María Collado Romero (Cimarrones, Matanzas, Kuba, 1885eko martxoaren 19a - Diez de Octubre, Habana, 1960ko hamarkadaren bigarren erdia) kazetari, poeta eta feminista kubatarra izan zen. Lehen emakume erreportaria eta Kubako lehen kronista parlamentarioa. Kubako Alderdi Demokrata Sufragistaren sortzaile eta lehendakaria ere izan zen.[1]
Biografia
Cimarrones zentralean jaio zen (gaur egun Carlos Rojas udalerria), Matanzas probintzian, goi mailako familia batean.[2]
Lehen argitalpenak
1913an hasi zen kazetaritzan, baina zaila izan zitzaion garai hartan nagusi zen matxismoa zela-eta.Emakumeen eskubideei buruzko lehen artikuluak Protectora de la Mujer aldizkarian argitaratu zituen.1920an Emakumeen Elkarteko publizitate-zuzendari izendatu zuten.[3]
1924an, Alderdi Nazional Sufragistako presidente zen Amalia Mallének lehendakariorde izendatu zuen.[3]Geroago, alderdiak Gerardo Machado presidentearekiko zuen jarreran zela-eta, Colladok alderditik alde egin zuen eta bere Alderdi Demokrata Sufragista sortu zuen eta bertan lehen presidentea izan zen.[3]
Ondoren, La Discusión egunkariko emakumezkoen orriaren erredaktorea izan zen.[4]
La Noche-n ere egin zuen lan, kronista parlamentari eta erreportari gisa, Presidentetza Jauregian.[4]
Heraldo Liberal eta La Tarde egunkarietan eta Bohemia aldizkarian parte hartu zuen. 1932an La Mujer aldizkaria sortu eta zuzendu zuen. "El Diario de la Marina" egunkarirako eta "Diez de Octubre" argitalpenerako artikuluak idatzi zituen.[5]
RHC Cadena Azul albistegian eta 1010 albistegian ere lan egin zuen.[4]
CMBY albistegia sortu zuen.[4]
1929an La Mujer aldizkaria sortu eta argitaratu zuen, eta 1942 arte funtzionatu zuen. Hori dela eta, iraultza aurreko Kubako argitalpen feministarik luzeena da.[3]
Habanan hainbat egunkari eta aldizkaritan parte hartu zuen. Enrique José Varona saria bi aldiz jaso zuen eta Álvaro Reynoso eta Víctor Muñoz sariak ere lortu zituen.[4]
Radio Continental, Patria Nueva (1917-1918), Cuba Nueva eta La Lucha albistegietan parte hartu zuen. Orkidea, Margarita del Campo eta Margarita Silvestre pseudonimoak erabili zituen.[5]
Diez de Octubre herrian bizi izan zen Lacret kalean, San Frantzisko eta Centurion kaleen artean.
Bere eskariz, Grauren gobernuak Chaple kalearen izena aldatu zuen General Lacret-en ordez, mambi ezagun horren omenez, eta monumentu bat eraiki zen Lacret-en eta Via Blancan.
Feminismoa
Borrokalari feminista gisa nabarmendu zen. Protectora de Mujeres aldizkaritik, emakumeen aldeko legeak sortzearen alde agertu zen, estatuko eta atzerriko prentsan hainbat artikulurekin. Emakumeen berdintasunaren alde gogor borrokatu zen, bozkatzeko eskubidea defendatzeko. Kubako Emakumezkoen Klubean aktiboki parte hartu zuen.
Emakume nekazari eta langileen alde lan handia egin zuen. 1922an Emakumeentzako Nekazaritza Eskolak hasi zituen, eta gero Rosalía Abreu eskola bihurtu zena. Emakumeak merkataritzan lan egiteko eskubidea izan zezan borrokatu zen. Horretarako, borondatezko ikuskatzaile bihurtu zen eta geroago ofizialki izendatu zuten merkataritzako ikuskatzaile; beraz, izendapen hori izan zuen lehen pertsona izan zen.[5]
María Collado sufragisten buruaren eta Pilar Morlon feministen buruaren arteko gatazka prentsa kontserbadoreak erabili egin zuen emakumeak oraindik herritar izateko eta botoa emateko prest ez zeudela argudiatzeko.[6]
Kronista parlamentarioa
María Collado kronista parlamentarioa izan zen hainbat irrati-estaziotarako eta prentsa idatzirako, Errepublika Neokolonialaren garai gehienetan.
