عبدالرحیم گواهی (متولد ۱۳۲۳ در تهران) استاد ادیان، عرفان و فلسفه میباشد که در سیاست نیز ید طولایی دارد و از جمله باسابقهترین شاگردان علامه محمدتقی جعفری است.[۱][۲] او دبیر کلسازمان همکاری منطقهای "اکو" در سالهای ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۱[۳] و همچنین سفیر ایران در کشورهای ژاپن، سوئد، نروژ و فنلاند بودهاست.[۴][۵][۶] وی رئیس دفتر مخصوص نخست وزیر و معاون وزیر مشاور در دولت بازرگان بودهاست.[۷] گواهی سمتهای معاونت وزیر نفت در زمان علی اکبر معین فر، ریاست اتاق بازرگانی ایران و دبیری انجمن اسلامی مهندسین ایران را نیز در کارنامه خود دارد.[۸] او هماکنون ریاست مرکز پژوهش ادیان جهان[۸] و مدیریت گروه آینده نگری فرهنگستان علوم[۹] را بر عهده دارد.
کارشناس بررسی اقتصادی طرحها در شرکت ملی صنایع پتروشیمی (۱۳۴۸- ۱۳۴۵)
مهندس سیستم و مدیر مهندسی سیستم و فروش در شرکت IBM ایران (۱۳۵۶ - ۱۳۴۸)
مدیر عامل در شرکت خدمات مهندسی مشاور بوتان (۱۳۵۷- ۱۳۵۶)
پس از انقلاب:
نخست وزیری ـ معاون وزیر مشاور و رئیس دفتر مخصوص نخست وزیر (۱۳۵۸)
وزارت نفت ـ معاون وزیر (۱۳۵۹)
وزارت امور خارجه ـ سفیر جمهوری اسلامی در کشورهای اسکاندیناوی (۱۳۵۹)
وزارت امور خارجه ـ سفیر جمهوری اسلامی ایران در ژاپن (۱۳۶۶-۱۳۶۱)
وزارت امور خارجه ـ مشاور وزیر (۱۳۶۵)
وزارت صنایع سنگین ـ معاون امور اقتصادی و بازرگانی و بینالمللی (۱۳۶۵)
وزارت امور خارجه ـ سفیر جمهوری اسلامی ایران در نروژ (۱۳۷۳)
وزارت امور خارجه ـ مشاور وزیر و استاد دانشکده روابط بینالملل (۱۳۷۴)
فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران ـ قائم مقام دبیر کل (۱۳۷۴)
وزارت امور خارجه ـ مشاور وزیر و مسئول بخش اقتصادی سازمان کنفرانس اسلامی (۱۳۷۶)
اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران ـ دبیر کل (۱۳۷۷)
وزارت امور خارجه ـ مشاور وزیر و رئیس مرکز مطالعات اقتصاد بینالملل (۱۳۷۸)
سازمان همکاری اقتصادی (اکو) ـ دبیر کل (۱۳۷۹)
وزارت امور خارجه ـ مشاور وزیر و کارشناس خبره امور فرهنگی (۱۳۸۱)
وزارت امور خارجه ـ مدیر گروه مطالعات فرهنگ و علوم اسلامی (۱۳۸۵)
وزارت امور خارجه ـ عضو شورای روابط فرهنگی (۱۳۸۶)
سوابق علمی
استاد تاریخ ادیان در مدرسه عالی شهید مطهری، دانشکده الهیات دانشگاه تهران، دانشکده روابط بینالملل وزارت امور خارجه، دانشگاه الزهرا، مرکز آموزش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و غیره (از سال ۱۳۶۵)
مؤلف ۱۰ جلد کتاب در موضوعات انقلاب اسلامی ایران، واژهنامه ادیان و عرفان، تاریخ ادیان در قرآن، و برداشتهایی اجتماعی ـ عرفانی از قرآن کریم
مترجم ۲۲ جلد کتاب در زمینههای فلسفی، عرفانی، شرقشناسی، غربشناسی، تاریخ ادیان، ادیان زنده جهان، اسلامشناسی، سیر تحول اندیشههای فلسفی و غیره
حضور در تعدادی از دروس فقهی، فلسفی، عرفانی مرحوم استاد علامه آیتالله جعفری (از سال ۱۳۴۱)
رئیس انجمن اسلامی دانشجویان دانشکده نفت آبادان (سالهای ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۵) و دبیر انجمن اسلامی مهندسین ایران (سالهای ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۷)
انجام تعداد زیادی سخنرانی و مصاحبه رادیو ـ تلویزیونی در زمینه مباحث سیاسی، اجتماعی، فلسفی، دین پژوهی و عرفانی
شرکت در تعداد زیادی اجلاسهای بینالمللی در زمینههای دینپژوهی، مذاکرات اسلام و غرب، مذاکرات ادیان ابراهیمی و غیره.
در حال حاضر محقق، مترجم، نویسنده، استاد دانشگاه، و عضو شورای عالی روابط فرهنگی وزارت امور خارجه.
