Ander Ros

Ander Ros

Bizitza
JaiotzaBilbo, 1963 (60/61 urte)
Herrialdea Bizkaia, Euskal Herria
Hezkuntza
HeziketaDeustuko Unibertsitatea
Jarduerak
Jarduerakfilologia
Inguma: ander-ros-kubas

Ander Ros Kubas (Bilbo, Bizkaia, 1963) bizkaitar filologoa da, euskararen iraganaldiaren ikertzaile, gehienbat toponimiaren bidez.[1]

Gaztaroa eta ikasketak

Lehenengo urte bietan Basurtun bizi izan zen, aita militarra zen eta. Torremadariagako etxebizitza bat eman zioten gero eta urte bi zituela Deustura mugitu ziren. Hamaika neba-arreba zirenean, Anderrek 12 urte zituela, Begoñako Txurdinaga auzora mugitu ziren 1975ean, Franco hil zen sasoian.[1]

Euskara ikastea

Txurdinagako institutura joatean giro abertzalea topatu zuen. Etxetik ere edan zuen hortik. Aita militarra zen, baina nafarra eta EAJkoa. Aitak eman zizkion Zamarriparen eta Azkueren gramatikak. Eta halako batean, institutuan, artean euskaraz jakin gabe, anaia Patxirekin euskaraz bakarrik hitz egiten hasi ziren. Handik gutxira Amorotora joateko aukera sortu zitzaion, euskara praktikatzeko. Hara joan, hilabete pare bat han eman, Amorototartu zen, neska-laguna... Eta institutuko azken urtea euskaraz egin zuen, Txurdinagan bertan.[1]

AEKko irakaslea

Bigarren Korrikaren zain Begoñako Basilika ondoan (1982)

Garai hartan AEKn hasi zen irakasle. Hasieran Begoñako basilikako lokaletan antolatu zuten gau-eskola. Gero, anai Patxirekin batera Txurdinagako gau-eskola muntatu zuen; eta familiako bost-sei neba-arreba izan ziren ikasle bertan.[1]

Filologoa

Ordurako filologia ikasten hasi zen Deustuko Unibertsitatean, baita ikerketan ere. Laugarren kurtsoan zebilela ‘Enseiucarrean’ aldizkaria abiatu zen unibertsitateko Euskal Kultur Mintegian. Han parte hartu zuen eta denbora gutxian hasi zen bere ikerketak publikatzen. Hitanoaren jatorriari buruzko lan bat argitaratu eta oihartzun handia eduki zuen, oraindik ere indarrean dagoena.[1]

Ikerlanak

Lizentziatura bukatuta ikerketei lotuta segitu zuen. batez ere toponimiari kontuetan. Toponimiarena zeharkako kontu bat izan da. Berak aditzaren jatorriari erreparatu nahi zion eta proto-euskara ikertu, baina arlo horretan aritu ahal izateko datu gutxi zegoen, material gutxi. Toponimia zen datu-iturri ia bakarra. Eta halako toponimo zerrenda batean Begoñako baserrien izenak ikusi eta txundituta geratu zen, izen ederrak! Eusko Jaurlaritzak toponimia biltzeko lantalderako laguntza eskatu zuen Nerea Mujika irakasleak eta lanean hasi zen horretan. Rosek Bilbokoa eta Hego Uribe osoko toponimia landu zituen; eta lantxoa aurkeztu zuen Bilboren zazpigarren mendeurrenean Deustuko Unibertsitatean.[1]

Azken urteetan Rosa Maria Aierbek Oñatiko artxiboan aurkitu zuen ‘Ene laztan gozo ederra...’ olerkia ikertu du, XVI. mende hasierako euskarazko olerkia.[1] Pater Noster txikia eta Uitziko ezkontza fedea ere aztertu ditu.

Artxiboko lana bakarkako lana da, baina batzuetan aurkikuntzak konpartitzen dira. Rosa Mariaren lan eremua ez da euskal filologia eta artxiboko zuzendariaren esku utzi zuen. Eta zuzendariak, Ramon Martinek, nahiago izan zuen lehenengo balorazioa artxiboan bertan egitea. Artxiboko “bezeroekin” egin zuen, Iago Irixoarekin, lehenengo, eta nirekin gero. Testua lehenengoz ikusi nuenean mozkor sentsazio etsigarri bat eduki nuen...[1]

Idazlanak

Euskal komunitate zientifikoaren Inguma datu-basean, berak sorturiko lanak 20 baino gehiago dira.[2]

  • Jordi-ak: ba ote dago onoma artikuludunik? (HUARTE DE SAN JUAN: filologia eta hizkuntzaren didaktika, 2017)
  • Uribeko Corpus Onomastikoa (UCO) (UPV/EHU arg, 2013)
  • Nerbioi goieneko euskararako material gehiago: XVII. mende amaierako Urduñako berba zerrenda bat (ASJU, 2011)
  • Bermeoko toponimia. Bermeotarren izana izenetan (RIEV, 2007)
  • Bizkaierako subjuntibo zaharrak: Hegoaldeko testigantzak (EUSKARAREN IKER ATALAK, 2004)
  • Martin Ochoa de Capanaga idazleaz berri gehiago (EUSKARAREN IKER ATALAK, 2004)
  • Bilboko toponimia (Deustuko Unibertsitatea, 2002)
  • Barakaldo eta Enkartazioen historia linguistikoaz.   Esperanza Saiz Agirre-rekin idatzia (EUSKARAREN IKER ATALAK, 2001)
  • G. Bähr-en euskal aditzari buruzko lanak eta eztabaidak (EUSKERA, 1995)
  • Oihanaren aditza eta aditzaren oihana (ZUTABE, 1991)
  • Bonaparte printzearen paper bateko dialektologia (ENSEIUKARREAN, 1990)
  • Etimologia koitadu baten ustea egosten (ENSEIUKARREAN, 1990)
  • Orotariko Euskal Hiztegia (I Tomoa A-Ama) Mitxelenaren lan postumoa (ENSEIUKARREAN, 1987)
  • Ekdotika kartografikoa, Bilbo eta Arrigorriagako toponimia eta mapagintzaz (ENSEIUKARREAN, 1987)
  • Euskal hiztegi historikoa, beranduturik zetorren historia hiztegia (ENSEIUKARREAN, 1987)
  • Gramatica historica provenzal (ENSEIUKARREAN, 1986)
  • Aditz morfologia historikorako ohar kritikoak: alokuzioak (ENSEIUKARREAN, 1986)[3]
  • Artxietimo baterako 15 ohar: gusano-izain-ziraun-zizari-bizio (ENSEIUKARREAN, 1986)
  • Hinault ihauterietan neurriko etimoen bila (ENSEIUKARREAN, 1986)

Erreferentziak

  1. ↑ a b c d e f g h «Ander Ros: “XVI. mendearen hasieran bazegoen euskaraz olerkiak idazteko tradizioa” - Deustualdea» Uriola.eus (Noiz kontsultatua: 2024-08-29).
  2. ↑ «Ander Ros Kubas :: Inguma - Euskal komunitate zientifikoaren datu-basea» www.inguma.eus (Noiz kontsultatua: 2024-08-29).
  3. ↑ Ros Kubas, Ander. (1986). «Aditz morfologia historikorako ohar kritikoak: alokuzioak» ENSEIUKARREAN (2): 6–54. ISSN 1130-8192. (Noiz kontsultatua: 2024-08-29).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!