Azparren toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]
Azparren (1268)
Azparren (1280)
Azparren (1350)
Azparren (1366)
Azparren (1468)
Azparren (1534)
Azparren (1591)
Asparren (1642)
Azparren (1767)
Azparren (1800)
Azparren (1925)
Azparren (1990)
Ezaugarriak
Armarria
Azparrengo armarria Artzibarko armarria da. Armarri honek honako blasoi hau du:[3]
«
Hondo urdin batez eta aurrean astigar batez terrazatzatuta osatuta dago, gainean zilarrezko bi ezpata urrezko eskutoki gurutzatuekin, metal bereko balantza bati eusten diotenak.
Artzibar ibarra berezia da, bitxia beharbada, eta Erdi Arokan galtzen da bere jatorria. Ez dio jarraitzen ibai baten inguruan garatzeko zonako arauari. Bi adar bereiz ditu, Irati eta Urrobi ibaien ibilbideei jarraituz, eta hirugarren adar erdi bortxatu bat Gurpegi errekaren inguruan.
Klima
Udalerriko gunerik garaienetan izan ezik, Artzibar gehienean klima azpimediterraneoa nagusi da. Urteko batez besteko tenperatura 6 eta 12 gradu bitartekoa da (sei gradu mendietan eta hamabi herrigunean). Prezipitazioak 1 000 eta 1 600mm bitartekoak dira, betiere udaberrian eta udazkenean ugariagoak. Urteroko egun euritsuak 100-120 inguru izaten dira, eta azarotikapirilera ohikoa da elurra jaustea.
Baso-soiltze gogorra jasan dute Artzibar aldeko basoek. Pagoa, pinu basatia, haritza eta artea dira zuhaitzik ugarienak. Artea, arroilean eta ipar eta ipar-mendebaldeko mendietan hedatzen da batez ere. Birlandatutako pinuek 1 000 hektareatik gora hartzen dituzte, batez ere Austriatik ekarritako pinu lariziarrak dira.
Estazio meteorologikoak
Artzibarren dagoen Orotz-Betelu udalerrian (ibarraren parte da geografikoki, baina ez administratiboki), itsasoaren mailatik 619 metrora, Nafarroako Gobernuak1993n jarritako estazio meteorologikoa dago.[4]
Su edo etxeen zenbaketetan, 1366tik1819ra bitarteko bosten artean ibili zen, eta biztanle kopururik handiena 1858an izan zen, 114 biztanlerekin. Jaitsiera etengabea hasi zen, 1930ean gora egin baitzuen (105 biztanle izatera iritsi zen), eta 1970eko 32ra arte jaitsi zen. 2012an, 25 erroldatu izatera igo da, hein batean Artozki kontzejua desagertu delako, bertako biztanleak herri horretara igaro baitira.
Demografia
2020 urteko erroldaren arabera 21 biztanle zituen Azparrenek.[6]
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
20
21
21
20
20
18
18
18
17
17
17
19
25
25
25
26
20
21
21
22
21
Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.
Politika
Azparrengo kontzejua kontzejuburuak osatzen dute. Egungo kontzejuburua Fernando Urtasun Garde da.
Kontzejua
Azparrengo kontzejua kontzejuburuak osatzen dute, demokratikoki hautatua. Kontzejuburua Fernando Urtasun Garde da.
Koldo Zuazok, 2010ean, Artzibarrek atzerakada-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.[8]
Ibar honetan hitz egiten den euskarak bere berezitasunak ditu. Horregatik sailkatzen da Artzibarrera azpieuskalkian (Hegoartzibartar aldaera). Euskara batuaren itzalean alfabetatutako hainbat euskaldun baden arren, Artzibarko mintzaira zaharrak hiztun gaberik dakite.
↑Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
↑Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.