Mathilde Fibiger Kopenhagen jaio zen 1830ean. Aita, Johan Adolph Fibiger kapitaina, armadako ofiziala zen; ama, Margrethe Cecilia Nielsen Aasen. Ahizpa zaharrena Ilia Fibiger zen. Haien aita, bere ideia lar demokratikoagatik beste toki batera eraman zuten eta 1843an bere gurasoak dibortziatu ziren. Mathilde Fibiger, bederatzi haurren gazteena – ederra eta talentuduna, baina jarrera nerbiosa eta akatsik gabekoa– liluratu egin zen jelosia nazional eta politkoarekin Alemaniako gerrra denboran eta monarkia absolutua erortzeaz 1848an.[1]
Literatura-lana
Mathilde Fibiger 1851n argitaratutako "Clara Raphael, Tolv Breve" (Clara Raphael, Hamabi gutun) bere lehen eleberrian emakumearen eskubideak defendatu zituen eleberrigilea izan zen. Clara Raphael izeneko neska gazte baten istorio autobiografiko partziala da, eta probintzietan lan egiten du, irakasle gisa; Lolland uhartean tutore pribatu gisa 1849an Fibigerrek izandako esperientzietan oinarritzen da, neurri batean. [2]Eleberria, neurri handi batean, Clara-k bere lagun Mathilderi idatzitako gutunez osatuta dago; Clara-k bizitza independente bat bizi duten emakumeei buruz dituen ideiak bertako biztanleen sinesmenen aurka doaz, eta berak emakumeen emantzipazioa bere bizi helburua izatea ebazten du. Liburuak eztabaida handia sortu zuen 1851n argitaratzeari buruz; Danimarkako establezimendu literarioa, berriz, haren alde zeudenen eta haren ideiak erradikalegiak zirela sentitzen zutenen artean banatuta zegoen, eta denak zeuden ados haren lanaren meritu literarioan.
Emakumearen eskubideen babesa
Fibiger izan zen emakumearen eskubideen auzia aurkeztu zuen Danimarkako lehen figura publikoa. Eleberriak, artikuluak eta eztabaida artikuluak idatzi zituen 20 urte zituenetik, 1851n.[3]
Gizarteak emakumearen eskubideen kontra dituen iritzien kontra, Fibigerrek bi liburuxka argitaratu zituen: Hvad er Emancipation? (Zer da emantzipazioa?) eta Et Besøg (Bisita bat). Bere azken eleberriak En Skizze efter det virkeligak Liv (Bizitza errealaren eskema bat, 1853) eta Minona izan ziren. Fortaellingen (Minona:Ipuin bat, 1854). Skizze efter det virkeligan Liv filmean, haurtzaroan umezurtz izan ziren bi ahizpen istorioa da, eta haiekin harremanak garatzen dituzten gizonena; ahizpa zaharrenak bere ezkongaia baztertzen du, gizonak ahulak direla sentituz; ahizpa gazteena, berriz, maitemindu egiten da. Minona-k eztabaida berri bat sortu zuen ama ezkongabeak eta intzestua tartean sartzen dituen bere trama konplexuarekin; Minon-ak, pertsonaia nagusiak, bere intzestu-erakarpena gainditzen du, kristautasunera bihurtu ondoren.[2]
Telegrafista gisa lan egitea
Fibigerren eleberriek gorespen kritikoa eragin bazuten ere, ez zuten arrakasta komertzialik izan, eta bere burua babesteko beste bitarteko batzuen bila hasi zen. Diru-laguntza txiki bat osatu zuen, Estatutik jasoa, jantziak eginez eta Alemaniako literatur lanak itzuliz. 1863an, Danimarkako estatuko telegrafia-zerbitzurako telegrafo-operadore izateko prestakuntza hasi zuen. Zerbitzu horrek, duela gutxi, emakumeak operadore gisa kontratatzea erabaki zuen, Peter Faber zuzendariaren zuzendaritzapean. 1866an, Helsingør-eko telegrafo-estazioan osatu zuen bere prestakuntza, eta Danimarkan telegrafo-operadore gisa lan egiten zuen lehen emakumea bihurtu zen.
Helsingør-en bi urte eman ondoren, Nysted-era eraman zuten 1869an, telegrafo estazioa berri bat administratzeko. Ez da harritzekoa gizonezko operadoreen erresistentziarekin topo egitea, emakumeen enplegua haien mantenurako mehatxua zela uste baitzuten. Nahiz eta zuzendari kargua izan, Nysted-eko bere soldata ez zen ia nahikoa bere gastuak ordaintzeko. Hurrengo urtean, Aarhus-eko telegrafo estaziora aldaketa eskatu zuen.[4]
Aarhus-en arazoak izaten jarraitu zuen, estazioko zuzendaria bere zereginaren kontra baitzegoen. Telegrafia lanean izan zituen arazoek bere osasunean eragina izaten hasi ziren; Aarhus-en hil zen 1872an, 41 urte zituela. Gaur egun, Danimarkan emakumeen eskubideen alde idatzi zuen feminista aitzindari gisa ez ezik, Danimarkako estatuko Telegraph zerbitzuan emakumeen enplegurako ateak ireki zituen emakume gisa ere gogoratzen da.
Sariak eta ohoreak
Aarhus City Hall Park-en hilharria
Dansk Kvindesamfund-ek (Danimarkako Emakumeen Elkartea) Mathildeprisen (Mathilde Saria) sortu zuen genero berdintasunaren defendatzaile gisa. Mathilde Saria 1970ean sortu zen, eta gizonezkoei zein emakumezkoei ematen zaie, genero berdintasuna sustatzen duen lana aitortzeko. Suzanne Brøger, Joan-søstrene,Kenneth Reinicke, Anja Andersen eta Anja C. Andersen dira sariaren onuradunen artean.[5]
"Mathilde Fibigers Vej" Frederiksberg-en (Kopenhage) dagoen kaleak bere izena darama. Aarhus-eko erdigunean Emakumearen Museoaren ondoan dagoen lorategiko plaza txiki batek ere "Mathilde Fibigers Have" izena du bere omenez.
Kvindernes Boligforeningek Østerbrogade 85en, Kopenhagen, duen eraikinak Clara Raphaels Hus du izena, Fibigerren omenez.
