تریوزفسفات ایزومراز (انگلیسی: Triosephosphate isomerase) یک آنزیم است که در انسان توسط ژن «TPI1» کُدگذاری میشود. این ژن آنزیمی را میسازد که ۲ پروتئین کاملاً مشابه را شامل میشود و واکنش ایزومریزاسیون گلیسرآلدئید-۳-فسفات و دیهیدروکسیاستون فسفات را طی فرایندهای گلیکولیز و گلوکونئوژنز کاتالیز میکند.
اهمیت بالینی
در اثر جهش در ژن سازندهٔ این آنزیم، بیماری «کمبود تریوزفسفات ایزومراز» پدید میآید که مشخصهاش کمخونی همولیتیک، مشکلات حرکتی، استعداد فراوان در ابتلا به عفونتها و ضعف ماهیچهای (بهویژه ماهیچههای تنفسی و قلبی) است. کمخونی این بیماری از دوران نوزادی آغاز میشود که علتش همولیز (شکستن گلبولهای قرمز) است و باعث میشود تا شیرخوار دچار رنگپریدگی، خستگی شدید و تنگی نفس گردد. با شکستن گلبولهای قرمز، موادی چون آهن و بیلیروبین در خون بالا میرود و نوزاد، دچار زردی هم میگردد. مشکلات حرکتی از سن ۲ سالگی آغاز میشود که علتش اختلال در اعصاب حرکتی (موتور نرون) است که در نهایت منجر به آتروفی و تحلیل عضلانی، ضعف، لرزش و شلی ماهیچه میگردد. بیشتر مبتلایان بهسبب نارسایی تنفسی در سنین کودکی میمیرند و در موارد نادری از بیماری که آسیب عصبی شدید وجود ندارد، ممکن است بیمار تا دوران بزرگسالی زنده بماند.[۴]
Ationu A, Humphries A (Dec 1998). "The feasibility of replacement therapy for inherited disorder of glycolysis: triosephosphate isomerase deficiency (review)". International Journal of Molecular Medicine. 2 (6): 701–4. doi:10.3892/ijmm.2.6.701. PMID9850739.
Oláh J, Orosz F, Keserü GM, Kovári Z, Kovács J, Hollán S, Ovádi J (Apr 2002). "Triosephosphate isomerase deficiency: a neurodegenerative misfolding disease". Biochemical Society Transactions. 30 (2): 30–8. doi:10.1042/BST0300030. PMID12023819.
Rethoré MO, Kaplan JC, Junien C, Lejeune J (Apr 1977). "12pter to 12p12.2: possible assignment of human triose phosphate isomerase". Human Genetics. 36 (2): 235–7. doi:10.1007/BF00273263. PMID858628.
Dawson SJ, White LA (May 1992). "Treatment of Haemophilus aphrophilus endocarditis with ciprofloxacin". The Journal of Infection. 24 (3): 317–20. doi:10.1016/S0163-4453(05)80037-4. PMID1602151.
Boyer TG, Maquat LE (Nov 1990). "Minimal sequence and factor requirements for the initiation of transcription from an atypical, TATATAA box-containing housekeeping promoter". The Journal of Biological Chemistry. 265 (33): 20524–32. PMID2243103.
Maquat LE, Chilcote R, Ryan PM (Mar 1985). "Human triosephosphate isomerase cDNA and protein structure. Studies of triosephosphate isomerase deficiency in man". The Journal of Biological Chemistry. 260 (6): 3748–53. PMID2579079.
Boyer TG, Krug JR, Maquat LE (Mar 1989). "Transcriptional regulatory sequences of the housekeeping gene for human triosephosphate isomerase". The Journal of Biological Chemistry. 264 (9): 5177–87. PMID2925688.
Lu HS, Yuan PM, Gracy RW (Oct 1984). "Primary structure of human triosephosphate isomerase". The Journal of Biological Chemistry. 259 (19): 11958–68. PMID6434534.
Maruyama K, Sugano S (Jan 1994). "Oligo-capping: a simple method to replace the cap structure of eukaryotic mRNAs with oligoribonucleotides". Gene. 138 (1–2): 171–4. doi:10.1016/0378-1119(94)90802-8. PMID8125298.
Mainfroid V, Terpstra P, Beauregard M, Frère JM, Mande SC, Hol WG, Martial JA, Goraj K (Mar 1996). "Three hTIM mutants that provide new insights on why TIM is a dimer". Journal of Molecular Biology. 257 (2): 441–56. doi:10.1006/jmbi.1996.0174. PMID8609635.
Ansari-Lari MA, Muzny DM, Lu J, Lu F, Lilley CE, Spanos S, Malley T, Gibbs RA (Apr 1996). "A gene-rich cluster between the CD4 and triosephosphate isomerase genes at human chromosome 12p13". Genome Research. 6 (4): 314–26. doi:10.1101/gr.6.4.314. PMID8723724.
Ansari-Lari MA, Shen Y, Muzny DM, Lee W, Gibbs RA (Mar 1997). "Large-scale sequencing in human chromosome 12p13: experimental and computational gene structure determination". Genome Research. 7 (3): 268–80. doi:10.1101/gr.7.3.268. PMID9074930.
Rasmussen RK, Ji H, Eddes JS, Moritz RL, Reid GE, Simpson RJ, Dorow DS (1997). "Two-dimensional electrophoretic analysis of human breast carcinoma proteins: mapping of proteins that bind to the SH3 domain of mixed lineage kinase MLK2". Electrophoresis. 18 (3–4): 588–98. doi:10.1002/elps.1150180342. PMID9150946.
Ji H, Reid GE, Moritz RL, Eddes JS, Burgess AW, Simpson RJ (1997). "A two-dimensional gel database of human colon carcinoma proteins". Electrophoresis. 18 (3–4): 605–13. doi:10.1002/elps.1150180344. PMID9150948.
1hti: CRYSTAL STRUCTURE OF RECOMBINANT HUMAN TRIOSEPHOSPHATE ISOMERASE AT 2.8 ANGSTROMS RESOLUTION. TRIOSEPHOSPHATE ISOMERASE RELATED HUMAN GENETIC DISORDERS AND COMPARISON WITH THE TRYPANOSOMAL ENZYME
1r2r: CRYSTAL STRUCTURE OF RABBIT MUSCLE TRIOSEPHOSPHATE ISOMERASE
1r2s: CRYSTAL STRUCTURE OF RABBIT MUSCLE TRIOSEPHOSPHATE ISOMERASE
1r2t: CRYSTAL STRUCTURE OF RABBIT MUSCLE TRIOSEPHOSPHATE ISOMERASE
1wyi: human triosephosphate isomerase of new crystal form