سلسله‌مراتب چیرگی

سلسله‌مراتب چیرگی[۱] (به انگلیسی: Dominance hierarchy)، (در میان انسان‌ها: سلسله‌مراتب اجتماعی) عبارت است از نوعی سازمان‌دهی اعضای یک گروه که وقتی اتفاق می‌افتد که رقابت برای دست‌یابی به منابع، به جنگ بینجامد. شیِل‌دروپ-اِبه (Chjelderup-Ebbe)، که نمونهٔ غالباً مورد استنادی از سلسله‌مراتب را در بین جوجه‌مرغ‌ها مورد مطالعه قرار داده، دریافته‌است که چنین ساختارهای اجتماعی‌ای، به‌واسطهٔ کاهش‌دادن ستیز میان گروه‌های پرندگان، موجب باثبات‌تر شدن گروه‌های جمعیتیِ آن‌ها شده‌است.

سلسله‌مراتب‌های سلطه می‌تواند یک‌نفره یا چندمرحله‌ای باشد. در یک سلسله‌مراتب یک‌نفره، تنها یک نفر حکمران (سلطه‌گر) وجود دارد و بقیه به شکلی برابر، مطیع (تحت سلطه) او هستند. در یک سلسله‌مراتب چندمرحله‌ای، به‌طور مثال، سلسله‌مراتب موجود در میان جوجه مرغ‌ها که در بالا به آن اشاره شد، هر فردی بر تمام افرادی که در جایگاه پایین‌تر از خودش قرار دارند، تسلط دارد اما بر آن‌هایی که در جایگاه بالاتر هستند خیر.

سلسله‌مراتب سلطه در بین اکثر گونه‌های جانوران اجتماعی که به شکل گروهی زندگی می‌کنند وجود دارد، ازجمله نخستی‌ها. سلسله‌مراتب سلطه در میان ماهی‌ها، پرندگان، و پستانداران به‌طور گستردهً مورد مطالعه قرار گرفته‌است. سلسله‌مراتب سلطه می‌تواند به شکل ساختارهای مرحله‌ای ساده نیز باشد؛ عامل پیدایش این نوع ساختارها غالباً تفاوت‌های جسمانی‌ای است که در میان اعضای یک گروه وجود دارد، که برای دستیابی به منابع به یکدیگر وابسته هستند. به‌علاوه، سلسله‌مراتب سلطه، تحت تأثیر برهم‌کنش‌های اجتماعی پیچیده‌ای قرار دارد که در میان اعضای یک گروه رخ می‌دهند.

مکانیسم‌هایی که شکل‌گیری سلسله‌مراتب را در جانوران تنظیم می‌کند

اساسی‌ترین فعل و انفعالی که منجر به ایجاد سلسله مراتب سلطه می‌شود، فعل و انفعال بین جفت هاست. برای مطالعه نحوهٔ شکل‌گیری سلسله مراتب سلطه، دانشمندان اغلب از روش جفتی (دوتایی) استفاده می‌کنند؛ که در این روش یک جفت مجبور به زندگی مجزا از سایر افراد جامعه هستند. تمام افراد گروه به همراه جفت خود و جدا از دیگر جفت‌های گروه خواهند ماند (مثل یک round-robin) تا زمانی‌که بتوان شکل‌گیری سلسله مراتب مورد نظر را در گروه مشاهده کرد. فرایندی که منتج به شکل‌گیری سلسله مراتب می‌شود شامل به وجود آمدن یک شبکه سلطه است که در آن برتری یا تساوی در ارتباط با تک تک افراد گروه تعریف می‌شود. اخیراً روشن شده‌است که اثرات متقابل یک جفت تنها (که از سایر افراد گروه ایزوله شده‌اند)، نمی‌تواند به‌طور حتم منجر به شکل‌گیری سلسله مراتب سلطه شود. به این خاطر که در طبیعت چنین جفت‌هایی به ندرت در محیط ایزوله و مجزا از دیگران شکل می‌گیرند؛ بنابراین مفهوم نسبتاً تازه‌ای در مطالعه رفتار جانوران پدید آمده‌است: مطالعهٔ جفت‌ها درون جامعه. پدیده‌هایی نظیر اثر حاضران، تأثیر وابسته به موقعیت حاضران (دراجتماع ماهی‌های بتا)، تأثیر مشاهده گروه اثر برنده - بازنده، می‌توانند نقش مهمی در شکل‌گیری سلسله مراتب سلطه در گروه‌های اجتماعی ایفا کنند. علاوه بر این گفته می‌شود که گروه‌های اجتماعی یک شبکه علامت دهی (مخابراتی) پیچیده به وجود می‌آورند. فعل و انفعالاتی که بین دو فرد در اجتماع شکل می‌گیرد تحت تأثیر علائمی ست که از طرف دیگر افراد گروه که در ارتباط مستقیم با آن‌ها هستند، صادر می‌شوند. در بسیاری از جانوران، این علائم مفروض می‌تواند شامل تغییرات کیفی و نیز تغییر حالت (مانند تغییرات در رنگ) باشد.

