بحران قیمت جهانی موادغذایی در سال¬های (2007) و (2008)

بحران قیمت جهانی موادغذایی به دوره­ای برمی­گردد که هزینۀ خرید موادغذایی در سراسر جهان به شکل معناداری افزایش یافت و این موضوع تأثیر بسیار مُخرّبی بر قُدرتِ خرید مردم و دسترسی آنها به محصولات غذایی برجای گذاشت. از ویژگی بارز این بحران اغلب می­توان به افزایش شدید قیمت جهانی محصولات غذایی اِستراتژیکی چون گندم، برنج، ذرّت و دیگر محصولات کشاورزی مثل شِکر و روغن اشاره کرد. عِلَل بروز چنین بحرانی پیچیده بوده و ابعاد گوناگونی داشت. در مجموع، این بحران مشتمل بر عواملی چون خشکسالی و دیگر پدیده­های اِقلیمی و آب­وهوایی، افزایش تقاضا جهت سوخت­های زیستی، سیاست­های تجاری و پیامدهای منفعت­طلبانه ناشی از اِحتکار و سَفته­بازی مالی است. بحران قیمت جهانی موادغذایی می­تواند همراه با بروز پیامدها و عواقبی جدی مخصوصاً برای مردم کشورهایی با سرانۀ درآمد پایین باشد که بخش بزرگی از همین درآمد خود را هم صَرفِ خرید محصولات غذایی می­کنند. بر پایۀ گزارش صندوق بین­المللی پول و در صورت افزایش مجدّد قیمت­ها، شاهد بروز تفاوت­ها و اختلافات چشمگیری احتمالاً در میان کشورهای مختلف خواهیم بود. با توجه به فاکتورهای مختلف و درگیر بودن بازارهای نوظهور و اقتصادهای در حال رشد با چنین معظل بزرگی، این احتمال وجود دارد که تأثیر مخرّبِ آن بر مصرف­کنندگان چنین جوامعی بیشتر حس شود.^{[۱][۲][۳][۴][۵]}

در سال (2007) و 3ماهۀ اوّل و دوّم سال (2008)، قیمت جهانی محصولات غذایی افزایش چشمگیری یافت ]2.[ این افزایش قیمت موجب بروز بحران جهانی و بی­ثباتی سیاسی، اقتصادی و ناآرامی­های اجتماعی در کشورهای  فقیر و توسعه­یافته شد. باوجود تمرکز مرکزِ توجۀ بیشتر رسانه­ها بر اعتراضات شکل­گرفته در مواجهه با چنین افزایش قیمتی، بحران عَدمِ امنیت غذایی از سال­ها پیش و به شکل مستمر در حال شکل­گیری بود.]3، 4[. علل هدفمند افزایش قیمت جهانی موادغذایی همچنان موضوع مورد بحث و مناقشه است. پس از اوج­گیری این بحران در 3ماهۀ دوم سال (2008)، قیمت­ها در اواخر دهۀ (2000) به طور چشمگیری کاهش پیدا کرد. ولی، مجدداً در اواخر سال­های (2009) و (2010) افزایش یافته و اوجِ افزایش جدید قیمت­ها در خِلال سال­های (2011) و (2012) (به مبحث بحران قیمت جهانی موادغذایی در سال (2010) و (2011) رجوع کنید) حتی تاحدوی بیشتر از سال (2008) بود ]2، 5[. قیمت­ها در طی سالیان آتی کاهش یافت. بطوریکه، به کمترین میزان خود بر پایۀ کاهش تورم شاخص قیمت موادغذایی سازمان خواربار و کشاورزی مِللِ متحد (فائو) و رسیدن آن به نزدیکترین سطح در پیش از شروع این بحران در ماه مارس سال (2016) رسید.^[۶][۷][۸]

