Artikulu hau dantzari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Foxtrot (argipena)».
Foxtrot edo fox trotEstatu Batuetakodantza leun eta progresiboa da, dantza-pistan zehar mugimendu luze eta jarraituak egiten dituena. Big Band izeneko jazz orkestraren musikaz lagunduta, normalean abeslariarekin, dantzatzen zen.[1]Vals dantzaren antzekoa da, nahiz eta erritmoa 4/4koa izan 3/4koa izan beharrean. XX. mendeko lehen hamarkadan garatu zen. 1930eko hamarkadan iritsi zen Foxtrot-a bere gorenera. Gero egongelako dantzarako bertsioan astiroago bihurtu zen. Egungo nazioarteko lehiaketetan bi aldaera dantzatzen dituzte:Slow Fox (fox lausoa) eta Quickstep (fox arina).
Izenaren ingurukoak
Fox-trot esamoldeak euskaraz, literalki, «azeriaren trosta» esan nahi du. Aditu batzuen arabera, dantza honen erreferentziarik zaharrena 1876an argitaratu zen "Danza con zuecos de madera" liburuan agertzen da. Azeriak elurretan ibiltzean egiten dituen urratsen antzekotasunetik sortuko litzateke izena. Beste batzuek, ordea, Harry Fox komikoari esleitzen diote fox-trotaren jaiotza: 1913an, Ziegfeld Follieseko dantzarien saio koreografiko batean trostarako pauso atsegin eta indartsua sartu zuen. Beste batzuek Normandiako faux-droit espresioa (euskaraz eskuin faltsua) aipatzen dute izenaren jatorri bezala[2] baita Harry Fox komiko estatubatuarrak dantza honen bertsio indartsuago bat sartu zuela Ziegfeld Folliesen ikuskizun batean 1913an.
Batzuen arabera 1914ko ekainean vaudeville interpretea zen Harry Foxek asmatu zuen Fox-trota baina aditu guztiak ez daude ados horrekin. Foxek urrats sinpleak egin zituen, trosta (trot) baten antzekoak, ragtime musikaren erritmoan, urte hartan New York Theatren (Jardin de Danse bezala ere ezaguna) Ziegfeld Follieserako egindako ikuskizun arrakastatsu batean. Dantzak berehala erakarri zuen Vernon eta Irene Castle senar-emazteen arreta, eta dantzarako berezko grazia eta estiloa eskaini zioten.[3] Bi lekukok Foxtroteko iturritzat jotzen dituzte dantzari afroamerikarrak: Vernon Castle berak, eta Betty Lee dantza irakasleak. Castlek ikusi omen zuen dantza: «Beltzek hamabost urtez dantzatu zuten, jendeak jakin zezan, pertsona beltzentzat bakarrik zen klub jakin batean».
“Bluesaren aitatzat” jotzen den W. C. Handyk bere autobiografian dio “The Memphis Blues” abestia izan zela foxtrotaren inspirazioa.[4]Vernon eta Irene Castle bikoteak egiten zituen saioen atsedenaldietan, James Reese Europe[5] musika zuzendariak Memphis Blues jotzen zuen astiro. Castletarrak erritmoarekin txundituta zeuden, eta Jamesek erritmo horri laguntzeko dantza geldo bat egitea proposatu zuen. Castletarrek Bunny Hug deiturikoa aldizkari bateko artikulu batean aipatu zuten. Handik gutxira, bidaia bat egin zuten, eta ozeanoaren erditik telegrama bat bidali zuten aldizkarira, dantzaren izena «Bunny Hug» izatetik «Foxtrot» izatera aldatzeko. Arthur Murrayk estandarizatu zuen gero, eta haren bertsioan tangoaren posizioak imitatzen hasi zen.[6]
Hasieran, foxtrota ragtimean dantzatzen zen. 1910eko hamarkadaren amaieratik 1940ko hamarkadara arte, foxtrota izan zen, zalantzarik gabe, Mendebaldeko dantza azkar ezagunena, eta urte horietan egindako grabazio gehienak foxtrotak izan ziren. Baltsak eta tangoak, ezagunak izan arren, ez zuten inoiz foxtrota gainditu.
Rock-and-rolla1950eko hamarkadaren hasieran lehen aldiz sortu zenean, diskoetxeek ez zekiten zein dantza estilo izango zen musikan aplikagarriena. Bereziki, Decca Records disketxeak foxtrot gisa etiketatu zituen hasieran merkaturatu zituen bere rock-and-roll diskak, batez ere Bill Haley and His Comets taldearen «Rock Around the Clock».[7] Hau garai guztietako foxtrot-ik salduena dela esan daiteke.
Denborarekin, aldaera motel (foxtrot) eta azkarretan (quickstep) bereizi zen foxtrota. Saloiko dantzen nazioarteko kategoria estandarraren testuinguruan, denboraldi batez foxtrotak «Slow Foxtrot» edo «Slowfox» izena hartu zuen. Izen horiek oraindik erabiltzen dira, beste foxtrot-mota batzuetatik bereizteko.
Espezialistek hiru estilo bereizi egin dituzte. Hirurak dantza elkartuak dira, non dantzariek dantza pistaren inguruan erlojuaren orratzen kontrako norabidean egiten duten dantza, eta musika berarekin dantzatzen diren. Hala ere, teknikan, posizioetan eta figuretan alde handia dute.
Foxtrot sozial amerikarra: dantza sozial eta festako dantza gisa. Bereziki egokia da jendez beteriko aretoetan dantzatzeko, elkar ondo edo gaizki ezagutzen duten eta dantzan entrenamendu formala izan dezaketen edo izan ez duten kideentzat. Bere ezaugarri nagusia hau da: beste bi estiloetan ez bezala, dantzariek oinak ixten dituzte ia irudi guztien amaieran. Ondorioz, dantzariek astiro-astiro ibiltzen dira aretoaren inguruan, eta zenbait figura bere lekuan ere dantza daitezke.[8]
Amerikar jarraipen-estiloa: Antzerki musikaleko ekoizpenetan eta zineman ikusi ohi den estiloa da. Estilo sozialeko desberdintasuna dantzariek irudi bakoitzaren amaieran itxi beharrean oinak pasatu egiten dituztela da. Ondorioz, dantzariek askoz azkarrago aurreratzen dute aretoaren inguruan, estiloari bere izena ematen dion modu leun eta jarraituan. Nazioarteko estilotik gorputz-kontaktua aukerakoa izatean bereizten da. "Horrek aukera ematen die dantzariei askoz posizio gehiago hartzeko eta, beraz, Nazioarteko Estiloan posible ez diren irudi mota asko egikaritzeko.[9]
Nazioarteko estiloa: Europan eta Britainia Handian asko erabiltzen da dantza sozial eta lehiakor gisa. Bere ezaugarri bereizgarria kideek uneoro gorputzaren kontaktua mantendu behar dutela da. -Ondorioz, irudi eta posizio aukera amerikar estiloan baino askoz ere mugatuagoa da. Dantzariak mugimendu-irudi leun eta irristakor bat sortzen kontzentratzen dira dantza-pistaren inguruan. Gorputz-kontaktua erabiltzeak oso biraketa itxiak egitea bideratzen du, eta hori are gehiago indartzen da orpoko biraketen erabilera estentsiboagatik. Orpoko biren erabilera honek, eta nahi den planeatze mugimendua eragiteko behar den esfortzuak, foxtrotaren nazioarteko estiloari aretoko dantza guztien artean zailena izatearen ospea eman dio, agian, ondo jotzeko.[10]