افرادی که در مرتبهٔ بالاتری قرار دارند، رده‌های پایین‌تر جامعه را از دستیابی به جا و مکان، غذا و فرصت‌های جفت‌گیری محروم می‌کنند؛ بنابراین افراد رده‌های بالاتر جامعه، با توجه به برتری در فرصت‌های جفت‌گیری و نیز دارا بودن منابع ذخیرهٔ غذایی بیشتر برای بقای فرزندانشان، موفقیت بیشتری در تولید مثل دارند. از این رو این برتری همچون یک عامل طبیعی برای کنترل جمعیت، تضمین منابع غذایی کافی برای افراد برتر و متعاقباً جلوگیری از شیوع قحطی و گرسنگی در بین آنها، به کار می‌رود. ایجاد قلمرو فرماندهی، تأثیر این عامل را تشدید می‌کند.[۲][۳] این رده‌بندی‌ها ثابت نیستند و به متغیرهای زیادی بستگی دارند که از آن میان می‌توان سن، جنسیت، هوش، قدرت جسمانی و پرخاشگری را نام برد. به عنوان مثال، در سلسله مراتب مرحله‌ای، افراد رده بالا (آلفا) اغلب جایشان را به افراد تحت سلطهٔ خود (بتا) می‌دهند که این جایگاه شامل همان نقش فرماندهی و نیز مزایای مربوط به آن می‌شود. در رده‌های بالای اجتماعی، کاهش توان باروری، از دلایل عمدهٔ جابجایی در رده‌بندی جامعه است.

مراتب سلطه در رده‌های بالای اجتماع حشرات در جوامع حشرات، تنها یک یا چند فرد از اعضای جامعه می‌توانند تولیدمثل کنند، در حالی‌که دیگر افراد تمایل و توانایی تولیدمثل خود را سرکوب می‌کنند. این اختلاف در تولیدمثل، در بعضی موارد منجر به به وجود آمدن سلسله مراتب سلطه می‌شود. فرد سلطه‌گر در جامعهٔ حشرات، ملکه است که از مزایای مشخصی بهره می‌برد که از آن جمله است، تولید مثل و فواید حاصل از وظایفی که فرمانبرداران (طبقه کارگر) به انجام می‌رسانند (جستجو برای فراهم آوردن آذوقه، محافظت و دفاع از لانه، نگهداری از نوزادان، تنظیم دما). طبق قانون همیلتون، برای جبران محرومیت طبقه کارگر از زاد و ولد، آن‌ها می‌توانند ژن‌های خود را برای تولید مثل موفقیت‌آمیز ملکه با او به اشتراک بگذارند. این مسئله نه تنها در جامعهٔ حشرات شناخته شده (مورچه، موریانه، برخی انواع زنبور عسل، زنبور) بلکه در اجتماع گونه‌ای از موش کورها که در شرق آفریقا یافت می‌شوند نیز صدق می‌کند. در یک پژوهش آزمایشگاهی، کلارک و فولکز (1997)[۴] ثابت کردند که شانس تولیدمثل در یک کلونی از این موش کورها، متناسب با مرتبهٔ هر فرد در سلسله مراتب سلطه است، اما پس از حذف ملکه از سلسله مراتب، بین افرادی که توان تولیدمثل دارند جدال شکل می‌گیرد.

