منبع‌شناسی مرعشیان

منبع‌شناسی تاریخ مرعشی به آثار مکتوب گوناگونی می‌پردازد که در شناخت تاریخ سال‌های پایانی باوندیان و دودمان‌های چلاویان، مرعشیان و پادوسپانیان در طبرستان و همچنین کیاییان در گیلان کمک می‌کنند. این منابع شامل منابع متقدم یا اصلی، منابع متأخر یا فرعی و تحقیقات جدید می‌شوند.

منابع متقدم

این دسته از مکتوبات در فاصله زمانی کوتاهی از قیام مرعشیان و حکومت آنان نوشته شدند. نویسندگان این دسته از منابع یا خود تاریخ مرعشی را درک کرده‌اند، یا نقل قولی از دیگر نویسندگان را آورده‌اند. برخی از این منابع عبارتند از:

  1. تاریخ رویان: اثری از مولانا اولیاالله آملی که تاریخ طبرستان را از قدیمی‌ترین ایام تا سال ۷۶۴ هجری قمری آورده‌است. این سال در حدود دورهٔ تأسیس دودمان مرعشی به دست میربزرگ است. این کتاب بخش اعظم خود را از تاریخ طبرستان نوشته ابن اسفندیار به عاریت گرفته‌است ولی بخش‌هایی از آن که به حمله وجیه‌الدین مسعود سربدار به آل باوند پرداخته یا وضعیت داخلی باوندیه و افراسیاب چلاوی را شرح می‌دهد، برای تاریخ این دوره اهمیت دارد.[۱]
  2. تاریخ طبرستان و رویان و مازندران: این کتاب اثری از ظهیرالدین مرعشی (زاده ۸۱۰ هجری - متوفی ۸۹۲ هجری) است و بخش‌هایی از آن تکراری از مطالب تاریخ رویان اولیاالله است. ظهیرالدین فرزند نصیرالدین مرعشی و از اعضای خاندان مرعشی است. او پس از اختلافات پدرش با یکی از عموزادگانش، در پنج سالگی به همراه پدر به دربار کیاییان در شرق گیلان پناهنده شد و در درگاه کیایی به مناصبی دست یافت. مهم‌ترین اطلاعات این کتاب در مورد خود دودمان مرعشی است و در میان سال‌های ۸۸۱ تا ۸۹۲ نوشته شده. این اثر به کارکیا میرزا علی لاهیجانی تقدیم شده‌است.[۲]
    از آنجا که سید ظهیرالدین خود را جریان اتفاقات بوده، اطلاعات او بسیار ارزشمند است. وی رابطهٔ میان مرعشیان و سربداران را به خوبی تشریح کرده و از دیده‌ها و شنیده‌های خود مطالبی آورده‌است.[۳]
  3. تاریخ گیلان و دیلمستان: دیگر کتاب سید ظهیرالدین است که به صورت مکمل کتاب تاریخ طبرستان و رویان و مازندران است و تمرکز آن بر دودمان کیاییان است که به دنبال مرعشیان و تحت تعالیم مرعشیه در گیلان تأسیس شد. این کتاب یکی از نخستین آثار دربارهٔ تاریخ گیلان و دیلمستان است.[۴]
  4. آثار حافظ ابرو: حافظ ابرو مطالبی دربارهٔ مرعشیان را در دو کتاب خود به نام‌های مجموعه و زبدة التواریخ آورده‌است. در زبدةالتواریخ سالشماری برای مرعشیان نوشته شده. این مطالب بیشتر در مورد حملات تیمور به طبرستان و تبعید مرعشیان هستند. همچنین مقدمات قیام مرعشیان به صورت خلاصه‌ای آمده که این مطالب گاه اشتباهاتی نیز دارند.[۵]
  5. مجمل فصیحی: اثری از فصیحی خوافی که در جلد سوم آن مطالبی دربارهٔ مرعشیان، گاه به اشتباه، آورده شده‌است. این مطالب به صورت سالشمار است و به دورهٔ بازگشت مرعشیان از تبعید و اخلاف کمال‌الدین مرعشی می‌پردازد.[۶]
  6. مطلع السعدین: اثری از عبدالرزاق سمرقندی که اتفاقات منجر به تشکیل شده دولت مرعشیان و قیام میربزرگ علیه چلاویان را آورده‌است و اطلاعاتی دربارهٔ اسکندر شیخی دارد.[۷]
  7. تذکرةالشعرا: کتابی از دولتشاه سمرقندی که در قسمت مربوط به سربداران مسائلی که میان سید عزالدین سوغندی و قوام‌الدین مرعشی روی داده، آورده‌است. گرچه مطالب او دارای اشتباهاتی هستند و بسیار مختصرند ولیکن در دیگر منابع مشابه آن وجود ندارد و دارای اهمیت است.[۸]
  8. روضة الصفا: در این اثر میرخواند اطلاعات چندانی دربارهٔ مرعشیان وجود ندارد. او تنها یک صفحه دربارهٔ قیام میربزرگ نوشته و در همان‌جا هم می‌گوید که چون حافظ ابرو و عبدالرزاق مطالب این قیام را گفته‌اند، نیازی به توضیح مجدد نمی‌بیند. فلذا مطالب دربارهٔ مرعشیان را از دوره حملهٔ تیمور آورده و شرح تبعید آنان را در خود دارد.[۹]
  9. ظفرنامه: این کتاب شامل مطالبی از ظفرنامه شامی است و شرف‌الدین علی یزدی در واقع آن کتاب را ساده‌نویسی کرده. یک فصل از این کتاب به نام «گفتار در تسخیر آمل و ساری و ماهانه‌سر» به شرح حملات تیمور و سپس تبعید سادات مرعشی پرداخته که دارای جزئیات مهمی است.[۱۰]

