مهرانیان فرمانروایان محلی ایرانی‌تبار مناطقی در قفقاز در دوران امویان بودند. این خاندان نیاکان خود را از ساسانیان می‌دانستند ولی برخی منابع این خاندان را پارتی شمرده است.[۱][۲][۲]
اران در دورهٔ مادها و هخامنشیان تحت تابعیت ایران قرار داشت. این سرزمین در دورهٔ زمامداری «سلوکیان» استقلال بیش‌تری یافت. از قرن اول پیش از میلاد تا قرن چهارم میلادی، اران چندین بار به دست ایران و روم فتح شد. در سال ۴۶۹ میلادی با انقراض پادشاهی اران، این منطقه به مجددا تحت نظارت ایران درآمد ولی پس از مدتی ارانشاهان در این منطقه قدرت را در دست گرفتند. پس از ظهور مهرانیان در اواخر قرن ششم میلادی که از خویشاوندان «خسرو پرویز» بودند، ارانشاهان منقرض شدند. پس از ورود اعراب و انقراض حکومت مهرانیان، از سوی خلفا والی برای ادارهٔ این منطقه تعیین می‌شد.[۳]
منابع
