وُزُرگ فَرمَدار والاترین مقام رسمی در دربار ساسانی بود[۱] که آن را برابر با «وزیر اعظم» در دوران خلافت عباسی دانسته‌اند.[۲] این مقام را پس از پادشاه، والاترین مقام دانسته و حتی از موبد موبدان برتر دانسته‌اند.[۳]
منصب وزارت اعظم که خلفا برقرار کردند و در میان دول اسلامی متداول گردید، تقلید مستقیم از مقام وزرگ فرمذار ساسانیان بوده‌است؛ از این سبب تحقیقاتی که دانشمندان عرب در اصول سیاست کرده‌اند و آنچه در باب مقام و منصب وزیر بزرگ گفته‌اند، عموماً در حق وزرگ فرمذار عهد ساسانی صحیح است.[۴]
همچنین برخی «بزرگمهر» را نیز گونهٔ تغییر یافتهٔ این واژه دانسته‌اند.[۵][۶]
در متن فارسی میانهٔ سورسخن در دربار شاهی، رتبه و جایگاه وُزُرگ فَرمَدار، فقط از شاهنشاه و شاهزادهٔ ولیعهد پایین‌تر است، در حالی که سپاهبد (:فرماندهٔ ارشد نظامی)، شهردادور (:قاضی شاهی)، مغان اندرزبد (:رئیس شورای روحانیون زرتشتی)، هزاربد (:فرماندهٔ هزار سرباز) و درون‌یاز (:برگزارکنندهٔ مراسم درون)، همگی در مرتبهٔ پایین‌تری از وی قرار دارند.[۷]
فهرست وُزُرگ فَرمَداران ساسانی
دارندگان شناخته‌شدهٔ این مقام به قرار زیر می‌باشند:[۱]
جستارهای وابسته
پیوند به بیرون
محمد سلیمان‌خانی. «وزارت در عهد ساسانیان» (PDF). دانشگاه آزاد اسلامی.
پانویس
منابع
