کتانجک

کتانجک
جنگل کتانجک در کالیفرنیا
رده‌بندی علمی
حوزه:	یوکاریوتها
فرمانرو:	حبابچه‌داران رنگی
شاخه:	ناجورتاژکان
رده:	قهوه‌ای‌جلبکان
راسته:	Laminariales Migula
تیره‌ها
Alariaceae Chordaceae Laminariaceae Lessoniaceae Phyllariaceae Pseudochordaceae

کتانجک^[۱]، کِلپ (به انگلیسی: Kelp) یا اشنه دریایی نوعی جلبک بزرگ است. برخلاف ظاهر گیاهی‌اش کتانجک را جزء گیاهان طبقه‌بندی نمی‌کنند بلکه آن را در گروه آغازیان (Protista) به‌شمار می‌آورند.

کتانجک‌ها از ردهٔ قهوه‌ای‌جُلبکان^[۲] و شاخه ناجورتاژکان^[۳] هستند. این گیاه در غرب، معمولاً در خطوط ساحلی اسکاتلند غربی، نروژ و سواحل اقیانوس اطلس در آمریکای شمالی پیدا می‌شود.

ویژگی‌ها

گیاه اشنهٔ دریایی که بوی تندی دارد، به شکل بادبزن و دارای بافت نازک چرمی شکل می‌باشد. ساقه‌های برگی بادوام این گیاه به رنگ‌های زرد و سبز مایل به قهوه‌ای هستند و طول آنها به یک متر می‌رسد و ساقهٔ اصلی گیاه توسط یک بادکش گرد به صخره می‌چسبند. سرتاسر ساقه‌های برگی، را رگبرگ‌های برجسته‌ای با کیسه‌های هوایی زوجی پوشانیده‌اند. در نوک موجدار ساقه‌های برگی؛ یعنی محل که ساقه برگی تقسیم می‌شود، حفره‌های کروی شکلی وجود دارد که از لعاب لزج شفافی پر شده‌اند.

ارزش غذایی و زیست‌محیطی

کتانجک نه تنها یک سبزی خوراکی دریایی سنتی و همچنین یک کود است، دارای خواص دارویی نیز می‌باشد. اشنهٔ دریایی، منبع ید می‌باشد که مادهٔ معدنی پرارزشی به حساب می‌آید؛ زیرا غده تیروئید بدان نیاز دارد. متخصصان طب گیاهی. کمپرس اشنهٔ دریایی را برای تسکین درد روماتیسمی مفاصل متورم تجویز می‌کنند.

به خاطر وجود ید و خاصیت غنی آن، کتانجک در بسیاری از سرزمین‌ها به عنوان دارویی برای پیشگیری از گواتر شناخته‌شده‌است. با این همه برخی پژوهشگران دریافته‌اند که این گیاه می‌تواند در متعادل کردن یا بازگرداندن غدهٔ متورم پروستات به حالت عادی و نیز برخی اختلال‌های خاص مردانهٔ دیگر، نقش مهمی ایفا کند. در واقع عملکرد کتانجک بر روی پروستات، در قالب تقویت مواد غذایی مورد نیاز این عضو و میزان گردش خون در بافت‌های آن است.^[۴]

اشنه دریایی مانند دیگر جلبک‌ها سرشار از مواد معدنی و الیاف است و خاصیت ژل‌گونه آن سبب شد تا از کتانجک در فراورده‌ای آرایشی و به عنوان ویتامین و خوراک دام هم استفاده شود.^[۵]

کتانجک در ژاپن به عنوان سالاد استفاده می‌شود. در حال حاضر در صنعت کشت کتانجک، چین پیشرو است. این کشور در سال ۲۰۱۵ میلادی بیش از هفت میلیون تن کتانجک تولید کرد.^[۶]

کتانجک ظرفیت آن را دارد که اسیدیته اقیانوس‌ها را به شدت کاهش دهد. این گیاه به‌طور طبیعی در آب‌های سرد می‌روید و نیاز به کود ندارد. اشنه دریایی دی‌اکسید کربن زیادی را نیز جذب می‌کند که برای کاستن از اثرات تغییر آب‌وهوایی مهم است.^[۶]

کتانجک خام

ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۱۸۰ کیلوژول (۴۳ کیلوکالری)
کربوهیدرات	9.57 g
قند	۰٫۶
فیبر خوراکی	1.3 g
چربی	0.56 g
پروتئین	1.68 g
ویتامین‌ها	درصد ارزش روزانه
ویتامین (B۱)	۴٪ ۰٫۰۵ میلی‌گرم
(B۲)	۱۳٪ ۰٫۱۵ میلی‌گرم
نیاسین (B۳)	۳٪ ۰٫۴۷ میلی‌گرم
پانتوتنیک اسید (B۵)	۱۳٪ ۰٫۶۴۲ میلی‌گرم
فولیک (B۹)	۴۵٪ ۱۸۰ میکروگرم
ویتامین ث	۴٪ ۳ میلی‌گرم
ویتامین ئی	۶٪ ۰٫۸۷ میلی‌گرم
ویتامین کا	۶۳٪ ۶۶ میکروگرم
مواد معدنی	مقدار درصد ارزش روزانه
کلسیم	۱۷٪ ۱۶۸ میلی‌گرم
آهن	۲۲٪ ۲٫۸۵ میلی‌گرم
منیزیم	۳۴٪ ۱۲۱ میلی‌گرم
منگنز	۱۰٪ ۰٫۲ میلی‌گرم
فسفر	۶٪ ۴۲ میلی‌گرم
پتاسیم	۲٪ ۸۹ میلی‌گرم
سدیم	۱۶٪ ۲۳۳ میلی‌گرم
روی	۱۳٪ ۱٫۲۳ میلی‌گرم
Link to USDA Database entry
یکاها μg = میکروگرم • mg = میلی‌گرم IU = یکاهای بین‌المللی
^†درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا

جستارهای وابسته

• جلبک

نگارخانه

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

منابع

• Wikipedia contributors, "Kelp," Wikipedia, The Free Encyclopedia, (accessed March 4, 2008).

1. «کتانجک» [اقیانوس‌شناسی] هم‌ارزِ «kelp»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر یازدهم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۶۱۴۳-۴۵-۳ (ذیل سرواژهٔ کتانجک)
2. Phaeophyceae
3. heterokonts
4. "تاثیر مصرف کتانجک بر درمان گواتر". 2017. الودکتر. Accessed October 30 2017. [۱] بایگانی‌شده در ۷ نوامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine.
5. Photograph REBECCA HALE, NGM STAFF. 2017. "This Seaweed Is Good For You—And For The Environment". Nationalgeographic.Com. Accessed October 30 2017. [۲]
6. همان منبع.

• Druehl, L.D. 1988. Cultivated edible kelp. in Algae and Human Affairs. Lembi, C.A. and Waaland, J.R. (Editors) 1988.ISBN 0521321158.