روشنفکری دینی
دکتر گواهی در بخشی از کتاب سلطان عشق (نگاهی نو به واقعه عاشورا) میآورد:
یکی از مشکلات ما این است که بسیاری از جوانها دین گریز شدهاند، در حالی که واقعاً هیچ دشمنی با خدا و اسلام و امام حسین ندارند. اینها بیدین نیستند بلکه تنها به زبان دینی ما معترضند. واژگان دینی اینها باید واژگان فلسفه علم روز باشد و الگوی دینی ای که وجه عقلانی شان را اشباع کند. مشکل اینجاست که مبلغان دین، روی همان بیانهای کهنه چند صد سال پیش توقف کردهاند! این کاری است که در نهایت جوان را به سوی مسلمان نما شدن میکشاند![۱۰]
وی در بخش دیگری از این کتاب مینویسد:
امر به معروف چیست؟ با زنجیر دوچرخه دختر مردم را به دلیل بی حجابی کتک زدن است؟ امر به معروف این است که صبح تا شب مواظب باشیم موی کسی از روسری بیرون نیاید؟ امر به معروف به زور مردم را به دین اسلام درآوردن است یا ایجاد یک ارتباط درست و سالم با مردم و برقراری یک زبان مشترک با همسر و فرزندان، تا اسلام را به آنها بشناسانید؟ متأسفانه آنچه امروز به عنوان امر به معروف و نهی از منکر انجام میشود تا حدود زیادی به شکل پوستین وارونهای از اسلام است! یکی از اساسیترین شرایط امر به معروف و نهی از منکر نرم خویی و لینت کلام و خوش خلقی و خوش بیانی و در نهایت جذب دل هاست، کاری که پیامبر انجام میداد. بهترین آمرین به معروف و ناهیان از منکر وجود مقدس رسول الله و ائمه طاهرین بودند. آیا هیچ شنیدهاید که مثلاً حضرت امام سجاد به خانمی توهین کند که چرا مثلاً قدری از موی تو پیداست؟! آن اسلام ائمه است که سراسر رافت و رحمت بود و این اسلامی است که اکنون در کشورهای اسلامی رایج است![۱۰]
او همچنین در قسمتهای دیگری از این کتاب "عزاداری سنتی" را با "سنت عزاداری" متفاوت میخواند و میگوید که باید قیام امام حسین را شناخت و بر اساس آن برای نیاز امروز جوان مسلمان، علیالخصوص ایرانی، دستورالعمل ارائه داد. آیا هرگز شنیدهاید یا دیدهاید که بزرگان دین سینه زنی کرده باشند؟ یعنی با ریتم و اشعار بی معنایی که فقط موسیقی شان مد نظر است نه به آن معنا که گاهی انسان از شدت غم و درد بیاختیار بر پا و سینه خود میزند هرچند آن همزمانی ارزشمند است که با شناخت امام حسین همراه باشند. مرحوم علامه جعفری همیشه در عزاداریها سخنرانی میکردند. مرحوم آقای مطهری به رغم اینکه انتهای سخنرانی هایشان روضه میخواندند، هرگز مراسم سینه زنی نداشتند. وی تأکید میکند که نحوه عزاداریهای امروزی هیچگونه ریشه روایی ندارد. او بیشترین استنادات خود را دراینباره به سخنان شهید مطهری دارد.[۱۰][۱۱]
نشان گنجینهٔ مقدس بالاترین نشانی است که در ژاپن به یک فرد خارجی داده میشود و گواهی این نشان را به همراه چهار فرد دیگر از آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، بلژیک و اندونزی دریافت کردهاست.[۱۳]
دکتر عبدالرحیم گواهی به مدت پنج سال سفیر جمهوری اسلامی ایران در ژاپن بودهاست و دست کم حدود ۵۰ مقاله دربارهٔ پیشرفت کشور ژاپن ارائه کرده و نیز کتاب دین شنیتوئی را با عنوان «شنیتوئیزم» که دین رسمی کشور ژاپن است، تألیف کردهاست. علاوه بر اینها، سخنرانیهای زیادی را در ژاپن دربارهٔ سوابق فرهنگی دو ملت ایران و ژاپن که به دوران جادهٔ ابریشم مربوط میشود، مشترکات ادبی دو ملت با مقایسهٔ داستانهای گلستان سعدی و کتابهای ژاپنی و بزرگی و اهمیت تمدن دو ملت ارائه کردهاست. او همچنین بنیانگذار انجمن دوستی ایران و ژاپن است که حدود ۱۵ سال آن را اداره کردهاست.[۱۳]
50. (1398) دربارگاه پاکان، درسگفتارهایی با موضوع حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س)، (انتشارات رامند)
51. (1399) ادیان جدید ژاپن (انتشارات جهان کتاب)
52. (1399) ادیان زنده جهان از منظر اسلام، (انتشارات پارس کتاب)
53. (1399) علم و دین(وین) (انتشارات آوای نور)
54. (1399) خلاصه دین و چالشهای جهان معاصر، یک جلدی، (انتشارات جامی)
مقالات
دکتر عبد الرحیم گواهي تا آخر سال 1399 بيش از 275 مقاله با موضوعات عرفاني، اخلاقي، قرآني، فرهنگ و ادب، سياست، اعتقادي و فلسفي نوشته اند که علاقه مندان مي توانند بسياري از اين مقالات را در کتاب يکصد ده مقاله جلد1 و 2 مطالعه نمایند.