خایدالو

خایدالو یکی از شهرهای تمدن ایلام است.[۱] این شهر در محلی که هم‌اکنون خرم‌آباد نام دارد، بنا شده بود.[۲][۳][۴] گفته می‌شود شهر شاپورخواست به دستور شاپور یکم ساسانی بر خرابه‌های آن ساخته شده‌است. از شهرهای مهم عیلام باستان می‌توان به خایدالو، ماداکتو، اهواز و شوش اشاره کرد.[۲][۴]

تاریخ خایدالو

تصویر یک زن عیلامی

هستهٔ اولیهٔ شهر خرم‌آباد، شهر باستانی خایدالو بوده‌است.[۲][۵] بسیاری از خاورشناسان برآنند که این مکان با توضیحاتی که در متون مربوط به آشوریان باستان دربارهٔ شهر خایدالو آمده، مطابقت بسیاری دارد. ژاک دومرگان به دنبال کاوش‌های باستان‌شناسی‌اش در سال ۱۸۹۱ میلادی در خرم‌آباد، در مطالعات جغرافیایی می‌نویسد:

محل فعلی خرم‌آباد جایی است که همیشه مسکونی بوده‌است. در جنوب خرم‌آباد جلگهٔ زیبایی است، مشروب از آب‌های رودخانه و در دیه‌های آن قبیل گل‌دان و شاهین‌آباد و بسیار دیگر وجود دارد که برای منطقه بسیار مهم‌اند. نزدیک این دهات تپه‌های مصنوعی بزرگی است که تحقیق و کاوش در آن‌ها بسیار جالب توجه است و من فکر می‌کنم که با خایدالوی متون آشوری مطابقت کند.

ژاک دومرگان از قول ژماسپرو خایدالو را در بخش‌های گمنامی که ماد را احاطه کرده‌است، دانسته و اضافه می‌نماید که «در آنجا است که متحملاً شاه عیلام (کدورنان خونت) به هنگام حملهٔ فاتحین شمال و اشغال ماداکتو به آنجا گریخته و پناه جسته است».

رومن گیرشمن این نام را هیدالو نوشته است و آن را ناحیهٔ پر ثروت شوشتر می‌داند. رشید یاسمی محل شهر را دز ملکان می‌دانند و در خصوص نگارش (میدالو) این گونه نوشته‌است: «در کنار شط کارون در طرف بالا واقع بوده‌است و از شوش به آنجا ۲۲ فرسنگ به خط مستقیم مسافت بوده‌است؛ چنان‌که میام میدالو مالمی (ایذه) ۱۳ فرسخ می‌شمرده‌اند.» در کتاب مشیرالدوله ایران قدیم یا تاریخ مختصر ایران تا انقراض ساسانیان نیز آمده‌است که «شهر خایدالو در جای خرم‌آباد امروزی بوده‌است».[۶] برخی دیگر از محققان از جمله ژاک دو مورگان و دهخدا نیز این نظر را داشته‌اند.[۱] حاجی‌علی رزم‌آرا در کتاب جغرافیای نظامی ایران نوشته است: «در جلگهٔ خرم‌آباد در چهار هزار سال قبل، شهری موسوم به خایدالو (یا خایدر) در عصر عیلام وجود داشته که آثار و خرابه‌های شهر مذکور در اطراف منار خرم‌آباد باقی است.»[۷] در تمدن عیلامیان، خرم‌آباد مرکز منطقه‌ای به نام سیماش بوده‌است که شاهان نیمه‌مستقلی داشته‌است (سلسلهٔ سیماشکی) که به دلیل موقعیت جغرافیایی و انسانی‌اش بارها در جنگ‌ها مفرّ و مأمن شاهان عیلامی بوده‌است.

نابودی تمدن ایلام و شهر خایدالو

نابودی تمدن ایلام و شهر خایدالو به دست آشوری‌ها در ۶۴۷ پیش از میلاد. در اینجا آتش از شهر زبانه می‌کشد، در حالی که سربازان آشوری شهر را با کلنگ و دیلم واژگون می‌کنند و غنایم را به خارج از شهر می‌برند.