منابع متأخر

این دسته از منابع غالباً از روی منابع متقدم نوشته شدند و از منابع زمانهٔ خود بهره یافتند و همچنین شامل تاریخ دوره‌های بعدی مرعشیان هستند.

  1. حبیب‌السیر: جلد سوم از کتاب چهار جلدی خواندمیر که در پایان عهد تیموری و آغاز صفوی نوشته شده، اطلاعاتی دربارهٔ مرعشیان و کیاییان دارد که اکثراً برگرفته از کتب سید ظهیرالدین است ولیکن مطالب جدیدی در بین آن نیز وجود دارد.[۱۱]
  2. تاریخ جهان‌آرا: فصل مخصوصی از کتاب قاضی احمد غفاری به سادات مرعشی پرداخته که شامل حوادث دوره میربزرگ تا سلطان مرادخان (م ۹۶۹ هجری) است. همچنین در دیکر کتابش، تاریخ نگارستان، مطالبی دربارهٔ کیاییان و مرعشیان دارد.[۱۲]
  3. تاریخ مازندران: کتابی از ملا شیخ علی گیلانی است که در سال ۱۰۴۴ هجری نوشته شد. گفتارهای او تماماً اقتباس شده از دیگر آثار است و شامل مطالبی در مورد باوندیه، چلاویه و نسب و تسلط مرعشیه است.[۱۳]
  4. مجمع التواریخ: کتابی از میرزا عبدالخلیل مرعشی که در زمان صفویان نوشته شد. نگارنده خود از سادات مرعشی است و مطالبی دربارهٔ آغاز کار میربزرگ و موقعیت این خاندان در زمان شاه طهماسب آورده‌است که غالب آن برگرفته از سید ظهیرالدین است.[۱۴]
  5. مجالس المومنین: کتابی از قاضی نورالله شوشتری است که در آن بخشی تحت عنوان «جلد چهاردهم، در سلاطین علویه قوامیه مرعشیه مازندران» وجود دارد و مطالبی با اقتباس از ظهیرالدین به صورت خلاصه در آن آمده‌است.[۱۵]
  6. تاریخ خاندان مرعشی مازندران: کتابی است که شخصی به نام میرتیمور مرعشی به صورت ادامهٔ اثر ظهیرالدین نوشته‌است. این کتاب به شرح وقایع پس از سال ۸۸۱ هجری در قلمرو مرعشیان پرداخته‌است و تا سال ۱۰۷۵ هجری آن را ادامه داده. این کتاب هنگامی نوشته شده که پنجاه سال از پراکنده کردن مرعشیان توسط شاه عباس کبیر گذشته بود.[۱۶]
  7. التدوین فی احوال جبال شروین: کتابی از اعتمادالسلطنه است که در زمان ناصرالدین شاه نوشته شد و از ظهیرالدین استفاده کرده.[۱۷]
  8. احقاق الحق: تألیف دیگری از قاضی نورالله شوشتری است که خود مرعشی بوده. مقدمه‌ای که آیت‌الله نجفی مرعشی بر آن نوشته، دارای اهمیت فراوانی است. در این مقدمه مطالب بسیاری دربارهٔ مرعشیان و طرز انشعابشان در مناطق مختلف آمده و دارای منابع مختلفی است. این مقدمه دارای نام «اللئالی المنتظمه و الدررالثمینه» است.[۱۸]
  9. تاریخ خانی: این کتاب به خواست سلطان احمد خان به عنوان دنبالهٔ تاریخ گیلان و دیلمستان ظهیرالدین نوشته شد و از سال ۸۸۰ تا ۹۲۰ هجری است. خود کتاب در 921-922 نوشته شد و مطالبش در مورد حاکمان کیاییان است.[۱۹]
  10. فردوس: این کتاب تألیفی از علاءالملک حسینی شوشتری است که خود مرعشی بود و شرحی از پخش شدن مرعشیان مازندران در نقاط مختلف به خصوص شوشتر دارد و از مشاهیر مرعشیان شوشتر نام برده.[۲۰]

