Brokoli

Brokoli
Brokolia eta ebaketa Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Brassicales
Familia	Brassicaceae
Generoa	Brassica
Espeziea	Brassica oleracea
Barietatea	Brassica oleracea var. italica L.
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak	broccoli sprouts ^(en) eta brokoli

Brokolia (Brassica oleracea italica) aza landaretik eratorritako barazkietako bat da, zurtoin sendo eta adarkatua duena. Jatorrizko aza landarea (Brassica oleracea) bezala, landare belarkara hau biurtekoa da, baina urteroko gisa landatzen da, hazi bidez. Barazki estimatuak izanik, batez ere egosia jaten da. Multzo berekoak dira aza, bruselaza eta azalorea.

Historia

Jatorria Italia hegoaldean du. Izena italierazko broccolo hitzaren pluraletik dator, eta berau brocco (latinezko bracchium, beso) hitzaren txikigarritik.

K.a. VI mendean hasi zen brokoliaren ekoizpena Mediterraneoko iparraldeko itsasertzean. Sizilian eta Italiako penintsularen hegoaldean hautespen artifizialaren bidez asko garatu zen landarea^[1].

XVIII. mendean hedatu zen Europan eta italiar emigranteek XIX. mendean Ipar Amerikara eraman zuten^[2].

Ezaugarriak

Landare hau, oraindik garatuta ez dagoenean, edozein aza baten antza du. Heldutasun komertzialaren unean berde edo purpura da.

Berde koloreko lore-buru mamitsu jangarri ugari ditu, zuhaitz eran jarriak, zurtoin lodi batetik jaiotzen diren adarren gainean. Buruxka-masa handia hostoz inguratuta dago. Bere ahaide hurbila den azalorearen antza handia du, baina berde kolorekoa da.

Loreak horiak dira eta fruituak silikuan dauzka hazi arrosa biribilekin.

Klima freskotako laborantza da eta, beraz, uda beroetan ez da hain oparoa izaten.

Ekoizpena

Txina eta India dira gaur egun brokoli ekoizle nagusiak^[3].

2019ko brokoli ekoizpena

#	Herrialdea	Milioka tonak
1	Txina	10.6
2	India	9.1
3	Estatu Batuak	1.2
4	Espainia	0.7
5	Mexiko	0.7

Erabilera

Barazki hau sukaldaritzan estimatua da, batez ere jatorriko Italian. Egosita edo lurrunetan prestatu ohi da, baina gordinik jan daiteke, eta barazki gordin oso ezaguna bihurtu da, aperitibo gisa.

Plater bat brokolia zati batzuetan moztutako patatekin egostean datza, eta ondoren piperrautsez, baratxuriz eta oliba olioz ontzen da.

Galeria

• 
  Brokoli loreak
• 
  Brokolia loratzen
• 
  Siziliako brokoli morea
• 
  Brokoliak salgai supermerkatuan

Erreferentziak

1. Nonnecke, Ib Libner. (1989). Vegetable production. Van Nostrand Reinhold ISBN 0-442-26721-5. PMC 18106105. (Noiz kontsultatua: 2022-11-14).
2. academic.oup.com (Noiz kontsultatua: 2022-11-14).
3. «FAOSTAT» www.fao.org (Noiz kontsultatua: 2022-11-14).

Ikus, gainera

• Txinatar brokolia
• Romaneskoa

Kanpo estekak

• Datuak: Q47722
• Multimedia: Broccoli / Q47722
• Espezieak: Brassica oleracea var. italica