Cristina Casadevall de la Cámara (Bartzelona, Katalunia, 1985) bartzelonar asmatzailea, enpresaburua eta ekintzailea da. Ezaguna da, nerabea zela, eraikuntzarako Ecocrarcris izeneko material birziklagarri berria asmatu zuelako.[1][2]
Ibilbidea
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako (DBH) laugarren maila egiten ari zela, fruitu lehorren azalak, erretxinak eta beste zenbait itsasgarri nahastuta material berri bat lortu zuen. Material hori, lehortu ostean eraikuntzan erabiltzeko egokia da, sendoa, arina, malgua eta isolatzailea baita. Gainera birziklagarria, ekologikoa eta jasangarria ere bada. Cristinak 14 urte zituenean, telebista ikusten eta intxaurrak jaten zegoen egun batean, intxaurren hondakinekin zer egiten zen galdetu zion amari. Amak segur aski ezer ez zela egiten erantzun zion. Horregatik, 17 urte izan arte atsedenik gabe, egun osoa, asteburuak ere bai —lagunak zinera edo paseatzera joaten ziren bitartean— berak fruitu lehor azalak batu, ikertu, probatu, nahastu eta esperimentoak egin zituen, material berezia lortu arte.[1]
Asmakizuna
Baliabide fosilei alternatibak bilatzea eta hondakinak aprobetxatzea energia edo bestelako material bihurtzeko beharrezkoa zen une batean asmatu zuen material berri hori Cristina Casadevallek: Material horretan, fruitu lehorren azalak birziklatzen dira, eta zura[3] edo aglomeratua[4] ordezkatzeko erabil daitezkeen beste elementu batzuekin nahasten da.[3]
Material horri Ecocarcris izena eman zion eta patentatu egin zuen. Arkitekto eta asmatzaileek goretsi egin zituzten materialaren ezaugarri teknikoak. Nazioarteko hainbat feriatan aurkeztu zuen, besteak beste, Frantzia, Belgikan, Brasil, Errusia eta Eslovakian.[1][4] Nafarroa Garaiko enpresa batek eskaintza bat egin zion materiala erosteko. Nahiz eta txeke zuria eskaini,[4] Casadevallek nahiago izan zuen materialarekin lanean jarraitu eta produktu berri hori ekoizteko bere enpresa sortu.[1]
Material berri hori erabilgarria da dekorazio-objektuetarako, etxeko tresneriarako, mahai-jokoetarako (batez ere haurrentzat, ukimen atsegina eta ezpaltzeko arriskurik ez izateagatik), altzari-mota guztietarako (aulkiak, mahaiak, altzariak...), eraikuntzarako erabilera posiblea, isolatzaile akustiko eta termikoetarako, esate baterako. Zura edo aglomeratua mekanizatzeko erabiltzen den prozesu bera erabiltzen du.[5]
Ikerketa zientifiko eta teknikoa sustatzen zuen nazioarteko talde batek munduko 28 gazte aukeratu zituen Stockholmen Nobel Sarien ekitaldia ikustera joateko. Cristina izan zen gazte horietako bat.[1][4]
Emakume asmatzaile garaikideak
Cristina Casadevall hainbat asmatzaile garrantzitsuren garaikidea da, hala nola Mária Telkes (1900-1995), eguzki-teknologian hainbat patente zituena; Helen Murray Free (1923-2021), murgiltze eta irakurketarako lehen zerrenda erreaktiboak garatu zituena, diagnostiko-probetan erabiltzeko; Patsy O'Connell Sherman (1930-2008), orbanak eta ur iraunkorra uxatzeko; Stephanie Kwolek-ek (1923) poliparafenileno tereftalamida asmatu zuen, pisu bereko oinarri baten gainean altzairua baino bost aldiz sendoagoa den material polimerikoa, Kevlar markaren pean merkaturatua; Margarita Salasek (1938-2019) bere DNA anplifikazio sistema patentatu zuen AEBn 1989an eta gero Europan 1997an Zientzia Ikerketa Kontseilu Nagusiaren (CSIC) izenean; Tarsy Carballasek (1934) suteak iragartzeko sistema bat garatu zuen; Teresa Gonzalok (1977) gel baginal bat patentatu zuen, Giza Inmunieskasiaren Birusa (GIB) kutsatzea %80an inhibitzen duena, emakume batzuk beren bikotekidearen baimenik gabe babestu ahal izateko; Ana Vieitezek (1947) metodo bioteknologiko bat garatu zuen, gaixotasunekiko erresistenteagoak diren espezieak sortzea ahalbidetzen zuena; Celia Sánchez-Ramosek (1959) hainbat lente eta iragazki terapeutiko patentatu zituen begi osasuntsu, sasi-afakiko eta/edo neurodegenerazio-prozesuan daudenentzat; Elena García Armada (1971), lehen exoeskeleto bionikoa eraiki zuen Zientzia Ikerketa Kontseilu Nagusiko (CSIC) taldeko burua; María Blasco Marhuenda (1965), telomeroen luzera eta zatiketa zelularraren aurreikuspena neurtzea ahalbidetzen zuen teknika baten arduraduna, hau da, bizi-itxaropena aurresatea; Teresa Puig Molina (1966), zero erresistentziako eta korronte-galerarik gabeko material supereroaleekin lotutako hamaika patenteren asmatzaileetako bat.[6]
Nerabe asmatzaileak
Cristina Casadevall de la Cámararen ikerketak erakusten du haurren ideiak ere baliotsuak izan daitezkeela.[7] Era berean, Deepika Kurup (1998) bezalako beste ikasle asmatzaile gazte batzuen garaikidea da, 2012an 25.000 dolarreko Discovery Education 3M Young Scientist saria jaso zuena, ura eguzki-energiaz garbitzeko metodo berri eta merke baten garapenean egindako lanarengatik; Hannah Herbst (2000) Discovery Education 3M Young Scientist saria jaso zuen 2017an, elektrizitatea sortzeko itsas korronteak erabiltzen zituen turbina bat sortzeagatik eta 2019an, marrazoaren azalean inspiratu zen, eta bakterioen aurkako osasun-benda birziklagarriak diseinatu zituen.[6]
Cristina Casadevall ideia eta praktika onak dituzten zientzia-ikasle femeninoen belaunaldi berrien adibidea da, beste ikasle batzuentzat eredu eta erreferentzia-eredu gisa balio duena.[6]
Aintzatespenak
- Stockholmoen Nobel sarien ekitaldia ikustera joateko aukera izan zuen munduko 28 gazteetako bat.[1][4]
Erreferentziak
Kanpo estekak
