Iberismo (hizkuntzalaritza)

Esteban Garibai: lehendabiziko euskal iberista izan zen, Julio Caro Barojaren iritzira.^[1]

Ullastreteko beruna. Bigarren lerroan irakur daiteke:
:
(borste : abaŕgeborste).
Euskararekin alderatuta
bost - hamabost

Iberismoa^[2] euskararen eta iberieraren ahaidetasuna aldarrikatzen duen teoria da. Teoria horren aldekoei iberista deritze. Gaur egungo euskalariek baztertzen dute.

Euskara eta iberiera hizkuntza eremuen hurbiltasunak eta biak hizkuntza indoeuroparrak ez izateak bide eman zuten hizkuntza bera zirela edo ahaideak zirela pentsatzera. Luzaro iraun duen teoria da (Esteban Garibai, Arnaud Oihenart, Manuel Larramendi, Wilhelm von Humboldt, Hugo Schuchardt eta abar), baina XX. mendeko hizkuntzalariek baztertu zuten. Hala ere, gaur egun, pertsona batzuk oraindik eusten diote teoria horri.

Iberieraren eta euskararen arteko hitz batzuk antzekoak dira, nahiz eta iberieraren hitzen esanahia ez den ezagutzen.

Iberiera	Euskara
Abar	Adar
Adin	Adin
Bios	Bihotz
Biskar	Bizkar
Biur	Bihur
Cais	Gaitz
Hisca	Neska
Ildun	Ilun
Iliberris	Hiri berri
Nabar	Nabar

Iberieraren sintaxia eta gramatika ez dira ongi ezagutzen, baina euskararen antzekoak balira ere, kontuan izan behar da euskara erabiliz ez dela lortu iberierazko testurik itzultzea, eta itzuli diren apurrak euskara eta iberiera erabat hizkuntza desberdinak direla erakutsi du.

Iberiar eta euskal hitzen artean badira antzekotasunak, baina horien arrazoia izan daiteke bi hizkuntzek Sprachbund motako kontaktua eta elkartrukea izateagatik.

Erreferentziak

1. Caro Baroja, Julio (1982) Sobre la lengua vasca y el vascoiberismo, Donostia, ISBN 84-7148-052-2.
2. «Iberismo». Euskaltzaindiaren Hiztegia. (Noiz kontsultatua: 2024-6-29.)

Bibliografia

• Joakin Gorrotxategi, Iván Igartua, Joseba A. Lakarra (arg.). (2018). Euskararen historia. Vitoria-Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia. (Aleak, euskaraz, 860 orrialde ditu: koloretako mapak eta grafikoak. Liburuaren gaztelaniazko bertsioa ere badago. (Bibliografia: 801-847 orrialdeetan) ISBN: 978-84-457-3433-9.

Ikus, gainera

• Aitzineuskara
• Kantabrismo (hizkuntzalaritza)
• Gerhard Bähr
• Hugo Schuchardt
• Pablo Pedro Astarloa
• Tubalismo
• Wilhelm von Humboldt

Kanpo estekak

• Karmele Artetxe Sánchez (2005): «Egungo euskoiberismoa, berrikuspen historiografikotik abiatuz», Kondaira 3, 2005, 1-53, ISSN 1698-9287.
• Karmele Artetxe Sánchez (1999): «Egungo euskoiberismoari buruzko zenbait ohar», Euskonews & Media 54, 1999-11-12.

• Datuak: Q2508353

Artikulu hau zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.