, no. 1. pp. 45-73, 1997
8. Schmidt-Schultz Tyedje, Schultz Michael, Sadori Laura, Palmieri A. , Morbidelli Paola, Hauptmann Andreas, Di Nocera Gian Maria, Frangipane Marcella, New Symbols of a New Power in a "Royal" Tomb from 3 000 BC Arslantepe, Malatya (Turkey).^{[پیوند مرده]} Paléorient, 2001, vol. 27, n°2. pp. 105-139
9. Frangipane, Marcella (2015). "Different types of multiethnic societies and different patterns of development and change in the prehistoric Near East". Proceedings of the National Academy of Sciences. 112 (30): 9182–9189. doi:10.1073/pnas.1419883112. ISSN 0027-8424. PMC 4522825. PMID 26015583.
10. "Oldest Swords Found in Turkey by dekuNukem on DeviantArt". www.deviantart.com. Archived from the original on 28 March 2022. Retrieved 14 August 2021.
11. Frangipane, M. et.al. 2010: The collapse of the 4th millennium centralised system at Arslantepe and the far-reaching changes in 3rd millennium societies. ORIGINI XXXIV, 2012: 237-260.
12. Frangipane, "The 2002 Exploration Campaign at Arslantepe/Malatya" (2004)

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Melid». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۴ اوت ۲۰۲۱.

پیوند به بیرون