در سال ۶۴۰ قبل از میلاد مسیح، آشور بانیپال، پادشاه نیرومند آشور، ایلام و شهر خایدالو را تصرف و مردمش را کشتار و دولت ایلام را نابود کرد. تمدن دیرینه ایلام و شهر خایدالو، پس از هزاران سال مقاومت در برابر اقوام نیرومندی چون سومری‌ها، اَکَدی‌ها، بابلی‌ها و آشوری‌ها از دشمن خود آشور شکست خورد و از صفحهٔ روزگار ناپدید گردید.[۱] کتیبه آشور بانیپال دربارهٔ فتح و نابودی ایلام چنین می‌گوید:

تمام خاک شهر شوشان و شهر خایدالو و شهر ماداکتو و شهرهای دیگر را با توبره به آشور کشیدم، و در مدت یک ماه و یک روز کشور ایلام را با همه پهنای آن، جاروب کردم. من این کشور را از چارپایان و گوسپند، و نیز از نغمه‌های موسیقی بی‌بهره ساختم و به درندگان، ماران، جانوران و آهوان رخصت دادم که آن را فرو گیرند.

خایدالو پس از انقراض ایلامیان

پس از انقراض ایلامیان، خایدالو بخشی از دولت آشور می‌شود و در زمان هخامنشیان، لرستان و خایدالو به اتفاق ایلام کنونی و خوزستان، ایالت سوم این امپراتوری عظیم بودند. در زمان اشکانی این سرزمین یکی از ساتراپ‌های (ایالت) این سلسله بوده‌است و سرانجام اینکه در زمان ساسانیان برجای شهر خایدالو شاپور یکم ساسانی شهر شاپورخواست را بنا می‌کنند که از مهم‌ترین شهرهای «پهله» بوده‌است.

نمای شهر خرم‌آباد بر فراز قلعه فلک‌الافلاک

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ «خایدالو». لغتنامه دهخدا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ اکتبر ۲۰۱۴.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ نشریه فردوسی. «تاریخ تمدن ایلام!! حلقهٔ گم شده تمدن خاورمیانه (۱)». پایگاه مجلات تخصصی نور. دریافت‌شده در ۳ اکتبر ۲۰۱۴.
  3. ↑ «خرم‌آباد، یادگاری از شکوه عیلام». خبرگزاری میراث فرهنگی. ۲۱ اردیبهشت ۱۳۸۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ اکتبر ۲۰۱۴.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «عیلام». لغتنامه دهخدا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۴ اکتبر ۲۰۱۴.
  5. ↑ قاسمی، تاریخ خرم‌آباد، ۲۱۱.
  6. ↑ قاسمی، تاریخ خرم‌آباد، ۲۱۱.
  7. ↑ قاسمی، تاریخ خرم‌آباد، ۱۷۶.

منابع

پیوند به بیرون

Read other articles:

Norton LiveUpdate

This article needs to be updated. Please help update this article to reflect recent events or newly available information. (September 2014) Norton LiveUpdateLiveUpdate running in Norton Internet Security 2012Developer(s)Symantec CorporationOperating systemMicrosoft Windows, Mac OS XLicenseProprietaryWebsiteSymantec.com Norton LiveUpdate is a utility developed by Symantec Corporation that downloads and installs security updates (such as spyware, firewall, or antivirus signature files) and soft...

 

أوونيا كيمبادو

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (مارس 2021) أوونيا كيمبادو Oonya Kempadoo معلومات شخصية الميلاد 1966 (العمر 55 سنة)ساسكس ، إنجلترا مواطنة المملكة المتحدة  الأب بيتر كيمبادو الحياة العملية المدرسة الأم برنامج ...

 

Podocarpus pallidus

Podocarpus pallidus Охоронний статус Уразливий (МСОП 3.1) Біологічна класифікація Царство: Рослини (Plantae) Клада: Судинні рослини (Tracheophyta) Клада: Голонасінні (Gymnosperms) Відділ: Хвойні (Pinophyta) Клас: Хвойні (Pinopsida) Порядок: Соснові (Pinales) Родина: Подокарпові (Podocarpaceae) Рід: Podocarpus Вид: P. pallidus ...

