این بخش در دره‌های تنگ از رشته کوه‌های زاگرس قرار دارد و جاده‌ای آن را از جنوب به خرم‌آباد و از شمال به بروجرد وصل می‌کند. بیران‌شهر آب و هوایی کوهستانی با زمستان‌های سرد و برفی و تابستان‌های معتدل دارد. شغل مردمانش بیشتر کشاورزی و دامپروری است. جمعیت بیران‌شهر بنا بر سرشماری سال ۱۳۹۰ خورشیدی ۱٬۴۰۹ نفر بوده‌است. رودخانه هُرو (قائدرحمت) که آن را به دو بخش تقسیم کرده‌است. این شهر در دامنه کوهی کوچک به نام کمرزرد قرار دارد و در سال‌های اخیر به سمت جنوب و دامنه کوه «کلاته پلنگ» کشیده شده‌است.
طبیعت بهاری بیران شهر .. روبرو قله ولاشطبیعت زمستانی کوه شیشه گردکانه
مناطق تفریحی و گردشگری دیگری چون آبسرده، گردکانه، گل زرد و سراب‌های الیاس، بیدهل، بی‌مصرف، پیرماهی، نرم …
همچنین آثار فرهنگی و تاریخی دیگری چون قلعه رحیم، منصور، کاسیان، قنبر، علی بخش و تپه‌های باستانی و تاریخی متعددی از جمله سوسن، شیرخان، کرنوکر و گجی می‌باشند.[۵]
رودخانه
رودخانه هُرو (قائدرحمت) آن را به دو بخش تقسیم کرده‌است.
تغییر نام
نام بیران‌شهر در گذشته چَقَلوندی بود. چَقَل در زبان لری به معنای شغال است[۶] در دی ماه ۱۳۹۰ با تصویب هیئت وزیران، نام شهر چقلوندی به بیران‌شهر و نام بخش چقلوندی به بخش بیرانوند تغییر کرد.[۷] دلیل این تغییر نام، درخواست‌های مکرر بومیان منطقه که اکثراً از طایفه بیرانوند هستند بوده‌است. طبق تحقیقات و پیگیری‌های یک خبرنگار، در آن مصوبه هیئت دولت یک غلط املایی باعث شد بسیاری از مردم نام جدید بخش چقلوندی را «بیراوند» بدانند. در صورتی که نام صحیح جدید این بخش «بیرانوند» است و ترکیب «بیراوند» از نظر زبان شناسان صحیح نمی‌باشد و هیئت وزیران نام بیرانوند را به تصویب رسانده‌است.[۸]