جوامع حشراتی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، به استثنای موریانه‌ها، هاپلو دیپلوییدی هستند. ملکه و کارگرها، دی‍پلویید هستند اما نرها از ژنوتیپ هاپلوییدی به وجود آمدند. در برخی گونه‌ها، رشد تخمدان‌ها کاملاً متوقف نمی‌شود و از این‌رو، طبقه کارگر توان تولیدمثل دارند. پروازهای تلقیحی، فصلی هستند و حشرات کارگر بال ندارند تا بتوانند برای لقاح پرواز کنند، لذا کارگرها معمولاً باکره هستند یا اینکه تخم‌های بارورنشده می‌گذارند. این تخم‌ها عموماً زیست‌پذیر هستند و به تولد حشرهٔ نر می‌انجامند. کارگری که تولیدمثل می‌کند، در جامعه یک متقلب محسوب می‌شود زیرا به‌طور نامتناسبی موفقیت بیشتری در بقای نسل در مقایسه با مادر و خواهرانش خواهد داشت. مزایای نازا باقی‌ماندن، تنها در صورتی تداوم خواهد داشت که تمام کارگران این توافق را پذیرفته باشند. وقتی یک یا چند کارگر تولیدمثل می‌کنند، قرارداد اجتماعی از بین می‌رود و توافق بین افراد کلونی منحل می‌شود. رفتارهای خشونت‌آمیزی که از این تخلف ناشی می‌شود، ممکن است منجر به شکل‌گیری سلسله مراتب شده و تلاش‌های کارگرها برای تولیدمثل، قویا سرکوب شوند. در برخی گونه‌ها، به‌ویژه مورچه‌ها، ممکن است بیش از یک ملکه در کلونی وجود داشته باشند که به این وضعیت پلی‌ژینی (چند ملکه‌ای) می‌گویند. در این مورد، یکی دیگر از مزایای حفظ سلسله مراتب، افزایش و تداوم عمر کلونی ست. افراد رده بالا ممکن است بمیرند یا توانایی باروری خود را از دست دهند، که در این صورت سایر ملکه‌ها می‌توانند در همان لانه یا محل، کلونی جدیدی را تشکیل دهند. این مزیت، در بعضی زمینه‌های بوم شناختی می‌تواند خطرناک باشد، از جمله وقتی که لانه فضای کافی نداشته باشد یا پراکندگی افراد به علت احتمال زیاد شکار، خطرناک باشد.

سرکوب توان تولیدمثل به وسیلهٔ افراد سلطه‌گر، رایج‌ترین سازوکار در حفظ سلسله مراتب سلطه است. این قدرت در اجتماعات رده بالای پستانداران، به‌طور عمده در نتیجهٔ درگیری‌های خشونت‌آمیز بین ماده‌هایی که توان بالقوهٔ تولیدمثل دارند، به دست می‌آید. در جوامع رده بالای حشرات، درگیری‌های خشونت‌آمیز بین افراد، از عوامل تعیین‌کنندهٔ موقعیت تناسلی فرد است؛ که به عنوان مثال می‌توان به جوامع زنبورهای عسل بومبوس بیفاریوس (bumblebee Bombus bifarius)، زنبورهای چتری پولیستس آنولاریس، (paper wasp Polistes annularis) و در مورچه‌های دینوپونرا آسترالیس (ants Dinopnera australis) و دی. کادریسپس (D. quadriceps) اشاره کرد. به‌طور کلی، درگیری‌های مذکور، جزئیات مشخص و ثابتی دارند که شامل ارسال علائم بیوشیمیایی از شاخک‌ها، ضربات شکمی، گاهی کشمکش آرواره‌ها و نیش زدن است. برنده این کشمکش بر بدن بازنده راه می‌رود که این به نوبه خود نوعی ژست به زیر کشیدن بازنده (پیروزی) محسوب می‌شود. این رفتار کلیشه‌ای در جمعیت حشرات بسیار رایج است. به‌خصوص در اجتماع مورچه‌های پونرین (ponerine ants) (گونه‌ای از مورچه‌های گوشت‌خوار مناطق گرمسیری که نوزاد آن‌ها در پیله شکل می‌گیرد) و هم چنین موش کورهای صحرایی (Heterocephalus glaber)