1940an, Fulgencio Batista diktadoreak gobernatu zuenean, debekatu egin zitzaion Colladori Presidentzia Jauregian albisteak estaltzen zituzten kazetari-taldeko kide izaten jarraitzea.[7]
1944 eta 1948 bitartean, Ramón Grau San Martinen lehendakaritza garaian (1881-1969), Jauregi Presidentzialeko prentsa bokalak ukatu egin zion akreditazioa. Salaketan, berak azaldu zuen diskriminazioa «emakume eta emakume zintzo izateari» zor zitzaiola.[8]Beste kasu batean, Herri Lanetako ministroak bere sektoreko kazetariak gonbidatu zituen eraikitzen ziren lan batzuk ikustera. Maria Collado ministeriotik ateratzen zen ibilgailua hartzera joan zenean, ez zioten utzi, eta hauxe esan zioten: «Hau ez da emakumeentzako bidaia».[7]
Behin, Senatuaren saioen berri ematen zuten kazetariei gonbita egin zitzaien bazkaltzeko, baina kanpoan utzi zuten Maria. Hurrengo egunean azalpenak eskatu zituen, eta Senatuko Bilkuren Egunkariko zuzendari Cabús kazetariak esan zion errelajoko festa bat izan zela hura, eta emakumeak ezin zirela bertan egon, eta kontaratu zedila kazetaritzan emakumeak traba eta kalamidadea direla .[7]
Aulkiari buruzko Legea babestu zuen, merkatariak emakumeei esertzen uztera behartzen zituena. Merkataritzako langileek eguerdiko hamabietan bazkaltzeko ixteko eskaera ere aurkeztu zuen.
Manuel Márquez Sterling eskola sortu aurretik kazetaritzan hasten ziren emakume asko orientatu zituen. La Mujer (Habana) aldizkarian 1930eko hamarkadako kazetari gazte asko prestatu ziren.
Varona eta Víctor Muñoz kazetaritza-sariak lortu zituen. Kubako Iraultzaren garaipenean, María Collado erretiratuta zegoen kazetaritzatik, baina, era berean, FMC (Kubako Emakumeen Federazioa, 1960an sortua, Kubako Alderdi Komunistaren zati gisa) erakundearen barruan sartu zen, eta bertatik ikusi zuen emakumea erabat sartu zela gizartean, eta eskubide horren alde borrokatu zen bizitza osoan.[5]
Heriotza
Diez de Octubre herrian bizi zela hil zen hirurogeiko hamarkadaren bigarren erdian.
Bibliografia
- Núñez Machín, Ana: Mujeres en el periodismo cubano (1989-2010). Santiago de Cuba: Oriente, 2010.
- Villa Hernández, Hilda: Mujeres destacadas del municipio Diez de Octubre (1689-1998). La Habana: Centro de Superación para la Cultura, 1998.
Erreferentziak
- ↑ Alonso, Nancy. (2018). Damas de social: intelectuales cubanas en la revista Social. ISBN 978-959-294-170-0. PMC 1042243325. (Noiz kontsultatua: 2021-12-23).
- ↑ K. Lynn Stoner: From the house to the streets. The cuban women’s movement for legal reform (1898-1940). Universidad de Duke (Carolina del Norte): Duke University Press, 1991. En el segundo renglón de la página 76 dice: «Partido [Demócrata Sufragista president María Collado, an upper-class poet with reformist ideas». Consultado el 20 de junio de 2013.
- ↑ a b c d K. Lynn Stoner: From the house to the streets. The cuban women’s movement for legal reform (1898-1940). Universidad de Duke: Duke University Press, 1991. Entre las páginas 102 y 106 presenta una biografía de Collado. Consultado el 20 de junio de 2013.
- ↑ a b c d e «María Collado Romero», breve artículo biográfico en el sitio web Quién es Quién en la Prensa Cubana. Consultado el 20 de junio de 2013.
- ↑ a b c d María Collado Romero, artículo en el sitio web Ecured. Actualizado por última vez el 15 de mayo de 2013. Consultado el 20 de junio de 2013.
- ↑ «Historia de la mujer en Cuba: del feminismo liberal», artículo de Julio César González Pagés en el sitio web Feminismo Cuba, 20 de diciembre de 2010. Consultado el 20 de junio de 2013.
- ↑ a b c «Mujeres en el periodismo en Cuba, una fuerza vital y creciente», artículo de Juan Marrero en el diario La Jiribilla (La Habana) del 23 de diciembre de 2011. Consultado el 20 de junio de 2013.
- ↑ «Mujeres en la primera línea» artículo de Juan Marrero González en el periódico Cubarte del 29 de septiembre de 2004. Consultado el 20 de junio de 2013.
Kanpo estekak
