سید عبدالعلی قوام (۱۰ تیر ۱۳۲۴ – ۹ خرداد ۱۴۰۲[۱]) پژوهشگر، مترجم و استاد علوم سیاسی اهل ایران بود. او استاد تمام دانشکده علوم اقتصاد و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی و رئیس اسبق گروه علوم سیاسی این دانشگاه بود. آثار عبدالعلی قوام به عنوان منابع اصول روابط بین‌الملل و سیاست‌های تطبیقی به زبان فارسی شناخته می‌شد و از او به عنوان یکی از چهره‌های اثرگذار در ارتقاء علوم سیاسی در ایران یاد شده بود.[۲] کتاب «اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل» نوشته عبدالعلی قوام در سال ۱۳۷۰ در مراسم کتاب سال به عنوان اثر برگزیده معرفی شد.
زندگی
سید عبدالعلی قوام در سال ۱۳۲۴ در شهر قزوین زاده شد. او در سال ۱۳۴۳ وارد مقطع کارشناسی علوم سیاسی دانشگاه ملی ایران شد و در سال ۱۳۴۷ از این دانشگاه مدرک گرفت. سپس به دانشگاه دانشگاه ایلی‌نوی آمریکا رفت و در سال ۱۳۵۲ با مدرک کارشناسی ارشد «اداره امور دولتی» از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. او پس از آن به انگلستان رفت و پس از گرفتن دومین مدرک کارشناسی ارشد خود در دانشگاه دانشگاه آبردین در رشته «تئوری اجتماعی و سیاست عمومی» در سال ۱۳۵۴ در همان دانشگاه ادامه تحصیل داد و در سال ۱۳۵۷ با مدرک دکتری علوم سیاسی فارغ‌التحصیل شد.[۳][۴]
قوام پس از فارغ‌التحصیلی به ایران بازگشت به عضویت هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی درآمد و همزمان ریاست مرکز آموزش و پژوهش سازمان‌های محلی و شهرداری‌های کشور را نیز بر عهده گرفت و تا سال ۱۳۵۹ در این سمت باقی ماند. قوام از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۸۲ مدیریت گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی را برعهده داشت.[۵]
کتاب او با نام اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل در سال ۱۳۷۰ منتشر و در مراسم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کتاب برگزیده معرفی شد.[۶] او همچنین از سوی رسانه‌های ایران به عنوان متخصص مسائل بین‌الملل شناخته می‌شود و در موضوعات مرتبط با سیاست خارجی گفتگو می‌کند.[۷][۸][۹]
آیین نکوداشت سید عبدالعلی قوام در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۹۷ توسط خانه اندیشمندان علوم انسانی، انجمن علوم سیاسی ایران و انجمن مطالعات صلح ایران در تالار فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.[۱۰][۱۱]
عبدالعلی قوام در ۷۸ سالگی به علت کهولت سن درگذشت.[۱۲]
آثار
سید عبدالعلی قوام یکی از پرکارترین پژوهشگران علوم سیاسی در سال‌های فعالیت خود بوده‌است. برخی از آثار او به عنوان منابع مقدماتی اصول روابط بین‌الملل و سیاست تطبیقی شناخته می‌شوند. تا کنون از این استاد دانشگاه ۱۵ عنوان تالیف و سه عنوان ترجمه منتشر شده‌است. او همچنین ۵۷ مقاله به زبان فارسی منتشر کرده‌است.
- کتاب‌ها
- اهمیت و مسائل حوزه اقیانوس آرام، با همکاری مریم دفتری ۱۳۷۰.
- اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، ۱۳۷۰.
- توسعه سیاسی و تحول اداری، ۱۳۷۱.
- نقد نظریه‌های نوسازی و توسعه سیاسی، ۱۳۷۴.
- سیاست‌های مقایسه‌ای، ۱۳۷۶.
- چالش‌های توسعه سیاسی، ۱۳۸۱.
- جهانی شدن و جهان سوم، ۱۳۸۲.
- روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها، ۱۳۸۴.
- از منازعه تا همبستگی: بررسی روابط بین‌المللی خاورمیانه از منظر مکتب انگلیسی، با همکاری احمد فاطمی‌نژاد ۱۳۸۷.
- دولت‌سازی، ملت‌سازی و نظریه روابط بین‌الملل، با همکاری افشین زرگر، ۱۳۸۸.
- اتحادیه اروپا: هویت، امنیت و سیاست، با همکاری داود کیانی، ۱۳۸۹.
- سیاست‌شناسی: مبانی علم سیاست، ۱۳۸۹.
- روند دولت‌سازی و ملت‌سازی در قفقاز جنوبی، با همکاری افشین زرگر ۱۳۸۹.
- نظریه روابط بین‌الملل: پیشینه و چشم‌انداز، با همکاری احمد فاطمی‌نژاد و سعید شکوهی ۱۳۹۰.
- دیالوگ میان روابط بین‌الملل و حقوق بین‌الملل در آغاز هزاره سوم: یک مطالعه بین رشته‌ای، ۱۳۹۷.
- ترجمه‌ها
- مبانی دیپلماسی: چگونگی مطالعه روابط میان دولت‌ها، نوشته جان ویک لین، ۱۳۶۷.
- تحولات سیاسی و اجتماعی اروپای شرقی تا ۱۹۴۵، نوشته آنتونی پولانسکی، ۱۳۶۹.
- دین و نظریه روابط بین‌الملل، نوشته جک اسنایدر با همکاری رحمت حاجی مینه، ۱۳۹۳.
منابع
