Arrasate Euskaldun Dezagun(AED)[1]Arrasateneuskararen normalizazioa lortu asmoz sortutako irabazi asmorik gabeko elkartea da. Herrian euskararen erabilera sustatzea eta euskal kultura suspertzea dira AEDren helburu nagusiak eta Euskaltzaleen Topaguneko kide da.
Elkartea eratu zen garaian, 80ko hamarkadaren hastapenetan, euskara kinka larrian zegoen Arrasaten. Arlo batzutan, irakaskuntzan nagusiki, aurrerapausoak ematen hasia bazen ere, arrasatearren artean euskararen erabilera hutsaren hurrena zen -hamarretik batek zeukan euskaraz berba egiteko ohitura-.
Errealitate gordin horren aurrean, soziolinguistikako hitzaldi sorta baten inguruan elkartu ziren pertsona batzuek herriko euskaldungoarentzat elkarlanerako bilgune bat antolatzeko ekimena izan zuten. Horrela, 1983ko azaroaren 29an, Arrasate Euskaldun Dezagun elkartea sortzeko Eraikuntza Batzarra egin zen. Euskara elkarteen aitzindaria eraturik zegoen.
Huraxe izan zen abiapuntua Arrasateko euskaltzaleak batu eta lanean hasteko, euskaraz bizitzeko eremu berriak zabaltzeko, euskal kultura sustatzeko, Udalean Euskara Zerbitzua sortzeko, euskarak normalizazioari begira behar zituen neurriak bideratzeko edota exijitzeko, jendearen hizkuntza-jarreretan eragiteko…
Bilakaera
Urterik urte AEDren jarduera hedatzen joan zen, lantzen zituen arloak (sentiberatzea, kultura, haur eta gazteen aisialdia, lan-mundua, hedabideak, emakumeak...) ugaritu ahala. Elkartearen sorreran ereindako haziaren fruitua biderkatuz zihoan etengabe eta, hori horrela, hasiera batean elkartearen lan-ildo ezberdinak jorratzeko eratu ziren lantalde batzuek beren bide propioari heldu zioten, izaera juridiko propioaz eta kudeaketa autonomoaz, modu eraginkorragoan eta kalitatezko parametroetan lan egiteko:
1991: Arrasate Press eta Arrasate Telebista ekoizten zituen ARKO izan zen erakundetzen lehena. 2000 urtean, bailarako tokiko hedabideek bat egin eta Goiena sortu zuten.
1994: Txatxilipurdi[4] izan zen hurrengoa Haur eta Gazteen aisialdiaz arduratzeko.
1995: Ekin Emakumeak[5] elkartea eratzeko urtea izan zen, emakumeei euskarara gerturatu eta pertsona gisa garatzeko bideak zabaltze aldera.
1996: Euskalan[6] erakundetu zen azkena, lan-munduan, eta, bereziki industria enpresetan, euskararen erabilera sustatzeko helburuarekin.
Urtetako lan oparo horrek erakunde publikoen errekonozimendua ere jaso du. 1997an, Gipuzkoako Foru Aldundiak Anton Abbadia saria eman zion Arrasate Euskaldun Dezaguni. 2008an, berriz, Eusko Jaurlaritzak Ukan sariarekin saritu zuen elkartea, euskara elkarteen aitzindari eta bide-erakusle izateagatik.
Antolaketa
Bazkideak eta militanteak dira AEDren motorra. Bederatzi bazkidek osatutako talde batek osatzen du Zuzendaritza batzordea eta arloka antolatutako lantaldeak ere baditu. Horien artean dago Ttak! gazte taldea, 15 eta 18 urte arteko euskaltzaleak batzen ditu Ttak!-ek eta gazteei euskaratik eta euskaraz sortutako aisialdi proposamenak dira haren jardueraren ardatza.
Lan-ildoak
AEDren jarduera lau lan-ildoren bueltan ardazten da gaur egun:
Aktibazioa: Askotariko ekimenak sustatzen ditugu euskaltzaleak euskararen alde sentsibilizatu, motibatu eta jarrera aktibo bat hartzera bultzatze aldera. Ekimen horietako batzuk GEIKE, Arrasaten aktibazioa bultzatzeko elkarlan mahaitik antolatzen ditugu. Hala nola, Haurren aurrean helduok heldu eta Euskaraldia ariketa sozialak. Elkarlanean sustatzen ditugu, halaber, Herri Urrats eta Nafarroa Oinezera joateko autobusak, Errigora eta Ikaskoli kanpainak bultzatzeko ekintzak edota Euskaldunon Hizkuntza eskubideen aldeko Arrasateko Protokoloa.
Erabilera: Lan-ildo honetan, aipamen berezia merezi du Zahar-Berri mintzapraktika egitasmoak, astero-astero 80 bat lagun mugiarazten dituena Berba-taldeetan euskara praktikatzeko helburuarekin. Bestelako ekintzak ere antolatzen ditugu Debagoieneko AEK eta Arrasateko Udal euskaltegiarekin elkarlanean. Euskara bestelako eremuetan bultzatzeko egitasmoak ere baditugu. Besteak beste, lan mundua, eremu digitala, jaietako txosnagunea...
Kultura-jaiak: Euskarazko literatura sustatzeko ildoa da, bertsolaritzarekin batera, kultura arloan garatzen dugun aspaldikoena. Arrasate literatur lehiaketak eta Jokin Zaitegi[7] itzulpen sariketa, 1987an sortutakoak, biak ala biak. Bestalde, 1985etik Debagoieneko AEK-rekin batera San Joan jaietan antolatzen dugun Dragoi jana ere tradizio da honezkero. Ekintza historiko horiez gainera, Laburbira, Gaba Baltza zein Goikobaluko erromerian ere parte hartzen dugu.
Elikadura-formazioa: Elkartearen lan-ildorik berriena da euskaldunok euskararen egoeraz jabetu, ahaldundu eta aktibatzeko baliabideak eskaini asmoz garatzen duguna. Barne gogoeta ere bada lan-ildoaren helburu. Bide horretan, Euskaldunon ahalduntze eskola, Zergatik ez? motibazio tailerra, Gazte euskaltzaleen topaketa edota formatu ezberdinetako hausnarketa saioak antolatzen ditugu.