ZaldibarBizkaiko ekialdeko udalerri bat da, Durangaldeko eskualdean kokatua, Gipuzkoarekiko mugan. 11,84 km2 ditu eta 2016. urtean 3.087 biztanle zituen. Eskualdeko 7. udalerria da biztanle kopuruaren arabera, 14 herrietatik.
Zaldua ibaiak (edo Zalduerreka) udalerria zeharkatzen du, eta Matiena bat egiten du Ibaizabalekin. Ibaiak ura jasotzen du beste erreka bietatik, Solozabal eta Agirre-sakonatik. Ekialdean, Ego ibaiak bat egiten du MaltzaganDebarekin. Ibuereka eta Aixola dira Egoren ibaiadarrak. Ariolako urtegia (Aixolakoa) ere aipatzekoa da, hego-ekialdean kokatuta, Elgetako mugan.
Anbotoko mendilerroa (1.331 m) eta Oizko mendigunearen (1.026 m) artean kokatuta, mendi baxuagoek inguratzen dute herria. Horietatik altuena Santamariñazar (675 m) da, hegoaldean zutitzen dena.
Historia
Herriak denbora luzean Zaldua izena izan zuen. Zalduako elizaurrea Durangoko merindadearen barruan zegoen, eta Gerediagako Batzarretan 7. eserlekua zeukan. Elezaharraren arabera, Antso II.a Garzeitz Abarka nafar erregea 10 urtez preso egon zen Zaldibar dorretxean. Bestela, San Andres eliza XIII. mendekoa izan daitekeela uste dute aditu batzuek.
Herriaren historia ur gaziko iturriak markatu du, mineralduna eta osasungarria, 1846an bainuetxea zabaldu baitzuten Peñafloridako kondearen eskutik. Termalismoa boladatik pasatu eta gero, Bizkaiko Foru Aldundiaren eskuetara pasatu zen eraikina, eta ospitale psikiatriko bihurtu zen.
1932an Zaldua herriak gaur egungo izena, Zaldibar, hartu zuen, eta 1976an armarrian sartu zituzten zuhaitza eta zaldia. Azkenik, 2017an hiru otsoak berreskuratu zituzten armarrirako, "Zaldua" izena azpian dutela.
Azkenik, AP-8 autopistak eta Euskotreneko Bilbo-Donostia lineak udalerria zeharkatzen dute. Zaldibarko geltokia dago trenbide horien sarearen barruan.
Kultura
Euskara
Herriko eta inguruko jatorrizko euskalkia mendebaleko euskararen aldaera bat da, Durangaldekoa[5][6] hain zuzen. Durango da eskualdeko herririk handiena, baina euskalki honen parte dira Abadiño, Atxondo, Iurreta eta Elorrio, besteak beste.