منابع

  1. ↑ وهاب‌زاده، عبدالحسین (مترجم)؛ نویسنده (ادوارد ویلسون) (۱۳۸۴). سوسیوبیولوژی (زیست‌شناسی اجتماعی، تلفیق نوین. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. ص. ۳۵۷. شابک ۹۶۴-۳۲۴-۱۰۲-۵.
  2. ↑ "Behavior: The Animal Watchers". Time. 1973-10-22. http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,908050,00.html بایگانی‌شده در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine. Retrieved 2010-05-01.
  3. ↑ Lorenz:On Aggression:BOOK SUMMARY
  4. ↑ Clarke FM, Faulkes CG. (1997). "Dominance and queen succession in captive colonies of the eusocial naked mole-rat, Heterocephalus glaber". Proc Biol Sci. 264 (1384): 993–1000. doi:10.1098/rspb.1997.0137. PMC 1688532. PMID 9263466

Read other articles:

Chiến tranh nô lệ lần ba

Chiến tranh nô lệ lần 3Một phần của Các cuộc chiến tranh nô lệ của La MãÝ và các vùng lân cận, 218 TCNThời gian73–71 TCNĐịa điểmCộng hòa La Mã (nước Ý hiện đại)Kết quả Chiến thắng của La MãTham chiến Nô lệ nổi dậy Cộng hòa La MãChỉ huy và lãnh đạo Spartacus (mất tích) Crixus † Gannicus † Oenomaus † Castus † Marcus Licinius Crassus Pompey Lucius Gellius Quintus Ma...

 

Glosa nama tempat dalam Samguk Sagi

Bab 37 dalam naskah Samguk sagi (berarti Sejarah Tiga Kerajaan) yang diterbitkan pada tahun 1145 Masehi berisi daftar nama tempat dan artinya, yang merujuk ke bagian tengah Korea yang direbut oleh Silla dari bekas negara Goguryeo (Koguryŏ). Beberapa kosakata yang diambil dari nama-nama itu menunjukkan bukti utama bahwa satu atau lebih bahasa Japonik pernah dituturkan atau digunakan di Semenanjung Korea. Kata-kata lain menyerupai bahasa Koreanik ataupun Tungus. Beberapa cendekiawan menganggap...

 

محافظة نونغ بوا لامفو

محافظة نونغبوا لامفو (بالتايلندية: จังหวัดหนองบัวลำภู)‏  محافظة نونغ بوا لامفو محافظة نونغ بوا لامفو موقع المقاطعة باللون الأحمر الشعار (بالتايلندية: ศาลสมเด็จพระนเรศวรมหาราช อุทยานแห่งชาติภูเก้า-ภูพานคำ แผ่นดินธรรมหลว...

Cimetière des Anglais (Lisbonne)

Cimetière des Anglais (Lisbonne)Localisation Campo de Ourique (en) PortugalMise en service 1724Patrimonialité Inclus dans un site protégé (d)Coordonnées 38° 43′ 00″ N, 9° 09′ 38″ OIdentifiantsFind a Grave 639460modifier - modifier le code - modifier Wikidata Le Cemitério dos Ingleses de Lisboa, initialement connu sous le nom d'Inglesinhos, est situé Rua de São Jorge, à côté de la Basilique et du célèbre Jardim da Estrela. Histoire Le t...

 

La Romana (stad)

La Romana Gemeente in de Dominicaanse Republiek Situering Macroregio Sureste Regio (Nr) Yuma (VIII) Provincie La Romana Coördinaten 18° 25′ NB, 68° 58′ WL Algemeen Oppervlakte 272,24[1] km² Inwoners (2016) 149.418[2] (549 inw./km²) Hoogte 10 m ONE-code 12 01 Burgemeester Tony Adames Foto's Gemeentehuis van La Romana Portaal    Caraïben La Romana is een stad en gemeente (149.000 inwoners) in de Dominicaanse Republiek en ligt aan de zuidkust, ten zuid...