فادوما سارجيل

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (أغسطس 2016) أميرة أجوران فادوما سارجيل أميرة أجوران معلومات شخصية الاسم الكامل فادوما سارجيل غارين الديانة مسلمة الأب سارجيل غارين عائلة بيت غارين تعديل مصدري - تعديل &#...

 

Keresidenan Sumatra Timur

Kediaman Residen Sumatra Timur di Medan Perkebunan tembakau Deli, Medan Keresidenan Sumatra Timur adalah wilayah administrasi Hindia Belanda di kawasan pesisir timur Sumatra bagian utara yang berdiri pada 1 Maret 1887, dikendalikan oleh seorang Residen di Medan, dan terdiri atas beberapa Afdeling, yang sekarang menjadi daerah kabupaten yaitu: (diurut menurut abjad) Afdeling Asahan Berasal dari Kesultanan Asahan dan kini menjadi Kabupaten Asahan, Kabupaten Batubara, Kabupaten Labuhanbatu, Kabu...

 

Lion's Den (2008 film)

2008 film This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Lion's Den 2008 film – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2019) (Learn how and when to remove this template message) Lion's DenTheatrical release posterDirected byPablo TraperoScreenplay by Pablo Trapero Martín Mauregui Santiago ...

Arron Afflalo

American basketball player (born 1985) Afflalo redirects here. For a similar surname (including a list of people with the name), see Aflalo. Arron AfflaloAfflalo with the Orlando Magic in 2013Personal informationBorn (1985-10-15) October 15, 1985 (age 38)Los Angeles, California, U.S.NationalityAmericanListed height6 ft 5 in (1.96 m)Listed weight210 lb (95 kg)Career informationHigh schoolCentennial (Compton, California)CollegeUCLA (2004–2007)NBA draft2007: 1st r...

 

Дипломатическое право

Дипломатическое право — одна из подотраслей права внешних сношений, является одной из основных отраслей международного права, представляющей собой совокупность норм, регламентирующих статус и функции государственных органов внешних сношений. Дипломатическое право р...

 

740 Park Avenue

Residential building in Manhattan, New York 740 Park redirects here. For the book by Michael Gross, see 740 Park: The Story of the World's Richest Apartment Building. 740 Park Avenue740 Park in 2013General informationStatusCompletedTypeCooperative apartment buildingArchitectural styleArt DecoLocation740 Park AvenueCoordinates40°46′15″N 73°57′53″W / 40.7708°N 73.9647°W / 40.7708; -73.9647Construction started1929Opening1930Height78.03 m (256.0 ft)Te...

Alim Sudio

Alim SudioLahir15 Juni 1973 (umur 50)[1]PekerjaanPenulisproduserTahun aktif2006—sekarangSuami/istriKartika WarmanAnak1 Alim Sudio (lahir 15 Juni 1973) adalah seorang penulis dan produser Indonesia. Sejak tahun 2008, ia telah menulis lebih dari 50 skenario film layar lebar, beberapa di antaranya ialah skenario film Surga yang Tak Dirindukan (2015), Ayat-ayat Cinta 2 (2017), dan Losmen Bu Broto (2021).[2] Alim pernah dinominasikan sebagai Penulis Skenario Adaptasi Te...

 

قسطلونة (مقاطعة)

  قسطلونة (مقاطعة) (بالكتالونية: Castelló)‏[1](بالإسبانية: Castellón)‏[2]  قسطلونة (مقاطعة)  خريطة الموقع تقسيم إداري البلد إسبانيا  [3][4] العاصمة قسطلونة  التقسيم الأعلى منطقة بلنسية  خصائص جغرافية إحداثيات 40°10′00″N 0°10′00″W / 40.166666666667°N 0.166666666666...

 

Kristine Quance

American swimmer Kristine QuancePersonal informationFull nameKristine Lora QuanceNational teamUnited StatesBorn (1975-04-01) April 1, 1975 (age 48)Northridge, CaliforniaHeight5 ft 8 in (1.73 m)Weight141 lb (64 kg)SportSportSwimmingStrokesBreaststroke, medleyClubCLASS AquaticsTrojan Swim ClubCollege teamUniversity of Southern California Medal record Women's swimming Representing the United States Olympic Games 1996 Atlanta 4×100 m medley World Champions...

