آوانگارد اوکراینی اصطلاحی است که در طیفی گسترده برای تغییرات و نوآوریهایی که در هنر اوکراین از پایان دهه ۱۸۹۰ تا میانه دهه ۱۹۳۰ میلادی توسط هنرمندان رخ داد، استفاده میشود. آوانگارد اوکراینی بهطور کلی در مجسمهسازی، نقاشی، ادبیات، سینما، تئاتر، طراحی صحنه، طراحی گرافیک، موسیقی و معماری با آوانگارد بین اللملی همگام و موازی بود. از هنرمندان نامدار در آوانگارد اوکراینی میتوان به کازیمیر مالهویچ، الکساندر آرکیپنکو، ولادیمیر تاتلین، سونیا دولونه، واسیل یرمیلوف، الکساندر بوگومازوف، الکساندرااکستر، دیوید بورلوک، وادیم ملر، و آناتول پتریتسکی اشاره کرد. همه این هنرمندان از منظر محل تولد، تحصیلات، زبان و سنت یا هویت ملی با شهرهایی نظیر کیف، خارکف، لویو و اودسا ارتباط نزدیکی داشتند.[۱][۲] از اولین گروه هنرمندانی که برای معرفی خود از اصطلاح آوانگارد استفاده کردند، در سال ۱۹۲۵ میلادی در شهر خارکیف بود.[۳]
اصطلاح آوانگارد اوکراینی در رابطه با نقاشیها و مجسمهسازیهای دوران سانسورهای شوروی و در راستای گفتگوهایی که دربارهٔ نمایشگاه رؤیایی تاتلین میشد، بسیار مورد استفاده بود. این نمایشگاه که توسط مورخ هنر پاریسی، آندری ناکوف در لندن، ۱۹۷۳ جمع آوری شده بود، آثار هنرمندان اوکراینی نظیر واسیل یرمیلوف و الکساندر بوگومازوف را به نمایش گذاشت.[۴] اولین نمایشگاه بینالمللی آوانگارد در اوکراین، که شامل هنرمندان فرانسوی، ایتالیایی، اوکراینی و روسی بود، در اودسا و کیف در سالن ایزدبسکی ارائه شد. این قطعات بعداً در سن پترزبورگ و ریگا به نمایش گذاشته شد.[۵][۳] جلد «سالن ایزدبسکی ۲» (۱۹۱۰–۱۱م) حاوی آثاری انتزاعی از واسیلی کاندینسکی نیز بود.
۱۹۰۹: نمایشگاه "نیلوفر آبی" در خارکیف. آثار یوجین آگافونوف، ماریا سینیاکووا و واسیل یرمیلوف.
۱۹۱۰: نمایشگاه "Salon Izdebsky 2" در اودسا و کیف. آثاری از الکساندرا اکستر، دیوید و ولادیمیر بورلیوک، و واسیلی کاندینسکی، در کنار قطعاتی از پیر بونارد، ژرژ براک، ام. ولامینک، ام. دنی، آ. ماتیس، آ. روسو، و پی سیگنیاک.
۱۹۱۰: "هایلیا"، یک انجمن اوکراینی-روسی از شاعران فوتوریسم، در چورنیاکا، منطقه خاووسکی، در جنوب اوکراین تأسیس شد. اعضا عبارت بودند از دیوید و ولادیمیر بورلیوک، وی. کامنسکی، الکسی کروچیونیخ، بندیکت لیوشیتس، ولادیمیر مایاکوفسکی، ولیمیر خلبنیکوف، و دیگر هنرمندان.
۱۹۱۳: میخایلو سمنکو در کیف گروه فوتوریستهای اوکراینی به نام "Quero" را تأسیس کرد.
۱۹۱۴: الکساندرا اکستر – همراه با هموطنان اوکراینی خود مانند آرچیپنکو، ولادیمیر بارانوف-روسینه، کازیمیر مالویچ، وادیم ملر و برادران بورلیوک، نمایشگاهی با نام Société des Artistes Indépendants در پاریس گذاشتند و همچنین در کنار آرچیپنکو، در نمایشگاهی با نام Esposizione Libera Futurista Internazionale در رم ایتالیا شرکت کرد.[۶]