 

オスカー・スレイター事件

オスカー・スレイター事件The Case of Oscar Slater 犯行現場となったダイニング・ルームの写真（検察側提出証拠物件5号。暖炉の前のクッションは遺体のあった位置を示す[1]）場所 イギリス スコットランド・グラスゴー・クィーンズ・テラス15号座標 北緯55度52分12.8秒 西経4度16分12.7秒 / 北緯55.870222度 西経4.270194度 / 55.870222; -4.270194座標: 北緯55度52分12.8

1. FC Saarbrücken (Frauenfußball)

1. FC SaarbrückenFrauenfußball Basisdaten Name 1. Fußball Club Saarbrücken e. V. Sitz Saarbrücken, Saarland Gründung 18. April 1903 Farben blau-schwarz Präsident Hartmut Ostermann Website www.fc-saarbruecken.de Erste Fußballmannschaft Cheftrainer Taifour Diane Spielstätte Stadion Kieselhumes Plätze 12.000 Liga Regionalliga Südwest 2021/22 1. Platz Heim Auswärts Der 1. FC Saarbrücken ist ein deutscher Fußballverein aus der saarländischen Landeshauptstadt Saarbrücken. Die F...

 

Salman Rushdie

Salman Rushdie (2023) Sir Ahmed Salman Rushdie CH ([sælˈmɑːn ˈrʊʃdi], Urdu سلمان رشدی; * 19. Juni 1947 in Bombay, Britisch-Indien) ist ein indisch-britischer Schriftsteller. Er gehört zu den bedeutendsten anglo-asiatischen Vertretern der zeitgenössischen englischen Literatur und der postkolonialen Literatur.[1] Seine Erzählungen reichert er mit Elementen aus der Märchenwelt an; sie werden dem Magischen Realismus zugerechnet.[1][2] Inhaltsverzei...

 

Price

Amount of money given in order to purchase a thing or service For other uses, see Price (disambiguation). This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (February 2013) (Learn how and when to remove this template message) Part of a series onEconomics History Outline Index Branches and classifications Applied Econometrics Heterodox International Micro / Macro ...

Pomino

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Pomino – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2013) (Learn how and when to remove this template message) 43°48′53.633″N 11°33′0.316″E / 43.81489806°N 11.55008778°E / 43.81489806; 11.55008778 Pomino is a villa...

 

When We Were Young (lagu)

When We Were YoungSingel oleh Adeledari album 25Dirilis22 Januari 2016Direkam2015StudioDean Street Studios (London)GenreSoul[1]Durasi4:50Label XL Columbia Pencipta Adele Adkins Tobias Jesso Jr. ProduserAriel RechtshaidKronologi singel Adele Hello (2015) When We Were Young (2016) Send My Love (To Your New Lover) (2016) Video penampilan langsungWhen We Were Young di YouTube When We Were Young adalah sebuah lagu yang direkam oleh penyanyi-penulis lagu asal Inggris Adele. Lagu ini dirilis...

 

Elsa (album)

1988 studio album by Elsa LunghiniElsaStudio album by Elsa LunghiniReleasedNovember 1988Recorded1987-1988Artistic Palace Studio,Boulogne-BillancourtGenrePopLength41:24LabelBMG-AriolaProducerVincent-Marie Bouvot, Georges LunghiniElsa Lunghini chronology Elsa(1988) Rien que pour ça(1990) Singles from Elsa Quelque chose dans mon cœur[1]Released: December 1987 Un Roman d'amitié (Friend Give Me a Reason)[2]Released: July 1988 Jour de neige[3]Released: October, 19...

Nunsiatur Apostolik untuk Kanada

Nunsiatur Apostolik di OttawaGerbang gedung nunsiatur dengan kediaman di kejauhanKoordinat45°27′21″N 75°40′59″W / 45.455710°N 75.683119°W / 45.455710; -75.683119Koordinat: 45°27′21″N 75°40′59″W / 45.455710°N 75.683119°W / 45.455710; -75.683119LokasiOttawaAlamatTaman RockcliffeNunsius ApostolikLuigi Bonazzi Nunsiatur Apostolik untuk Kanada adalah perwakilan diplomatik Takhta Suci untuk Kanada. Nunsiatur tersebut dikepalai ...