Free Fringe

Not to be confused with Edinburgh Festival Fringe or The Free Edinburgh Fringe Festival. For other uses, see Free Fringe (disambiguation). Yanni Agisilaou at the Free Fringe in Edinburgh, 2013 David Alnwick at the Free Fringe, Edinburgh 2022 The Free Fringe (also known as PBH's Free Fringe, after its founder, Peter Buckley Hill) is an organisation that promotes free shows during the Edinburgh Festival Fringe, the world's largest arts festival, every August. Unlike most event promoters at the ...

 

Groucho glasses

Novelty glasses with a nose, moustache, and eyebrows Woman wearing a pair of Groucho glasses Groucho glasses, also known as nose glasses, the beaglepuss, or the GM 20/20s, are a humorous novelty disguise which function as a caricature of the stage makeup used by the comedian Groucho Marx in his movies and vaudeville performances. They typically consist of black frames (either round or horn-rimmed) with attached features including bushy eyebrows, a large plastic nose, bushy moustache, and some...

 

Delhi Durbar

Assembly organised by the British in India, at the succession of an Emperor or Empress The Delhi Durbar of 1911, with King George V and Queen Mary seated upon the dais. The Delhi Durbar (lit. Court of Delhi) was an Indian imperial-style mass assembly organized by the British at Coronation Park, Delhi, India, to mark the succession of an Emperor or Empress of India. Also known as the Imperial Durbar, it was held three times, in 1877, 1903, and 1911, at the height of the British Empire. The 191...

Aki (James Bond)

Fictional character AkiJames Bond characterAkiko Wakabayshi as Aki in You Only Live TwiceFirst appearanceYou Only Live Twice (1967 film)Last appearanceYou Only Live Twice (1967 film)Created byIan FlemingPortrayed byAkiko WakabayashiIn-universe informationGenderFemaleOccupationSecret agentAffiliationJapanese Secret ServiceNationalityJapaneseClassificationBond girlAge26StatusDeceased Aki is a fictional character created for the 1967 James Bond film You Only Live Twice. In the film, Aki, played ...

 

IA Writer

iA WriterOriginal author(s)Information Architects GmbH.Developer(s)Information Architects GmbH.Initial releaseSeptember 22, 2010; 13 years ago (2010-09-22), for iOSStable releaseiOS5.6.2 / October 21, 2020; 3 years ago (2020-10-21)macOS6.0.4 / September 26, 2022; 14 months ago (2022-09-26)Windows1.4.7655 / December 21, 2020; 2 years ago (2020-12-21)Android2.0(86) / August 7, 2020; 3 years ago (2020-08-07...

 

Larva

Artikel ini perlu dikembangkan dari artikel terkait di Wikipedia bahasa Inggris. (Juli 2023) klik [tampil] untuk melihat petunjuk sebelum menerjemahkan. Lihat versi terjemahan mesin dari artikel bahasa Inggris. Terjemahan mesin Google adalah titik awal yang berguna untuk terjemahan, tapi penerjemah harus merevisi kesalahan yang diperlukan dan meyakinkan bahwa hasil terjemahan tersebut akurat, bukan hanya salin-tempel teks hasil terjemahan mesin ke dalam Wikipedia bahasa Indonesia. Jangan...

Экономическая комиссия для Африки

Экономическая комиссия ООН для Африки (ЭКА) Страны-члены ЭКА ООН Членство 54 страны Штаб-квартира  Эфиопия Аддис-Абеба Локация  Эфиопия Тип организации Международная организация Официальные языки английский, арабский, французский Основатели Экономический и Социал...

 

Lembah Subang LRT station

 KJ25  Lembah SubangLight rapid transit (LRT) stationGeneral informationOther names梳邦谷 (Chinese)லெம்பா சுபாங் (Tamil)LocationJalan PJU 1A/46 PJU 1A, Ara Damansara 47301, Petaling Jaya, Selangor MalaysiaCoordinates3°06′44″N 101°35′28″E / 3.1121°N 101.5912°E / 3.1121; 101.5912Owned byPrasarana MalaysiaOperated byRapid RailLine(s)5 Kelana Jaya LinePlatforms2 side platformsTracks2ConstructionStructure typeElevatedParkingN...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!