امتیاز ایمنی

نواحی مخصوصی در بدن پستانداران از امتیاز ایمنی (انگلیسی: Immune privilege) برخوردارند، یعنی بدون منجر شدن به التهاب توانایی تحمل در برابر آنتی‌ژن‌ها را دارند. پیوند بافت‌ها به‌طور معمول توسط بدن آنتی‌ژنی بیگانه شناسایی می‌شود و توسط دستگاه ایمنی به آن حمله می‌شود، اما در پیوند بافت نواحی ممتاز امکان بقا وجود دارد و رد پیوند دیده نمی‌شود.^[۱] بافت‌های ممتاز ایمنی شامل موارد زیر می‌شوند:

• چشم‌ها
• جفت و جنین
• بیضه‌ها
• دستگاه عصبی مرکزی

امتیاز ایمنی تا حدی بنظر می‌رسد در غضروف مفصلی نیز وجود داشته باشد.^[۲][۳][۴] در مغز نیز عقیده بر آن بود امتیاز ایمنی به‌طور کامل وجود دارد که این عقیده با مشاهدات جدید رد شد و اکنون گفته می‌شود سلول‌های ایمنی در دستگاه عصبی مرکزی در نورون‌زایی نقش دارند.^[۵]

به‌نظر می‌رسد امتیاز ایمنی یک انطباق فرگشتی است به‌منظور محافظت از ساختارهای حیاتی از آسیب‌های احتمالی التهاب چراکه التهاب در مغز و چشم می‌تواند در عملکرد اندام اختلال ایجاد کند یا پاسخ ایمنی به جنین منجر به سقط خودبه‌خودی شود.^[۶]

از منظر پزشکی، این قابلیت اندام‌ها برای تسهیل پیوند قرنیه و پیوند منیسک زانو مفید واقع می‌شود.^[۷]

سازوکار

ساختارهای فیزیکی در اطراف نواحی ممتاز فاقد تخلیه لنفاوی است که سیستم ایمنی را برای مداخله محدود می‌کند. باقی عوامل دست‌اندرکار در نگهداشت امتیاز ایمنی شامل موارد زیر می‌شود:

• کاهش بیان مولکول‌های کلاسیک MHC کلاس ۱
• بیان MHC غیرکلاسیک تنظیم‌کننده ایمنی کلاس Ib
• افزایش بیان مولکول‌های مهارکننده سامانه کمپلمان
• ساخت موضعی سیتوکین‌های سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مانند TGF-β
• حضور نوروپپتید
• بیان مداوم لیگاند فاس

طبیعت انزوای نواحی ممتاز ایمونولوژیک از باقی نواحی بدن می‌تواند منجر به ایجاد استعداد بیماری خودایمنی یا شرایطی چون افتالمی سمپاتیک چشم در آنها بشود.^[۱][۸]

تاریخچه تحقیقات

وجود امتیاز ایمنی برای اولین بار برای چشم و در اواخر قرن ۱۹ توسط پیتر مداوار بررسی شد.^[۹] توضیح اولیه این پدیده این بود که موانع فیزیکی در اطراف نواحی ممتاز ایمنی، آن‌ها را قادر می‌سازد تا از تشخیص سیستم ایمنی و واکنش آن به هر آنتی‌ژن موجود به‌طور کل جلوگیری کنند. اخیراً تحقیقات بیشتر تعدادی سازوکار مختلف را نشان داده است که توسط آن نواحی دارای امتیاز ایمنی با سیستم ایمنی تعامل دارند.

منابع

1. Hong S, Van Kaer L (November 1999). "Immune privilege: keeping an eye on natural killer T cells". The Journal of Experimental Medicine. 190 (9): 1197–200. doi:10.1084/jem.190.9.1197. PMC 2195673. PMID 10544192.
2. Sun Z, Zhang M, Zhao XH, Liu ZH, Gao Y, Samartzis D, Wang HQ, Luo ZJ (2013). "Immune cascades in human intervertebral disc: the pros and cons". International Journal of Clinical and Experimental Medicine. 6 (6): 1009–14. PMC 3657352. PMID 23696917.
3. Fujihara Y, Takato T, Hoshi K (2014). "Macrophage-inducing FasL on chondrocytes forms immune privilege in cartilage tissue engineering, enhancing in vivo regeneration". Stem Cells. 32 (2): 1208–19. doi:10.1002/stem.1636. PMID 24446149.
4. Abazari A, Jomha NM, Elliott JA, McGann LE (2013). "Cryopreservation of articular cartilage". Cryobiology. 66 (3): 201–9. doi:10.1016/j.cryobiol.2013.03.001. PMID 23499618.
5. Ziv Y, Ron N, Butovsky O, Landa G, Sudai E, Greenberg N, Cohen H, Kipnis J, Schwartz M (February 2006). "Immune cells contribute to the maintenance of neurogenesis and spatial learning abilities in adulthood". Nat Neurosci. 9 (2): 268–75. doi:10.1038/nn1629. PMID 16415867.
6. Kent A (2009). "Why Doesn't a Mother Reject Her Fetus?". Rev Obstet Gynecol. 2 (1): 67–8. PMC 2672992. PMID 19399300.
7. Garrett JC, Steensen RN, Stevensen RN (1991). "Meniscal transplantation in the human knee: a preliminary report". Arthroscopy: The Journal of Arthroscopic and Related Surgery. 7 (1): 57–62. doi:10.1016/0749-8063(91)90079-D. PMID 2009121.
8. Green DR, Ware CF (June 1997). "Fas-ligand: privilege and peril". Proc Natl Acad Sci USA. 94 (12): 5986–90. Bibcode:1997PNAS...94.5986G. doi:10.1073/pnas.94.12.5986. PMC 33671. PMID 9177153.
9. Medawar, P. B. (2017-01-04). "Immunity to Homologous Grafted Skin. III. The Fate of Skin Homographs Transplanted to the Brain, to Subcutaneous Tissue, and to the Anterior Chamber of the Eye". British Journal of Experimental Pathology. 29 (1): 58–69. PMC 2073079. PMID 18865105.

پیوند به بیرون