کتاب پرسیدن و جنگیدن گفتگوی بلند رضا نساجی با منوچهر آشتیانی دربارهٔ تاریخ معاصر و علوم انسانی در ایران است. این کتاب که به «سه دانشجوی شهید دانشکده فنی دانشگاه تهران در اعتراض خونین ۱۶ آذر ۱۳۳۲ و سه دانشجوی شهید دوره دکتری دانشگاه تربیت مدرس که مرگ در راه میهن و مکتب را بر مدرسه و مدرک ترجیح دادند» تقدیم شده و نخستین کتاب از «پروژه تاریخ شفاهی دانشگاه در ایران» است.[۱۴]
آشتیانی بر این کتاب، پیش‌درآمدی نوشته است که اینگونه آغاز می‌شود: «تنها خاطره است که می‌ماند. نگاشتن یادداشتی بر تک‌نگاری خاطره‌شناسانه دوست محترم آقای نساجی بر خاطرات این‌جانب، ناچار به استقبال ابهامات آن رفتن است: خاطرات از طریق تنظیم و گزارش یادها، گذشته و فواصل و عمق زمان را به احساس و آگاهی ما می‌رسانند، و چون از تقابل بین گذشته و آینده حاصل می‌شوند، همواره سمتی به سوی آینده دارند؛ بنابراین چون واقعیات نهفته پشت خاطرات، من حیث وجود تاریخی آنها، زمان دارند، پس باید از بار اسارت خاطره‌ها بگریزیم و از سایه‌افکنی گذشته بر حال و معاصرت خاطرات جلوگیری کنیم تا از هجوم مرض آلود گذشته‌ها رهایی یابیم و در امان بمانیم. اما از سوی دیگر چون خاطرات دارای هستی‌مندی (دازاین) مستقل نیستند، بل بیش و پیش از هر چیز چونان تاریخ تجارب‌اند، پس ما را از گذشته به سوی آینده می‌کشانند و در حقیقت اساس این خاطرات از تقابل فضای این تجارب با افق انتظارات و توقعات ما حاصل می‌گردد.»[۱۶]
این گفتگوها اگرچه حول محور خاطرات سیاسی و علمی آشتیانی تنظیم شده و هر فصل آن به یکی از مقاطع و مراحل فعالیت او در احزاب و تشکل‌های سیاسی و نیز تحصیل در دانشگاه‌های ایران و خارج اختصاص دارد، اما به تأملات نظری و تجربیات اجتماعی او از ایران و آلمان نیز می‌پردازد و به همراه خاطرات پیروزی انقلاب، داده‌ها و تحلیل‌های جالبی از دوران پیش از انقلاب ارائه می‌دهد. ماجرای زندان و اخراج از دانشگاه در دوران پس از انقلاب و باقی ماندن او در ایران هم که موضوع دو فصل از کتاب است، برای مخاطبان کتاب تازگی دارد. مهم‌ترین تفاوت این کتاب با دیگر کتب تاریخ شفاهی ایران پیش و پس از انقلاب را می‌توان توجه عمده به مسئله اندیشه و به‌ویژه نهاد دانشگاه دانست که از همان فصل نخست با مرور تحلیلی تحصیلات آشتیانی در دانشسرای عالی تهران – به‌عنوان دانشجوی رتبه اول و حائز بورسیه ادامه تحصیل در خارج این دانشگاه که در آن زمان دانشکده ادبیات دانشگاه تهران هم به حساب می‌آمد – محل توجه قرار می‌گیرد و با بررسی خاطرات و تأملات دربارهٔ ساختار دانشگاهی فرانسه و آلمان و نیز تلاش‌های او برای تعامل با صاحب‌نظران دانشجویی و حزبی چپ آلمان و نیز مسافرت غیرقانونی او به مجارستان برای دیدار با گئورگ لوکاچ، فیلسوف برجسته مارکسیست، ادامه می‌یابد. در بازگشت به ایران هم تجربه تدریس در دانشگاه‌های مختلف پیش و پس از انقلاب و نیز وضعیت فلسفه و علوم اجتماعی موضوع پرسش است؛ به‌ویژه جامعه‌شناسی تاریخی و جامعه‌شناسی شناخت که آشتیانی را می‌توان مؤسس و مهم‌ترین چهره این شاخهٔ مهم نظری در ایران دانست. همچنین، تأمل دربارهٔ علل رخداد انقلاب و نیز فصل پایانی دربارهٔ بررسی وضعیت کنونی اندیشه و جامعه ایران که با پرسشی دربارهٔ آرزوها و آرمان‌های این متفکر ۸۸ ساله برای آیندهٔ ایران به پایان می‌رسد. کتاب پرسیدن و جنگیدن که اولین جلد از «پروژهٔ تاریخ شفاهی دانشگاه در ایران» با ایده و اجرای رضا نساجی است، با پیش‌درآمدی از منوچهر آشتیانی و درآمدی از نویسنده، در دوازده فصل تدوین شده و به‌همراه یک مقاله از دوران تحصیل در آلمان و فعالیت در کنفدراسیون و نیز عکس‌ها و اسناد در ۵۲۴ صفحه به چاپ رسیده است.[۱۷]
کتاب‌شناسی
کارل مارکس و جامعه‌شناسی شناخت، منوچهر آشتیانی، ناشر: قطره
گفتارهایی پیرامون شناخت مناسبات اجتماعی، منوچهر آشتیانی، ناشر: قطره - ۱۳۸۱ - آشتیانی بعدها در مصاحبه ای که با مجری برنامه شوکران داشت، اظهار کرد که به نوشته‌های این کتاب اعتقاد ندارد و بنا به مصلحت زمان، آنها را نوشته است.[۱۸]
درآمدی به بحران جامعه‌شناسی جهانی معاصر، منوچهر آشتیانی، ناشر: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، ۱۳۸۸
فلسفه کانت در آئینهٔ آثار او، منوچهر آشتیانی، ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
جایگاه دیالکتیک هگل در دیالکتیک جدید، منوچهر آشتیانی، ناشر: قطره
زمان‌های اجتماعی و تاریخی در جامعه‌شناسی و تاریخ، منوچهر آشتیانی، ناشر: علمی و فرهنگی
جامعه‌شناسی تاریخی، منوچهر آشتیانی، ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
↑Aschtiani, Manutschehr (1971). Der Dialektische Vorgang in der mystischen 'Unio-Lehre' Eckharts und Maulans und seine Vermittlung durch ihre Sprache. Heidelberg: Dissertation an der Uni.
↑نساجی، رضا (چاپ دوم، 1397). پرسیدن و جنگیدن: گفتگو با دکتر منوچهر آشتیانی دربارهٔ تاریخ معاصر و علوم انسانی در ایران. تهران: نشر نی. صص. ۹. شابک۹۷۸-۹۶۴-۱۸۵-۵۵۴-۵. تاریخ وارد شده در |سال= را بررسی کنید (کمک)