تحقیقات جدید

این بخش از این نوشتار خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

پانویس‌ها

  1. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  2. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  3. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  4. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  5. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  6. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  7. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  8. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  9. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  10. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  11. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  12. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  13. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  14. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  15. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  16. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  17. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  18. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  19. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.
  20. ↑ آژند، قیام مرعشیان، ۷–۲۳.

منبع

  • آژند، یعقوب (۱۳۶۵). قیام مرعشیان. تهران: کتاب‌های شکوفه (وابسته به امیرکبیر). ص. ۷–۲۳.

Read other articles:

Le Roman du Comte d'Artois

This article does not cite any sources. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Le Roman du Comte d'Artois – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2017) (Learn how and when to remove this template message) This article is an orphan, as no other articles link to it. Please introduce links to this page from related articles; try the Find link t...

 

كريستوف ليمان (متزلج قفز)

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (يوليو 2019) كريستوف ليمان معلومات شخصية الميلاد 28 ديسمبر 1968 (55 سنة)  مواطنة سويسرا  الحياة العملية المهنة متزلج قفز  الرياضة قفز تزحلفي  تعديل مصدري - تعديل   ك

 

Istana Topkapı

Istana TopkapıIstana Topkapı dilihat dari BosforusInformasi umumJenisIstana (1453-1853), akomodasi untuk pejabat (1853-1924), museum (1924-sekarang)Gaya arsitekturUtsmaniyah, BaroqueMulai dibangunPertengahan abad ke-15KlienSultan UtsmaniyahPemilikTurkiData teknisSistem strukturberbagai bangunan kecil mengelilingi lapangan istana, paviliun, dan kebunUkuran592.600 hingga 700.000 m2 (6.379.000 hingga 7.535.000 sq ft)Desain dan konstruksiArsitekMehmed II, Alaüddin, Davud Ağa, M...

Capsicum pubescens

Capsicum pubescens Rocoto mit reifen Früchten Systematik Asteriden Euasteriden I Ordnung: Nachtschattenartige (Solanales) Familie: Nachtschattengewächse (Solanaceae) Gattung: Paprika (Capsicum) Art: Capsicum pubescens Wissenschaftlicher Name Capsicum pubescens Ruiz & Pav. Capsicum pubescens ist eine Pflanzenart der Gattung Capsicum (Paprika), die vor allem in Mittel- und Südamerika bekannt ist. Der Namensbestandteil pubescens bedeutet behaart und weist auf die behaarten Blätter dieser...

