فسفرو اسید

فسفرو اسید
نام‌گذاری آیوپاک phosphonic acid
دیگر نام‌ها Dihydroxyphosphine oxide Dihydroxy(oxo)-λ^5-phosphane Dihydroxy-λ^5-phosphanone Orthophosphorous acid Oxo-λ^5-phosphanediol Oxo-λ^5-phosphonous acid
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	13598-36-2^Y
کم‌اسپایدر	10449259^Y, 10459438 (^17O^3) ^Y
KEGG	C06701^Y
ChEBI	CHEBI:44976^Y
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس	SZ6400000
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
SMILES OP(=O)O
InChI InChI=1S/H3O3P/c1-4(2)3/h4H,(H2,1,2,3)^Y Key: ABLZXFCXXLZCGV-UHFFFAOYSA-N^Y InChI=1/H3O3P/c1-4(2)3/h4H,(H2,1,2,3) Key: ABLZXFCXXLZCGV-UHFFFAOYAF
خصوصیات
فرمول مولکولی	H3PO3
جرم مولی	82.00 g/mol
شکل ظاهری	white solid deliquescent
چگالی	1.651 g/cm^3 (21 °C)
دمای ذوب	۷۳٫۶ درجه سلسیوس (۱۶۴٫۵ درجه فارنهایت؛ ۳۴۶٫۸ کلوین)
دمای جوش	200 °C (decomp)
انحلال‌پذیری در آب	310 g/100 mL
انحلال‌پذیری	soluble in الکل
ساختار
شکل مولکولی	tetrahedral
خطرات
کدهای ایمنی	22-35
شماره‌های نگهداری	26-36/37/39-45
خطرات اصلی	skin irritant
لوزی آتش	0 2 1
ترکیبات مرتبط
ترکیبات مرتبط	فسفریک اسید (i.e. PO(OH)3) هیپو فسفرو اسید (i.e. H2PO(OH))
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
Y (بررسی) (چیست: Y/N؟)
Infobox references

فسفرو اسید (به انگلیسی: Phosphorous acid) با فرمول شیمیایی H₃PO₃ یک ترکیب شیمیایی است که جرم مولی آن 82.00 g/mol می‌باشد. شکل ظاهری این ترکیب، جامد سفید آب شونده است.

ساختار

فسفرو اسید یک ترکیب مولکولی است، یعنی بین اتمهای سازندهٔ آن پیوند کووالانسی برقرار است. در این ساختار، فسفر اتم مرکزی است و دو گروه OH و یک اتم O و یک اتم H به آن متصل هستند. اتم فسفر از اوربیتال‌های هیبریدی sp³ استفاده کرده و به مولکول، ساختاری چهاروجهی می‌دهد^[۱]. با توجه به اختلاف الکترونگاتیوی بین اکسیژن و فسفر و همین‌طور اکسیژن و هیدروژن، اکثر پیوندهای این مولکول قطبی هستند که منجر می‌شود فسفرو اسید نیز یک مولکول قطبی محسوب بشود.

خواص فیزیکی

این مولکول قطبی است و در حلالهایی همانند آب به خوبی حل می‌شود. جاذبه بین مولکول‌های فسفرو اسید از نوع نیروهای دوقطبی-دوقطبی است و هم‌چنین پیوند هیدروژنی نیز بین این مولکول‌ها شکل می‌گیرد (بین هیدروژن متصل به اکسیژن از یک مولکول و اکسیژن مولکول دیگر)^[۲].

طرز تهیه

روش اصلی تهیهٔ فسفرو اسید، حل کردن P₄O₆ یا همان تترافسفر هگزااکسید (دی‌فسفر تری‌اکسید) درون آب است^[۳]: P₄O₆+H₂O→4H₃PO₃

خواص شیمیایی

مهم‌ترین خاصیت شیمیایی فسفرو اسید، خصلت اسیدی آن است. در این مولکول دو اتم هیدروژن وجود دارد که به اتم اکسیژن متصل هستند و هیدروژن اسیدی محسوب می‌شوند. پس فسفرو اسید در محیط آبی به عنوان اسید دو پروتونی عمل می‌کند. لازم به ذکر است که در محیط‌های غیرآبی می‌توان از هیدروژن متصل به فسفر هم خصلت اسیدی گرفت.

⁺ H₃PO₃+H₂O→H₂PO₃^-+H₃O

H₂PO₃^-+H₂O→HPO₃^-+H₃O⁺

جستارهای وابسته

• ترکیب شیمیایی
• نام‌گذاری اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی

منابع

1. Chemistry; Charles E. Mortimer; 6th Edition; Chap.s 8&9
2. Chemistry; Charles E. Mortimer; 6th Edition; Chap. 12
3. Chemistry; Charles E. Mortimer; 6th Edition; Chap. 23

• «IUPAC GOLD BOOK». دریافت‌شده در ۱۸ مارس ۲۰۱۲.