دروازه دولاب، نام یکی از قدیمی‌ترین دروازه‌های تهران است. این دروازه در حصار شاه طهماسبی در سمت شرق شهر تهران و شرق محله چال میدان و در ورودی بازارچه نایب السلطنه، واقع در خیابان ری امروزی قرار داشت. در گسترش شهر در عصر ناصری، محل دروازه دولاب، به جایی که در عصر پهلوی «سه راه شکوفه» [به‌جهت مجاورت با میدان شکوفه] خوانده می‌شد و هم‌اکنون چهارراه شمس نامیده می‌شود، انتقال یافت.
تاریخچۀ محلۀ دولاب
دولاب، نام یکی از روستاهای بسیار قدیمی منطقه ری واقع نزدیک تهران بوده که در جنوب شرقی این شهر قرار داشته‌است. دِه دولاب، پس از به قدرت رسیدن آقامحمدخان قاجار و انتخاب تهران به عنوان پایتخت ایران، به‌صورت یکی از روستاهای تهران درآمد. در اوایل عهد قاجاریه، محل این روستا، خارج از برج و بارویی که در عهد شاه طهماسب صفوی برای تهران بنا شده بود، قرار داشت. بر اساس نوشته مجدالدین در کتاب زینت‌المجالس، یکی از چهار دروازۀ موجود در حصار تهماسبی، دروازه دولاب بوده و به‌واسطهٔ مجاورت با دِه دولاب بدین نام خوانده می‌شده‌است. وجود این دروازه در حصار صفوی، همچنین بر قدمت این دروازه دولاب دلالت دارد.
نام این محله نیز در کتاب تاریخ بیهقی نیز آورده شده. ابوالفضل بیهقی که دبیر سلطان محمود غزنوی بوده در مجلد ششم این تاریخ مینویسد:(( و چون به ری رسیدند امیر محمود به دولاب فرودآمد...)). بنا به این نقل قدمت این محله به غزنویان و ماقبل از آن نیز می‌رسد.
ظاهراً زمین‌های مجاور دروازه دولاب، جزو زمین‌های کشاورزی تهران بوده‌اند و از این زمین‌ها بیشتر جهت کاشت خیار، صیفی‌کاری و کشت تره‌بار مصرفی مردم تهران استفاده می‌شد.
متولدان محله
هنرمندان و ورزشکاران بسیاری متولد و بزرگ شدۀ محدودۀ محلۀ دولاب تهران هستند.
در قسمت جنوبی دولاب و در کنار جاده تهران به خراسان، یک بقعه ساده خشتی به نام سیده ملکه خاتون قرار داشته‌است که بقایای آن، تا چند دهه قبل موجود بود. برخی از مورخین معتقدند که سیده ملکه خاتون، مادر مؤیدالدوله و فخرالدوله دیلمی بوده که از شیرزنان عصر خود محسوب می‌شده و به دلیری و شجاعت شهرت داشته‌است.
چهارصد دستگاه
نام محله‌ای واقع در منطقه ۱۴ شهرداریتهران است که در سال ۱۳۳۲ خورشیدی از ۴۰۰ خانه در نزدیکی دروازه دولاب تشکیل شده بود.
