همان‌طور که از زمین در حال چرخش دیده می‌شود، به نظر می‌رسد خورشید نسبت به ستارگان ثابت حرکت می‌کند، و دایره البروج مسیر سالانه ای است که خورشید در کره آسمانی دنبال می‌کند. این روند در یک چرخه به مدت کمی بیش از ۳۶۵ روز تکرار میشودبا حرکت زمین در مدار خودش، به نظر می‌رسد خورشید روی دائرةالبروج (دایرهٔ قرمز بزرگ) بر زمینه ستارگان حرکت می‌کند
دایرةالبروج[۱] (به انگلیسی: Ecliptic) مسیر حرکت ظاهری سالانهٔ خورشید نسبت به زمین، بر روی کره سماوی است.
دائرةالبروج دایره‌ای فرضی در آسمان است که ظاهراً (از دید ساکنان کرهٔ زمین) به نظر می‌آید که خورشید در مدت یک سال آن دایره را طی می‌کند.
این دایره در حقیقت مدار حرکت انتقالی زمین را به دور کرهٔ خورشید مشخص می‌کند و در واقع طرح مدار زمین بر کرهٔ آسمان است یعنی دایره‌ای است که از تلاقی سطح مدار حرکت انتقالی زمین با کرهٔ آسمان که آن را اصطلاحاً فلک ثوابت نامیده‌اند پیدا می‌شود.
دایرةالبروج نیز همراه با منطقةالبروج به وسیله بروج دوازدهگانه تقسیم می‌شود.
وضعیت دایرةالبروج در آسمان
نحوه چرخش زمین
بین صفحه دایرةالبروج و صفحه استوای سماوی زاویه‌ای به اندازهٔ '۳۰ °۲۳ وجود دارد که در حقیقت همان زاویه بین محور چرخش زمین با عمود بر صفحه حرکت انتقالی زمین به دور خورشید است.
دو نقطهٔ تلاقی بین دایرةالبروج و استوای سماوی، اعتدال بهاری و اعتدال پائیزی نامیده شده‌اند. وقتی خورشید در نقطهٔ اعتدال بهاری (زاویهٔ صفر) قرار می‌گیرد، فصل بهار در نیمکرهٔ شمالی (و فصل پائیز در نیمکرهٔ جنوبی) آغاز می‌شود و وقتی خورشید در نقطهٔ اعتدال پائیزی (زاویهٔ ۱۸۰ درجه) قرار می‌گیرد، فصل پائیز در نیمکرهٔ شمالی (و فصل بهار در نیمکرهٔ جنوبی) آغاز می‌شود.
از سوی دیگر خورشید بر روی دایرةالبروج از دو نقطه مقابل هم عبور می‌کند که بیشترین انحراف زاویه‌ای از استوای سماوی را دارند: ابتدا رأس‌السرطان در نیمه شمالی آسمان و سپس رأس‌الجدی در نیمه جنوبی آسمان. این دو نقطه به ترتیب، نقطه انقلاب تابستانی و نقطه انقلاب زمستانی نامیده شده‌اند.
شمالی‌ترین نقطهٔ دایرةالبروج را نقطهٔ انقلاب تیر و جنوبی‌ترین نقطهٔ آن را انقلاب دی می‌گویند که خورشید به ترتیب حدود ۲۲ ژوئن مطابق ۳۱ خرداد و ۲۲ دسامبر مطابق ۳۰ آذر به این نقاط می‌رسد.
تقسیم‌بندی دائرةالبروج
دایرةالبروج نیز همراه با تقسیم منطقةالبروج به ۱۲ بخش مساوی (هر بخش یک برج، معادل ۳۰ درجه یا دوبعد ساعتی) تقسیم می‌شود. در دو هزار سال قبل از میان ۱۲ صورت فلکی عبور می‌کرده و برج‌ها به وسیله آن‌ها نامگذاری شده‌است که امروزه به‌علت حرکت تقدیمی زمین با پیوستن صورت فلکی حوا (مارافسای) که در میان دو صورت فلکی کژدم و صورت فلکی کمان و در گذر برج قوس قرار دارد عملاً دائرةالبروج از ۱۳ صورت فلکی عبور می‌کند؛ اما این به معنی افزوده شدن بر برجهای دوازدهگانه نیست. هر بخش از دائرةالبروج نماینده یک برج است. حرکت انتقالی زمین به دور خورشید موجب می‌شود که در هر ماه از سال خورشیدی، خورشید ظاهراً درون یکی از این برجهای دوازدهگانه قرار بگیرد. در حقیقت برج از تقسیمات منطقةالبروج است که دائرةالبروج در مرکز منطقةالبروج و میزان این تقسیم‌بندی است.
در زیر نام ۱۲ برج دایرةالبروج آورده شده‌است. این نام‌ها در اصل از ۱۲ صورت فلکی منطقةالبروج گرفته شده‌است. باید دانست که این نامگذاری بیش از دو هزار سال قدمت دارد و در حال حاضر به دلیل پدیده‌ای به نام تقدیم اعتدالین، ۱۲ صورت فلکی منطقةالبروج نسبت به ۱۲ برج هم‌نام آن‌ها در آسمان جابه‌جا شده و تقریباً هر صورت فلکی به اندازهٔ یک برج (معادل ۳۰ درجه) به سمت شرق آسمان حرکت کرده‌است.
در بعضی نوشته‌های فارسی (قدیم) برج (آبام)، دایرةالبروج (آبامگرد)، منطقةالبروج (آبامگاه)، سیاره (گویال) نام گرفته‌اند.
برجهای دوازدهگانه
علائم برجهای دوازدهگانه
نام برجهای دوازده‌گانهٔ دایرةالبروج با (معانی) و دیگر اسامی آن‌ها عبارت است از:
در جدول زیر نام برج‌ها به همراه ماه معادل در سال خورشیدی آمده‌است. ستون تاریخهای نجومی، روزهایی را مشخص می‌کند که خورشید به‌طور میانگین در داخل هر برج قرار می‌گیرد.
در قدیم گاه به جای واژهٔ صورت فلکی از معادل عربی آن یعنی برج استفاده می‌شده‌است. به همین دلیل هنوز هم چنین استفاده‌ای از کلمهٔ برج صورت می‌گیرد.
اما باید به اختلاف این دو واژه توجه شود: صورت فلکی به مجموعهٔ چند ستاره که شکلی خاص را در ذهن بیننده القاء می‌کنند گفته می‌شود، در حالی که برج به هر یک از تقسیمات دوازده‌گانهٔ دایرةالبروج گفته می‌شود.
معادل روزهای ماه‌های میلادی نسبت به ماه‌های هجری خورشیدی به‌علت تعدیل و تطبیق کبیسه‌های گاهشماری‌ها در بعضی سال‌ها به ندرت به اندازه یک روز متفاوت می‌باشد.
.svg)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