 

Teodor V. Ștefanelli

Bust in Siret Teodor V. Ștefanelli (born Teodor Ștefaniuc; August 18, 1849–July 23, 1920) was an Imperial Austrian-born Romanian historian, poet, prose writer and lawyer. Born in Siret, part of Bukovina, his father Vasile Ștefaniuc was a tradesman and merchant. After attending primary school in his native town, he went to high school in Czernowitz (Cernăuți) from 1861 to 1869, and was classmates with Mihai Eminescu during his second year. From 1869 to 1873, he studied law at the Un...

 

The Razor's Edge

1944 novel by William Somerset Maugham For other uses, see The Razor's Edge (disambiguation). The Razor's Edge First editionAuthorW. Somerset MaughamCountryUnited StatesLanguageEnglishPublisherDoubleday, DoranPublication date1944Media typePrint (hardback and paperback)Pages314 (paperback)ISBN1-4000-3420-5OCLC53054407Dewey Decimal813.54 The Razor's Edge is a 1944 novel by W. Somerset Maugham. It tells the story of Larry Darrell, an American pilot traumatized by his experiences in World Wa...

Berber carpet

Type of carpet Swatches of Berber carpet Berber carpets are carpets hand-woven by the Berber people in North Africa and the Sahara. The carpets come in traditional and modern designs, which are distinguished by different knotting patterns, dyes and fabric textures. History Detail of a traditional Berber carpet The origin of carpet weaving by the Berber populations dates back several millennia. The hand-spun cloth they created was named after the individual tribe, and they used natural fibres ...

 

Jonathan Little

American poker player This article is about the professional poker player. For the Australian composer, see Jonathan Little (composer). Not to be confused with Jonathan Littell. Jonathan LittleJonathan Little in 2019Nickname(s)Fiery JusticeJcardsharkBornDecember 22, 1984 (1984-12-22) (age 38)Pensacola, Florida, U.SWorld Series of PokerBracelet(s)NoneMoney finish(es)26Highest ITMMain Event finish490, 2014World Poker TourTitle(s)2Final table(s)5Money finish(es)26European Poker TourTit...

 

Heritage Tower (Battle Creek, Michigan)

United States historic placeOld-Merchants National Bank and Trust Co. BuildingU.S. National Register of Historic Places Location25 W. Michigan Ave., Battle Creek, MichiganCoordinates42°19′12″N 85°10′59″W / 42.32000°N 85.18306°W / 42.32000; -85.18306 (Heritage Tower)Arealess than one acreBuilt1930 (1930)—1931Built byWalbridge and AldingerArchitectWeary and AlfordArchitectural styleArt DecoNRHP reference No.100002887[1]Ad...

69th New York State Legislature

New York state legislative session 69th New York State Legislature ←68th 70th→The Old State Capitol (1879)OverviewLegislative bodyNew York State LegislatureJurisdictionNew York, United StatesTermJanuary 1 – December 31, 1846SenateMembers32PresidentLt. Gov. Addison Gardiner (D)Temporary PresidentSamuel Young, from April 29Party controlDemocratic (25-6-1)AssemblyMembers128SpeakerWilliam C. Crain (D)Party controlDemocratic (74-52-2)Sessions1stJanuary 6 – May 13, 1846 Th...

 

Plaza Mulia

Plaza Mulia tampak dari depan jalan. Koordinat: 0°29′27″S 117°08′46″E / 0.49072°S 117.14608°E / -0.49072; 117.14608 Plaza Mulia adalah salah satu mall di Samarinda, Kalimantan Timur. Lokasinya sangat strategis yakni di Jalan Bhayangkara 58 dan dekat dengan Hotel Mesra International, Stadion Segiri, Balaikota Samarinda, dan kantor instansi Pemprov Kalimantan Timur. Plaza Mulia ini baru dibangun tahun 2007 dan dibuka tahun 2009. Plaza Mulia ini berdiri di lah...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!