در اواخر سال (2006)، عِلل اولیۀ افزایش قیمت محصولات غذایی شامل بروز خشکسالی در کشورهای تولیدکنندۀ غلات و افزایش قیمت نفت بود [7]. افزایش قیمت نفت سبب افزایش هزینه­های مرتبط با کودهای شیمیایی و بهره­وری خاک، انتقال محصولات غذایی و تولید صنعتی محصولات کشاورزی شد. از دلایل اصلی چنین بحرانی هم می­توان به افزایش مصرف سوخت­های زیستی در کشورهای توسعه­یافته (به مبحث محصولات غذایی در برابر سوخت مراجعه کنید) و افزایش تقاضای قِشر متوسط از جمعیت رو به رشد کشورهای آسیایی جهت مصرف اُلگوی متنوع­تری از محصولات غذایی اشاره نمود ]9، 10 [. سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) همچنین از نقش سودجویانۀ صندوق­های سرمایه­گذاری اِبراز نگرانی کرد که این موضوع هم موجب تغییرات عمده و چشمگیری در قیمت­ها می­شود ]11[. این عوامل همراه با کاهش ذخایر جهانی محصولات غذایی موجب تسریع در افزایش قیمت جهانی موادغذایی شدند. ^{[۹][۱۰][۱۱]}

افزایش شدید قیمت و عِللِ احتمالی

رُشد جهانی جمعیت

شُماری از تحلیلگران بر این باورند که بحران غذایی ناشی از رشد بی­سابقۀ جمعیت جهان است [15، 16].  ولی، دیگران اشاره می­کنند که از دهۀ (1980)، نِرخِ رشد جمعیت جهان به شکل معناداری کاهش یافته است [17، 18]. این درحالیست که در طی این مدت، دسترسی مردم به غلات در حال افزایش است.^[۱۲]

میزان تولید محصولات غذایی به منظور جلوگیری از افزایش قیمت باید از نرخ رشد جمعیت (تقریباً با رشد سالیانۀ 2/1 درصد) پیشی بگیرد. ^{[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰]}

پانویس

1. "World Food Situation". FAO. Archived from the original on 29 April 2011. Retrieved 24 April 2011.
2. How do Food Prices Affect Producers and Consumers in Developing Countries? بایگانی‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine, ICTSD, Information Note Number 10, September 2009
3. UN Food and Agriculture Organization (2009). The State of Food Insecurity in the World 2009. Rome.
4. Rahman, M. Mizanur (11 August 2011). "Food price inflation: Global and national problem". The Daily Star. Archived from the original on 8 December 2015. Retrieved 21 December 2023.
5. "FAO Food Price Index". FAO. Retrieved 2 May 2017.
6. "The World Food Crisis". The New York Times. 10 April 2008. Retrieved 29 July 2011.
7. "Biofuels major cause of global food riots". Kazinform (Kazakhstan National Information Agency). 11 April 2008. Archived from the original on 26 January 2009.
8. "The cost of food: Facts and figures". BBC News. 16 October 2008.
9. "Fear of rice riots as surge in demand hits nations across the Far East". Times Online. London. Archived from the original on 12 June 2011. Retrieved 21 December 2023.
10. Katie Allen (18 July 2010). "Hedge funds accused of gambling with lives of the poorest as food prices soar". the Guardian.
11. Reguly, Eric (12 April 2008). "How the cupboard went bare". The Globe and Mail. Archived from the original on 15 April 2008.
12. "Cyclone fuels rice price increase", BBC News, 7 May 2008
13. World in grip of food crisis. IANS, Thaindian News. 7 April 2008.
14. Burgonio, TJ (30 March 2008). "Runaway population growth factor in rice crisis—solon". Philippine Daily Inquirer. Manila. Archived from the original on 28 August 2015.
15. World Population Information بایگانی‌شده در ۱۴ مارس ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine. United States Census Bureau. Data updated 27 March 2008.
16. "World Population Prospects: The 2012 Revision" (PDF). Department of Economic and Social Affairs, Population Division. United Nations. 2013. p. 4.
17. "World Grain Production and Consumption, 1960–2012". Earth Policy Institute. The 2006 world grain harvest of 2,005 million tons, from the USDA Production, Supply, & Distribution database, was down 11 million tons from last year, or roughly 0.5%.
18. "U.S. Corn Production and Use for Fuel Ethanol and for Export, 1980-2006, with Projection to 2007" (Excel). Earth Policy Institute.
19. "International Programs". United States Census Bureau. Archived from the original on 19 August 2012. Retrieved 7 December 2017.
20. "World Population Clock: 7.3 Billion People (2015) – Worldometers". worldometers.info.