 

Schiffsanleger

Schiffsanleger Konstanz-Dingelsdorf Hölzerner Steg als Bootsanleger an der Müritz Ein Schiffsanleger – Anleger/Anlegestelle, Landungssteg – ist ein technisches Bauwerk an Flüssen und Seen, an dem kleinere Motorschiffe (z. B. Fähren) anlegen und (vorübergehend) festmachen können. Zweck Schiffsanleger werden an Stellen erbaut, an denen das Wasser direkt am Ufer bzw. in Ufernähe nicht tief genug ist, um dort eine Kaimauer zu errichten. Anleger werden vom Ufer aus so weit in das Gew

 

William A. Stone

William A. Stone William Alexis Stone (* 18. April 1846 in Wellsboro, Pennsylvania; † 1. März 1920 in Pittsburgh, Pennsylvania) war ein US-amerikanischer Politiker (Republikanische Partei) und von 1899 bis 1903 der 23. Gouverneur des Bundesstaates Pennsylvania. Frühe Jahre William Stone besuchte die öffentlichen Schulen seiner Heimat und die State Normal School in Mansfield. Seit 1864 nahm er am Bürgerkrieg teil. Auch nach dem Krieg blieb er militärisch engagiert und wurde Ob...

Federal Correctional Institution, La Tuna

Prison in Anthony, Texas, US Federal Correctional Institution, La TunaLocationAnthony, El Paso County, TexasCoordinates31°58′56″N 106°35′26″W / 31.98222°N 106.59056°W / 31.98222; -106.59056StatusOperationalSecurity classLow-security (with minimum-security prison camp)Population965 (157 in prison camp)[1]Managed byFederal Bureau of Prisons The Federal Correctional Institution, La Tuna (FCI La Tuna) is a low-security United States federal prison for m...

 

Live Free or Die

State motto of New Hampshire, US This article is about the state motto. For other uses, see Live Free or Die (disambiguation). Live Free or Die on the New Hampshire state quarter Live Free or Die in the state emblem Live Free or Die is the official motto of the U.S. state of New Hampshire, adopted by the state in 1945.[1] It is possibly the best-known of all state mottos, partly because it conveys an assertive independence historically found in American political philosophy and partly...

 

Комуністичний університет імені Артема

Комуністичний університет імені Артема 50°00′21″ пн. ш. 36°14′35″ сх. д. / 50.00601230002777697° пн. ш. 36.24329460002777381° сх. д. / 50.00601230002777697; 36.24329460002777381Координати: 50°00′21″ пн. ш. 36°14′35″ сх. д. / 50.00601230002777697° пн. ш. 36.24329460002777381° сх. д.&#...

نادي الوحدة (عدن)

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (أغسطس 2020)   لمعانٍ أخرى، طالع نادي الوحدة (توضيح). وحدة عدن الاسم الكامل نادي وحدة عدن الرياضي الثقافي تأسس عام 1...

 

Anna Akana

American actress and filmmaker (born 1989) This article's lead section may be too short to adequately summarize the key points. Please consider expanding the lead to provide an accessible overview of all important aspects of the article. (January 2022) Anna AkanaAkana at VidCon Amsterdam in 2018BornAnna Kay Napualani Akana (1989-08-18) August 18, 1989 (age 34)Monterey County, California, U.S.Occupations Actress filmmaker musician YouTuber comedian Years active2010–presentYouTube i...

 

Museum Mouth

North Carolina-based indie rock group Museum MouthBackground informationOriginSouthport, North CarolinaGenresIndie rock, noise popYears active2009–presentLabelsTiny Engines, Equal Vision, RoryMembersKarl Kuehn, Kory Urban, Morgan RobertsPast membersSavannah Levin, Graham HighWebsitehttp://www.museummouth.com/ Museum Mouth is a band that originated in Southport, North Carolina in 2009. It consists of three members: Karl Kuehn who also played in the band Family Bike[1] (drums, vocals)...

