Hindenburgen hondamendia 1937ko maiatzaren 6an gertatu zen, LZ 129 Hindenburg zepelin alemaniarrak su hartu zuenean eta Manchester Townshipeko (New Jersey, AEB) Lakehurst itsas-aire estazioan lurreratze saiakera batean suntsitua izan zenean. Ontzian zeuden 97 pertsonetatik (36 bidaiari eta 61 tripulatzaile) 35 hil ziren (13 bidaiari eta 22 tripulatzaile). Lehorreko langile bat ere hil zen, guztira 36 hildako suertatuz.
Hondamendiaren lekuko izan zen Herbert Morrisonek grabatutako irrati-kronika batean eta bideo zirraragarrietan hondamendiaren berri zabaldu zuten, hurrengo egunean eman zutena.[1] Gertaerak konfiantza publikoa suntsitu zuen bidaiarientzako baloi gidatuen segurtasunean, eta baloi gidatuaren aroaren bat-bateko amaiera markatu zuen.
Hegaldia
1937ko martxoaren amaieran Hindenburgek Rio de Janeirora joan-etorria eginez bere bigarren denboraldia hasi zuen. Maiatzaren 3ko arratsaldean, baloi gidatua Frankfurtetik abiatu zen, denboraldi horretarako AEBen eta Europaren artean programatutako 10 bidaietatik lehenengoan. American Airlinesek Hindenburgeko operadoreekin kontratu bat sinatu zuen Lakehurstetik Newarkera bidaiariak garraiatzeko, hegazkin hegaldietarako konexioak egiteko.[3]
Bere aurrerapena atzeratu zuten haize bortitzengatik izan ezik, Hindenburgeko bidaiak ez zuen gorabeherarik izan, baloi gidatua, Lakehursten, gauez, hiru egun beranduago, maiatzak 6an lurreratzen saiatu zen arte. Istripuaren hegaldian bidaiariak (70etik 36) eta tripulatzaileak (61, 21 entrenamenduan barne) izateko edukieraren erdia bakarrik zeraman arren, Hindenburgek ez zuen eserlekurik bere itzulerako hegaldirako. Alemaniarako txartelak zeramatzaten bidaiari askok, hurrengo astean, Londresen, Jurgi VI.a erregearen eta Elisabet erreginaren koroatzera joateko asmoa zuten.
Zepelinak ordu batzuetako atzerapena zeraman Boston gainetik hegan egin zuenean maiatzaren 6ko goizean, eta Lakehursten lurreratzea atzerapen handiagoz espero zen, ekaitz elektrikoen ondorioz. Lakehursteko klima txarraren berri izanda, Max Pruss kapitainak Manhattan uhartearen gaineko ibilbide bat antolatu zuen, ikuskizun publiko handi bat sortuz, jendea kalera irten baitzen baloi gidatuia ikusteko. 16:00etan landa gainetik igaro ondoren, Pruss kapitainak New Jerseyko kostako pasealeku batetik eraman zuen gidaria, eguraldiak hobera egitea espero zuen bitartean. 18:22an, ekaitzak joanak zirela jakinarazi ondoren, Prussek Lakehurstera itzuli eta ia egun erdi berandu lurreratu zen. Hala ere, horrek aurreratuak baino askoz denbora gutxiago utziko lukeenez Europara itzultzeko gidaria prestatzeko, publiko orokorrak jakinarazi zuen amarralekuan Hindenburg ontzira igotzea debekatuta egongo litzatekeela.
Hondamena
19:25ean, tokiko ordua, Hindenburgek su hartu zuen. Ez dakigu sua non hasi zen, hainbat lekukok sugar gorri eta horiak ikusi zituzten 4. eta 5. gas-geletako aireztapen hoditik gertu. Beste bertsio batzuk ere badaude. Beste gas-gelaxka batzuk erretzeari ekin zionean, sua zabaldu egin zen eta ontzia azkar erori zen. Bost kamerari eta gutxienez ikusle bat lurreratzea filmatzen ari ziren arren, ez dago sutea hasi zen uneko erregistro grafikorik.
Garrak non hasi ziren alde batera utzita, hauek aurrerantz hedatu ziren, lehenengo 1 eta 9 arteko gas-gelaxkak kontsumituz, eta egituraren atzealdea inplosionatu egin zen. Ia berehala, bi tanke (ura edo erregaia zuten eztabaidatzen dute) lehertu ziren talkaren ondorioz. Flotagarritasuna ontziaren txopan galdu zen, branka gorantz okertu zen, eta atzeko aldea hautsi egin zen.
Hondamendiaren lehen uneetatik brankak lurrarekin talka egin zuen arte igaro zen denbora, 32, 34 edo 37 segundokoa izan ohi da. Sua hasi zenean kamera bakar bat ere ez baitzen ontzia filmatzen ari, hasieratik egindako denbora testigantzei esker bakarrik estimatu daiteke. Addison Bainek egindako NASAren azterketa arretatsu baten arabera, oihalaren bidezko hedapen-tasa 49 ft/s (15 m/s) izan zen, eta hori 16 segundo inguruko suntsipen-denboran gertatu zen (245m/15 m/s = 16,3 s).
Erreferentziak
Bibliografia
Kanpo estekak
