Nazio Batuetako erakundeetako buruak Vienako CTBTOren egoitzan bilduta (Othman urdinez), 201.03.16
Mazlan Binti Othman (Seremban, Malaysia, 1951koabenduaren 11) astronomo malaysiarra da, eta bere herrialdean zenbait postu garrantzitsu bete zituen, baita Vienan 2010 eta 2014 bitartean Kanpo Espazioaren Gaietarako Nazio Batuen Bulegoko zuzendaria ere.[1] Bere herrialdeko lehen astrofisikaria izan zen.[2]
Lehen urteak eta hezkuntza
Serembanen jaio zen, Malaysian, eta Serembaneko barnetegi ezagun batean (Kolej Tunku Kursaal) izan zen. Matematikan zituen gaitasunek zientzietako karrera jarraitzera eraman zuten. Familiak mediku izatera bultzatu bazuen ere, fisika ikastea erabaki zuen. Dunedineko (Zeelanda Berria) Otagoko Unibertsitatera joan zen, Colombo planaren beka batekin, eta 1975ean ohoreekin graduatu zen. Orduan, Malaysiako Unibertsitate Nazionalean hasi zen tutore, baina beka luzatzeko negoziazioa egin zuen Otagora itzultzeko eta fisikako doktoretza lortzeko 1981ean, eta 1869an unibertsitatea sortu zenetik lortu zuen lehen emakumea izan zen.[3][4]
Ibilbidea
Dato' Mazlan Othman Malaysiara itzuli zen herrialdeko lehen astrofisikari, eta astrofisikako ikasketa-plan bat sortzeko eta astronomiaren eta espazioko gaien kontzientzia eta ezagutza sortzeko lan egin zuen. Seihileko batean Japoniako Kiso Behatokian ere egin zuen ikerketa.[5]
Hezkuntza publikoan zuen interesagatik saria jaso zuen 1990ean, Mahathir Mohamad lehen ministroak, hezkuntzaren eta zientziaren defendatzaile sendoak, lehen ministroaren saileko planetarioaren banaketaren arduradun jarri zuenean, Kuala Lumpurreko Malaysiako Negara Planetarioa, planetarioaren garapena gainbegiratuz.[6] 1993an planetarioa ireki ondoren, Gobernuko Espazioaren Zientziaren Ikerketen Dibisio berriaren zuzendari nagusi bihurtu zen Mazlan, eta bertatik mikrosateliteak garatzeko programa bat garatu zuen. Hurrengo urtean katedra jaso zuen.
Nazio Batuetako lana
1999ko azaroan, Kofi Annan Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusiak Vienako Kanpo Espazioaren Gaietarako Nazio Batuen Bulegoko (UNOOSA) zuzendari izendatu zuen Mazlan.[7] Mahathir lehen ministroak eskatuta, Malaysiara itzuli zen 2002ko uztailean, bost urtez, Angkasa Malaysia Espazioko Agentzia Nazionalaren zuzendari nagusi fundatzaile izateko. Lan horren ondorioz, Sheikh Muszaphar Shukor lehen astronauta malasiarra espazioratu zuen.
2007an Ban Ki-moon idazkari nagusiak Mazlan UNOOSAko zuzendari berrautatu zuen, eta Angkasa utzi zuen abenduan postu horretara itzultzeko.[8] UNOOSAn nazioarteko lankidetza-gaiak eraman zituen espazioan, talken eta zabor espazialaren prebentzioa, garapen jasangarrirako espazioan urruneko sentsore-plataformak erabiltzea, herrialdeen arteko espazio-legea koordinatzea eta Lurretik hurbil dauden asteroideen arriskuak, besteak beste.
2010eko irailean, hainbat kazetaritza-iturrik jakinarazi zuten Nazio Batuek laster izendatu ahal izango zutela Othman estralurtarren arteko harremanetarako enbaxadore.[9][10] Itxuraz, NBEk kontaktu horiei nazioarteko edozein erantzun koordinatuko zuela iradoki zuen adierazpenetan oinarrituta, eta urrian Royal Societyn agertu zen, «Bizitza estralurtarrari buruzko agenda zientifiko eta sozialerantz».[11] Hala ere, NBEko bozeramaile batek txostenak «zentzugabekeria»tzat jo zituen, UNOOSAren funtzioak zabaltzeko edozein plan ukatuz, eta The Guardiani bidalitako mezu batean, Othmanek esan zuen, Nazio Batuen nahien arabera, «oso ona dirudi, baina ukatu egin behar dut».[12][13] Geroago, bere hitzaldian, gai estralurtarrak eztabaidagai bihur zitezkeela azaldu zuen NBEn, Lurretik gertuko objektuei eta espazioko zaborrari buruz NBEk egindako eztabaidaren adibidea erabiliz.[14]
Erretiratu ondoren
Nazio Batuetatik erretiratu ondoren, Othmanek zientzia eta espazioari buruzko batzorde aholku-emaileetan eta mahaietan lan egin zuen, irakasle bisitari gisa eskolak eman zituen eta Malaysiako Zientzia Akademiako kide izan zen. 2017. urteko irailean, Asiarako eta Pazifikorako Nazioarteko Zientzia Kontseiluko (ICSU) Eskualde Bulegoko zuzendari izendatu zuten.[15]
Aintzatespenak
1990ean Hezkuntza publikoan zuen interesagatik saria jaso zuen.
1997ko Agongeko kondekorazioen zerrendan, Tuanku Ja'afar-ek, Malaysiako hamargarren Yang di-Peroan Agong-ek, kondekorazio federala berretsi zion, eta Panglima Jasa Negara ordenako kide izendatu zuen (zerbitzu meritorioengatik), ohorezko tratua emanez.[16]
1997an ere, Othmanen alma materrak, Otagoko Unibertsitateak, Zientzietan Ohorezko Doktorearen titulua eman zion.[17]
2009an, «Malaysiako astronomia-hezkuntzaren garapenean egindako lanagatik eta espazio-zientzian estatuan eta nazioartean duen eginkizun nagusiagatik», Institute of Physics institutuak Othmani bere Lehendakaritzako Domina eman zion.[18]
2013an, Australiako Espazio Foroaren «Polastern-Preis» saria (Polastarn saria) jaso zuen, espazioa betebeharraren gainetik izandako konpromisoagatik.[19]
Bizitza pertsonala
Dato’ Seri Mazlan Othmanek bi seme-alaba ditu,[20] ingeniari aeroespaziala den seme bat eta 1995ean jaiotako alaba bat, eta bi biloba. Nazio Batuen erretiroduna 2013. urtean,[21] alabarekin bizi da (gazteena) Kuala Lumpurren, Malaysian.
Audioa: Royal Society Scientific Discussion Meeting, «The detection of extrestr-terrestrial life and the consequences for science and society», Royal Society, Londres, 2010eko urtarrilaren 25 eta 26an emandako hitzaldiaren audio grabatua.