Art Neville

American musician, singer, and songwriter (1937–2019) Art NevilleNeville in 2012Background informationBirth nameArthur Lanon Neville Jr.Born(1937-12-17)December 17, 1937New Orleans, Louisiana, U.S.DiedJuly 22, 2019(2019-07-22) (aged 81)New Orleans, LouisianaGenresFunk, R&B, soulOccupation(s)Singer, songwriter, bandleaderInstrument(s)Vocals, keyboardsYears activeEarly 1950s–2018Musical artist Arthur Lanon Neville Jr. (December 17, 1937 – July 22, 2019) was an American singer, so...

 

Haken (band)

English progressive metal band HakenHaken performing in 2017. Left to right: Charles Griffiths, Diego Tejeida, Ross Jennings, Ray Hearne, Conner Green, and Richard Henshall.Background informationOriginLondon, EnglandGenresProgressive metalprogressive rockYears active2007 (2007)–presentLabels Sensory Inside Out MembersRoss JenningsRichard HenshallRaymond HearneCharles GriffithsConner GreenPeter JonesPast membersThomas MacLeanMatthew MarshallDiego TejeidaWebsitehakenmusic.com Haken (/ˈh...

 

Denys Cowan

Producer, comics artist Denys CowanCowan at the New York Comic ConBornDenys Cowan (1961-01-30) January 30, 1961 (age 62)NationalityAmericanArea(s)Penciller, Inker,Notable worksBlack PantherDominique Laveau, Voodoo ChildMilestone MediaPower Man and Iron FistThe Question Denys B. Cowan (/ˈkaʊən/;[1] born January 30, 1961)[2] is an American comics artist, television producer, media executive and one of the co-founders of Milestone Media. Early life Denys Cowan was first i...

Marala Headworks

Barrage in Punjab, Pakistan Marala Headworksمرالہ ہیڈ ورکسA view of Marala Headworks32°40′24″N 74°27′50″E / 32.67333°N 74.46389°E / 32.67333; 74.46389WaterwayChenab RiverCountryPakistanCountyMarala, Sialkot DistrictMaintained byPunjab Irrigation DepartmentOperationHydraulicFirst built1912Latest built1968Length500,000 feet (150 km)Fall15 feet (4.6 m)Above sea level820 feet (250 m)Discharge capacity Up to 1.1 million ...

 

The Mighty Kong

1998 filmThe Mighty KongDVD coverDirected byArt ScottWritten byWilliam J. KeenanBased onKing Kong by Merian C. Cooper and Edgar WallaceProduced byDenis deVallanceLyn HendersonStarringDudley MooreJodi BensonRandy HamiltonWilliam SageJason Gray-StanfordRichard NewmanDon BrownIan James CorlettMichael DobsonPaul DobsonEdited byTony HaymanMusic byDavid SiebelsRobert B. ShermanRichard M. ShermanProductioncompaniesLana ProductionsHahn Shin Corporation (Animation Production)Distributed byLegacy Relea...

 

Бикасательные плоской кривой четвёртой степени

Кривая Тротта и семь её бикасательных. Остальные получаются симметрией и поворотом на 90° относительно начала координат.Кривая Тротта со всеми 28 бикасательными. Плоская кривая четвёртой степени общего вида имеет 28 бикасательных, то есть прямых, касающихся кривой в двух ...

Charlotte Flair

American professional wrestler (born 1986) Charlotte FlairFlair in 2019BornAshley Elizabeth Fliehr[1] (1986-04-05) April 5, 1986 (age 37)[2]Charlotte, North Carolina, U.S.[2]Alma materNorth Carolina State University (BS)[2]OccupationProfessional wrestlerYears active2000–presentSpouses Riki Johnson ​ ​(m. 2010; div. 2013)​ Thom Latimer ​ ​(m. 2013; div. 2015...

 

The Craft: Legacy

2020 American horror film by Zoe Lister-Jones The Craft: LegacyVOD release posterDirected byZoe Lister-JonesWritten byZoe Lister-JonesBased onCharactersby Peter FilardiProduced by Douglas Wick Lucy Fisher Jason Blum Starring Cailee Spaeny Gideon Adlon Lovie Simone Zoey Luna Nicholas Galitzine Michelle Monaghan David Duchovny CinematographyHillary SperaEdited byLibby CueninMusic byHeather ChristianProductioncompanies Columbia Pictures Blumhouse Productions Red Wagon Entertainment Distributed b...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!