عمامه‌پرانی یکی از روش‌های اعتراض است که در خیزش ۱۴۰۱ ایران با هدف تحقیر نظام جمهوری اسلامی و روحانیون شیعه (آخوندها) و اعلام انزجار از آنها انجام می‌شد.[۱] این عمل، به شیوهٔ انداختن عمامه از سر روحانیون و گرفتن فیلم و پخش آن در فضای مجازی، صورت می‌پذیرد.[۲]
سید روح‌الله خمینی، نخستین رهبر جمهوری اسلامی ایران، اولین کسی بود که علیه روحانیونی که وی آنها را «آخوندهای درباری» و «آخوندهای فاسد» می‌نامید، سخنرانی کرد و خواستار برداشتن عمامهٔ آنها شد. در پی اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران، جوانان پویشی ایجاد کردند که هدف آن برانداختن عمامه از سر روحانیون در خیابان و فیلم‌برداری از این عمل است.[۳]
پیشینه
عمامهٔ سفیدرنگ حوزویان شیعه غیر سیدعمامه مشکی‌رنگ حوزویان شیعی سید
لباس روحانیت و عمامه
عبا و عمامه لباسی است که توسط روحانیون مسلمان و نیز طلبه‌ها به تن می‌شود و به عقیدهٔ برخی لباس محمد، پیامبراسلام، است و برای روحانیون حرمت دارد.[۳] بر اساس گزارش عصر ایران، و بر طبق قانون مصوب ۱۳۷۹ توسط شورای عالی حوزه‌های علمیه؛ طلابی که می‌خواهند لباس روحانیت به تن کنند، باید از واحد معاونت تهذیب حوزه‌های علمیه، تاییده و جوازی موسوم به «جواز تلبس» داشته باشند.[۴]
پیشینه عمامه‌پرانی
روح‌الله خمینی، بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی، اولین کسی بود که در یک سخنرانی علیه روحانیونی که وی آنها را «آخوندهای درباری» و «آخوندهای فاسد» نامید، خواستار برداشتن عمامه آنها شد.[۳] او در دوران تبعید، در شهر نجف عراق، گفته بود: «جوان‌های ما عمامه آخوندهایی که به‌نام فقهای اسلام در جامعه مسلمین ایجاد مفسده می‌کنند را بردارند، لازم نیست آنها را خیلی کتک بزنند! لیکن عمامه‌هایشان را بردارند»[۵][۶][۳][۷]
در سال‌های پس از انقلاب ۱۳۵۷، چند عمامه‌پرانی توسط طرفداران حکومت انجام شد. نخستین مورد در سال ۱۳۶۴ در شیراز و پس از کشته‌شدن عبدالحسین دستغیب که محی‌الدین حائری از سوی خمینی امام جمعه شیراز شد. درحالی که احمد جنتی برای رفع اختلاف میان طلاب هوادار دستغیب و حائری به روی منبر رفت، طلاب طرفدار دستغیب، عمامه او را به زمین پرت کردند. در بهمن‌ماه ۱۳۷۷ هادی خامنه‌ای، مشاور رئیس‌جمهور وقت و مدیرمسئول روزنامه جهان اسلام در شهر قم مورد حمله قرار گرفته و عمامه او در جریان این حمله از سرش افتاد.[۳]
در حادثه‌ای در دی ماه ۱۴۰۰ نیز دو روحانی در شهر قم به یک زن نسبت به رعایت حجاب تذکر دادند که به درگیر شدن وی با آن دو منجر شد و او در اعتراض به دلیل توهین به حجابش و مزاحمت آنان، عمامه یکی از آنها را از سرش برداشت و لگدمال کرد که توسط عوامل حکومتی شناسایی و به اتهام هتک حرمت و توهین به روحانیت و حمله فیزیکی بازداشت شد.[۸]
عمامه‌پرانی یکی از روش‌ها و اقدامات معترضان ایرانی است. این طریقه اعتراض در جریان خیزش ۱۴۰۱ ایران[۹][۱۰][۱۱] و برای نشان دادن و اعلام انزجار از نظام جمهوری اسلامی ایران، سران و مسئولان حکومت و در جهت مخالفت با روحانی‌گرایی در ایران و محکومیت سرکوب اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران در شهرهای مختلف ایران انجام می‌شود. اکثر عمامه‌پرانی‌ها توسط جوانان معترض[۱۲] صورت می‌گیرد و با تهیه ویدئو آن را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند.[۱۳][۱۴]
در این اعتراضات عمامه‌پرانی به یک کارزار سیاسی در بین جوانان معترض ایران تبدیل شده‌است[۱۵] و در حال فراگیر شدن است.[۱۶][۱۷][۳] در اعتراضات ۱۴۰۱ شعار «توپ، تانک، فشفشه، آخوند باید گم بشه» یکی از اصلی‌ترین شعارهایی است که داده می‌شود و معترضان با دیدن یک فرد معمم اقدام به «عمامه‌پرانی» یا گفتن ناسزا می‌کنند.[۳]
واکنش‌ها
به عقیده مولوی عبدالحمید، امام جمعهاهل سنتزاهدان، عمامه‌پرانی در ایران نتیجه سکوت علمای دینی در برابر مشکلات مردم است.[۱۸] به گزارش مشرق‌نیوز در واکنش به عمامه‌پرانی، پویشی با عنوان «عمامه‌بوسی» راه‌اندازی شد[۱۹] و مردم مذهبی به نشانه احترام و اعلام وفاداری به روحانیان خود، عمامه آنان را می‌بوسیدند. کلیپ‌هایی از بوسیدن عمامه آخوندها در ایران و عراق[۲۰] در فضای مجازی منتشر شد. کاربران وبگاه بالاترین نیز با انتقاد از بوسیدن عمامه آخوندها توسط برخی افراد در مشهد، تصاویر منتشر شده را با نام چندش‌ترین صحنه تاریخ توصیف کرده و عمامه روی سر آخوندها را نجس نامیدند.[۲۱]
مقتدی صدر، روحانی عراقی و از رهبران شیعیان عراق، از این اقدام انتقاد و از گسترش آن به سایر کشورهای اسلامی ابراز نگرانی کرد.[۲۲]قربانعلی دری نجف‌آبادی وزیر سابق اطلاعات و امام جمعه اراک در خطبه‌های نماز جمعه این شهر گفت: «یک زمانی رضاخان چهارتا عمامه برداشت و خیری ندید، کسانی که اکنون به روحانیت توهین می‌کنند هم خیری نمی‌بینند. مردم رفتار جاهلانه با روحانیت انجام ندهند زیرا این کارها علیه روحانیت، توهین به مقدسات است.»[۲۳] فرمانده انتظامی شهرستان بابل در واکنش به این اتفاق نسبت به لباس یک روحانی در این شهرستان اعلام کرد «اهانت به روحانیون، اهانت به اهل بیت بوده و پلیس با کسانی که بخواهند امنیت روحانیون را به خطر بیاندازند برخورد قاطع خواهد کرد.»[۲۴]علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه وقت در سخنرانی با اشاره به سابقه روحانیون در فعالیت‌های سیاسی، عمامه روحانیون را کفن آنان دانست و مدعی شد که آنان تا آخرین نفس پای آرمان‌های اسلام و انقلاب خواهند ماند.[۲۵]
